مهدی حمیدی امروز دوشنبه نهم تیر در سی‌ و نهمین نشست تاریخ یزد که با محوریت موضوع «حیات حسینی» با همکاری مدیریت اسناد و کتابخانه ملی استان و دفتر امور بانوان و خانواده استانداری در یکی از تکایای این شهر برگزار شد، با اشاره به جایگاه خانواده در سبک زندگی حسینی ، اظهار کرد: امروز بیش از همیشه نیازمند بازگشت به مفهوم ما در نهاد خانواده هستیم.

وی در این باره تاکید کرد: خانواده نباید صرفاً مجموعه‌ای از افراد مستقل باشد بلکه باید به فضای جمعی تبدیل شود که در آن گفت‌وگو، احترام متقابل و احساس مسئولیت جاری باشد.

حمیدی با اشاره بر نقش حیاتی والدین در تربیت نسل آینده، افزود: تربیت دینی صرفاً آموزش احکام و ظواهر نیست بلکه به معنای انتقال روحیه مهربانی، انصاف و ایثار است؛ ویژگی‌هایی که در سبک تربیتی امام حسین(ع) به وضوح دیده می‌شود.

وی تأکید کرد: بازخوانی سیره اهل بیت(ع) به‌ ویژه در حوزه تعاملات خانوادگی، می‌تواند پاسخی به بسیاری از بحران‌های ارتباطی امروز در خانواده‌ها باشد.

محمدامیر جلیلی پژوهشگر فرهنگ عاشورایی نیز در این نشست طی سخنانی مبسوط، به تشریح ریشه‌های تاریخی و تنوع آیین‌های عزاداری در یزد پرداخت؛ آیین‌هایی که نه‌ فقط جنبه سوگواری، بلکه هویت فرهنگی و حافظه جمعی مردم یزد را در خود جای داده‌اند.

وی با اشاره به قدمت برخی روضه‌ها و دسته‌های عزاداری که به بیش از ۱۸۰ سال پیش بازمی‌گردد، گفت: در یزد هیئت‌های متعددی چون سینه‌زنی، زنجیرزنی، سقا، سنگ‌زنی و آیین‌های مخصوصی همچون جوش داشته‌ایم و این تنوع نه‌ فقط به شکل اجرا بلکه به مضمون و فلسفه هر مراسم بازمی‌گردد.

جلیلی با بیان این که هر آیین در واقع بازتابی از فهم تاریخی و عاطفی مردم از واقعه کربلا بوده است، به توصیف آیین هیئت سقا در یزد پرداخت و افزود: در این آیین قدیمی، کودکان در حلقه‌ای دور یک حوض جمع می‌شدند، نوحه‌خوان با صدای محزون شعری درباره عطش امام حسین (ع) می‌خواند و بچه‌ها با دست، آب را در حوض می‌ریختند. تکرار واژه فرات، فرات و نگاه‌های معصوم کودکانه، بازآفرینی عاطفی یکی از دردناک‌ترین لحظات عاشورا بود.

وی با اشاره به این که آیین سنگ‌زنی هنوز در مناطقی چون ابرندآباد یزد زنده است، خاطرنشان کرد: در این آیین، عزاداران با استفاده از دو تخته چوبی یا دو چوب گرد کوتاه، حرکاتی ریتم‌دار و گاه پیچیده انجام می‌دهند و این حرکات با نوحه‌هایی با مضامین حماسی، مذهبی و حتی سیاسی همراه می‌شود و در واقع سنگ‌زنی ترکیبی از موسیقی آیینی، نمایش بدنی و پیوند اجتماعی است.

این پژوهشگر فرهنگ عاشورایی ادامه داد: آیین جوش که در مجالس زنانه اجرا می‌شده است نیز نوعی عزاداری جمعی زنانه بوده که هنوز در برخی مجالس رونق دارد و با حرکات خاص و نوحه‌خوانی دسته‌جمعی، فضایی پرشور و صمیمی ایجاد می شود و این آیین بخشی مهم از انتقال احساسات و آموزه‌های عاشورایی در حوزه فرهنگ زنان محسوب می‌شود.

جلیلی همچنین با اشاره به سنت دیرینه‌ی خانه‌های امام‌حسینی در یزد، افزود: خانه‌های امام‌ حسینی از جمله نهادهای مردمی عزاداری در یزد بوده‌اند که در نبود فضاهای رسمی یا تکیه‌ها، نقش محوری در برگزاری مجالس روضه و نذری داشته‌اند.

وی افزود: این خانه‌ها که از قرن ۱۳ قمری شکل گرفته‌اند، اغلب توسط خانواده‌هایی وقف شده‌اند که نیت‌شان زنده نگه‌داشتن یاد امام حسین (ع) و سنت سوگواری در سطح محلی بوده است و هم اکنون نیز در بسیاری از این خانه‌ها، مجالس هفتگی روضه خوانی ادامه دارد.

این پژوهشگر فرهنگ عاشورایی با اشاره به سابقه عزاداری‌های یزد در دوره پهلوی، گفت: پیش از انقلاب، تنها دو هیئت بزرگ و فعال در یزد فعالیت داشتند. یکی با نام پشت منار به سرپرستی آشیخ عباس مرشد که بعدها به نام خلف خان علی شناخته شد و دیگری هیئت حیدریون در جلوی منار که این هیئت‌ها نه‌ فقط مذهبی، بلکه نمادهایی از مقاومت اجتماعی، انسجام محلی و هویت جمعی مردم بودند.

وی با اشاره به نقش استاد حسین سعادتمند در معرفی فرهنگ غنی یزدی‌ها در این حوزه، افزود: این مداح معروف و بنام یزدی یکی از نوآوران عرصه نوحه‌خوانی و سینه‌زنی در استان بود که با دقت در آهنگ، واژه‌پردازی و لحن، سبک خاصی از عزاداری را در یزد رایج کرد و سبک سینه‌زنی منظم، موزون و پرمحتوای امروز یزد، تا حد زیادی حاصل تلاش‌های ایشان بوده است.

جلیلی در پایان با اشاره به آیین باشکوه نخل‌برداری در استان یزد، یادآور شد: در گذشته تنها چهار نخل‌برداری بزرگ در یزد وجود داشت که هر کدام در محله‌ای خاص اجرا می‌شد. نخل‌ها با آیینه، گل، چادر مشکی، شمشیر و پارچه‌های سبز و سیاه تزئین می‌شدند و مردم نخل را بر دوش می‌گرفتند و در روز عاشورا با نوحه‌خوانی و سینه‌زنی آن را در مسیرهای مشخص حرکت می‌دادند. نخل در واقع نماد تابوت حضرت امام حسین (ع) است و حرکت دادن آن، نوعی تشییع نمادین پیکر امام به شمار می‌رود؛ آیینی که ترکیبی از اندوه، عظمت، و مشارکت جمعی است و تا به امروز جایگاه ویژه‌ای در دل مردم داشته است.

انتهای پیام