پسته‌کاران زرندیه که روزگاری با رکوردشکنی در تولید، افتخار منطقه بودند، حالا در برابر چالشی بی‌سابقه ایستاده‌اند که نه‌تنها محصول امسال را به نصف رسانده، بلکه آینده این صنعت حیاتی را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.
معضلی به نام قطعی برق ناشی از افزایش بار مصرف و ناترازی انرژی، که گرچه این روزها دیگر برای همگان آشناست و جدید نیست، اما برای کسانی که نبود حتی چند ساعته برق دسترنج یکساله‌شان را بر باد می دهد، هر بار تازه و عذاب‌آور است.
معضلی که طی دو سال اخیر خبرگزاری ایسنا بدان پرداخت و در سال ۱۴۰۲ با انتشار خبری با عنوان «درخواست برقی پسته‌کاران زرندیه از استاندار، جلوی اختلال در برداشت را بگیرید» بلافاصله با پیگیری استاندار مرکزی و اداره توزیع برق شهرستان زرندیه، خاموشی‌های روزانه در باغات پسته این شهرستان متوقف شد ولی در سال ۱۴۰۳ درخواست‌ها به جایی نرسید.
بیشتر بخوانید:
پسته زرندیه و معادله‌ای که درست از کار درنیامد
امسال نیز شهرستان زرندیه، نگین پسته‌خیز استان مرکزی، که زمانی با پسته‌های خندان و باغات سرسبزش، قلب تپنده کشاورزی منطقه بود، در چنگال معضلی سخت گرفتار شده است. پسته‌کارانی که سال‌ها با تلاش و امید، این خاک را به یکی از کانون‌های تولید پسته ایران تبدیل کرده بودند، امروز با کاهش بیش از ۵۰ درصدی محصول و تهدید حیات درختانشان، در آستانه ناامیدی ایستاده‌اند.
رئیس تعاونی پسته‌کاران این شهرستان هشدار داد که تولید پسته در سال ۱۴۰۴ بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته و ادامه این روند می‌تواند این صنعت کلیدی را به کلی نابود کند. درخواست فوری پسته‌کاران از مقامات استانی، کاهش قطعی‌های برق و حمایت برای نجات باغات است.
محمود بارانی، در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: شهرستان زرندیه که به دلیل خاک حاصلخیز و شرایط اقلیمی مناسب، سال‌ها به‌عنوان تنها شهرستان پسته‌خیز استان مرکزی و یکی از مناطق برجسته تولید پسته در ایران شناخته می‌شد، اکنون با وضعیتی بی‌سابقه دست‌وپنجه نرم می‌کند. ترکیبی از گرمای سوزان تابستان ۱۴۰۴، قطعی‌های طولانی‌مدت برق و افزایش شوری آب، نه‌تنها محصول پسته را به نصف کاهش داده، بلکه حیات درختان پسته و معیشت پسته‌کاران را نیز به خطر انداخته است.
کاهش ۵۰ درصدی تولید و سوختگی محصول
وی افزود: متوسط برداشت پسته در باغات زرندیه در شرایط عادی حدود دو تن در هکتار است، اما در سال جاری این میزان به کمتر از یک تن در هکتار سقوط کرده است؛ کاهشی بیش از ۵۰ درصدی که حال پسته‌کاران را روزبه‌روز بدتر می‌کند و گرمای بیش از حد هوا در تابستان امسال باعث سوختگی گسترده محصول شده و پسته‌های معروف به «خندان»، دیگر خندان نیستند.
وی تصریح کرد: در برخی سال‌ها، بارندگی‌های تیرماه به خنک شدن باغات و کاهش تنش گرمایی کمک می‌کرد، اما امسال هیچ خبری از بارندگی نبود و این شرایط، خسارات را دوچندان کرده است. خنک شدن نسبی هوا در روزهای اخیر، هرچند به کاهش حرارت باغات کمک کرده، اما جبران تنش آبی و کم‌آبی را نمی‌کند.
قطعی برق؛ کابوس پسته‌کاران
بارانی در ادامه با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید این وضعیت، قطعی‌های مکرر و طولانی‌مدت برق است، گفت: برخلاف سال گذشته که قطعی برق به دو ساعت در روز محدود بود و در روزهای تعطیل اعمال نمی‌شد، در سال ۱۴۰۴ زرندیه با قطعی‌های پنج‌ساعته روزانه از ساعت ۱۲ تا ۱۷، در تمام روزهای هفته مواجه است و این خاموشی‌ها، روند آبیاری باغات را به شدت مختل کرده است.
وی با تاکید بر اینکه پسته‌کاری به آب و برق وابسته است، تصریح کرد: وقتی برق قطع می‌شود، چاه‌های کشاورزی از کار می‌افتند و آبیاری متوقف می‌شود. این شرایط باعث شده که درختان پسته که به شدت به آب نیاز دارند، دچار تنش شدید شوند و رمقی برای ادامه حیات نداشته باشند و ادامه این روند می‌تواند به افت بیشتر تولید و حتی مرگ درختان منجر شود.
شوری آب و ناکارآمدی آبیاری قطره‌ای
رئیس نظام صنفی کشاورزی زرندیه در ادامه با بیان اینکه اکثر باغات پسته زرندیه به سیستم‌های نوین آبیاری قطره‌ای مجهز شده‌اند تا مصرف آب را بهینه کنند، گفت: افزایش شوری آب منطقه، که به دلیل کاهش بارندگی‌ها و برداشت بیش از حد از منابع زیرزمینی تشدید شده، این سیستم را عملا بی‌اثر کرده است.
بارانی توضیح داد: شوری آب به حدی است که آبیاری قطره‌ای نمی‌تواند نیاز آبی درختان را تأمین کند. برای جلوگیری از بالا آمدن نمک‌ها در سطح خاک، که باعث تنش شوری و سوختگی درختان و محصولات می‌شود، باید پس از دو نوبت آبیاری قطره‌ای، یک نوبت آبیاری غرقابی انجام شود. اما قطعی برق و کمبود آب، این امکان را از ما گرفته است و این وضعیت نه‌تنها محصول امسال را نابود کرده، بلکه خطر از بین رفتن درختان پسته را نیز افزایش داده است که می‌تواند اثرات بلندمدتی بر صنعت پسته زرندیه داشته باشد.
نابرابری در مدیریت قطعی برق
وی در ادامه با بیان اینکه یکی از بزرگ‌ترین گلایه‌های پسته‌کاران زرندیه، نابرابری در مدیریت قطعی برق این منطقه در مقایسه با سایر مناطق پسته‌خیز ایران است، اظهار کرد: در حالی که در مناطقی مانند کرمان، یزد و رفسنجان، قطعی برق به دو ساعت در روز محدود شده، زرندیه با پنج ساعت خاموشی روزانه مواجه است.
رئیس هیئت مدیره تعاونی تولیدکنندگان پسته استان مرکزی این تفاوت را «بی‌مهری» به زرندیه توصیف کرد و گفت: چرا باید زرندیه، که تنها منطقه پسته‌خیز استان مرکزی است، با چنین خاموشی‌های طولانی مواجه باشد؟
وی خواستار کاهش فوری قطعی‌ها از پنج ساعت به دو ساعت در روز شد و هشدار داد که ادامه این وضعیت، تولید پسته را از سطح کنونی نیز پایین‌تر خواهد برد و افت شدیدی در انتظار باغات خواهد بود.
درخواست فوری از مقامات استانی
بارانی با اشاره به نقش حیاتی پسته‌کاری در اقتصاد زرندیه، از استاندار مرکزی درخواست کرد تا با دخالت فوری، سازوکاری برای کاهش قطعی‌های برق ایجاد شود و گفت: اداره برق باید راهکاری بیندیشد تا خاموشی‌ها کاهش یابد. حیات پسته‌کاری به آب و برق وابسته است و بدون برق، امکان آبیاری وجود ندارد. اگر این روند ادامه پیدا کند، نه‌تنها محصول امسال از دست می‌رود، بلکه درختان پسته نیز نابود خواهند شد.
نیروگاه‌های خورشیدی؛ امیدی که به امسال نمی‌رسد
وی همچنین به تلاش برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی در باغات پسته منطقه سلطان احمدلو اشاره کرد و گفت: درخواست برای دریافت پنل‌های خورشیدی ارائه شده و آمادگی کامل برای ایجاد این نیروگاه‌ها وجود دارد، اما این پروژه‌ها برای بهره‌برداری در سال جاری آماده نخواهند شد. به همین دلیل، کاهش فوری قطعی‌های برق، تنها راه نجات باغات پسته زرندیه در کوتاه‌مدت است.
بارانی افزود: زرندیه در سال‌های گذشته با تولید پسته باکیفیت، رکوردهای کشوری را شکسته بود، اما امسال این معضل ترمز این موفقیت را کشیده است و زرندیه از کورس رقابت با سایر نقاط پسته خیز کشور از نظر میزان تولید خارج خواهد شد.
به گزارش ایسنا، بر اساس گزارش‌های موجود، تابستان ۱۴۰۴ یکی از گرم‌ترین تابستان‌های ثبت‌شده در ایران است و دمای بالا در کنار نبود بارندگی، به محصولات کشاورزی در سراسر کشور آسیب جدی وارد کرده و در مناطق پسته‌خیز مانند کرمان و یزد نیز کاهش تولید گزارش شده است.
پسته‌کاران تنها قربانیان شرایط موجود نیستند
داده‌های وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که ایران با تولید سالانه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن پسته، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول در جهان است. کاهش تولید پسته در زرندیه نه‌تنها به پسته‌کاران، بلکه به کل زنجیره تأمین این محصول، از جمله کارگران فصلی، حمل‌ونقل و صنایع تبدیلی، آسیب می‌رساند. پسته‌کاری یکی از مهم‌ترین منابع درآمد مردم زرندیه است و پسته‌کاری در زرندیه توانسته برای نزدیک به چهار هزار نفر در منطقه سلطان احمدلو فرصت شغلی مستقیم ایجاد کند ولی در شرایط موجود، افت تولید می‌تواند به بیکاری، کاهش درآمد و مهاجرت از این منطقه منجر شود. همچنین، با توجه به نقش پسته در صادرات غیرنفتی ایران، کاهش تولید می‌تواند به کاهش درآمدهای ارزی کشور در شرایط حساس اقتصادی منجر شود.
۸۰ درصد باغات پسته استان مرکزی در زرندیه قرار دارند
قریب به ۸۰ درصد باغات پسته استان مرکزی در زرندیه قرار دارند و از مجموع حدود ۱۲ هزار هکتار باغ پسته موجود در استان، بالغ بر ۱۰ هزار هکتار در این شهرستان قرار دارد که از این میزان نیز هشت هزار هکتار در منطقه سلطان احمدلو و دو هزار هکتار در منطقه خشکرود زرندیه قرار گرفته و دو هزار هکتار از مجموع باغات استان نیز در شهرستان ساوه است. محموله‌های صادراتی پسته زرندیه از پایانه پسته این شهرستان به کشورهای اوراسیا، ترکیه، حاشیه خلیج فارس، روسیه و برخی کشورهای همسایه صادر می‌شود.
انتهای پیام
نظرات