اگر در تهران، اغلب دغدغه‌ها بر سر سیاست‌های کلان رسانه‌ای است، اینجا حرف اول را چالش‌هایی می‌زنند که از جنس نابرابری ساختاری‌اند؛ نبود امنیت شغلی، تأخیر در پرداخت‌ها، نبود بیمه، فقدان ابزارهای اولیه و گاه نقدناپذیری تنها بخشی از این واقعیت‌اند.

سایه سنگین مشکلات اقتصادی

محسن داوری، دکترای مدیریت رسانه، در تحلیل وضعیت رسانه‌های استانی در گفت و گو با ایسنا، بر این نکته تأکید دارد که خبرنگاران محلی با نوعی «رنج مضاعف» در ایفای وظایف حرفه‌ای خود روبه‌رو هستند.

او می‌گوید: رسانه‌های محلی و طبیعتا خبرنگاران و فعالان شاغل در این رسانه‌ها با مسائل و مشکلاتی مضاف بر مشکلات و مسائل مبتلابه رسانه‌های سراسری مواجه و درگیر هستند و در واقع رنج مضاعفی را در عرصه اطلاع‌رسانی و ایفای رسالت مطبوعاتی خود متحمل می‌شوند. دلایل این امر هم فراوان است. از جمله این‌که فشارهای مالی ناشی از کمتر بودن  شمارگان چاپ و تعداد مشترکان و مخاطبان و به‌خصوص حجم کمتر آگهی‌های تبلیغاتی و نبود حامیان مالی مستمر، دست مدیران این رسانه‌ها را برای پرداخت حقوق و مزایای مکفی به خبرنگاران و عوامل فنی بسته است.

وی در این‌باره اضافه می‌کند: اتکای اغلب این رسانه‌ها به آگهی‌های دولتی و یارانه دولت است و تأخیر در پرداخت همین مبالغ اندک، باعث بروز مشکلات متعدد برای رسانه‌های محلی می‌شود. این مسئله برای رسانه‌های مکتوب که با مشکل تأمین کاغذ وارداتی نیز دست به گریبان‌اند، شدیدتر است.

وی ادامه می‌دهد: اتکای اغلب این رسانه ها به آگهی‌های دولتی و یارانه دولت است و تاخیر در پرداخت همین مبالغ اندک از سوی دولت سبب بروز مشکلات متعدد برای رسانه‌های محلی می‌شود. این مسئله به خصوص برای رسانه‌های مکتوب که درگیر تهیه کاغذ روزنامه‌ای سهمیه‌ای و وارداتی هم هستند، به مراتب شدیدتر است و به همین دلیل اکثر خبرنگاران رسانه‌های محلی و استانی حتی دستمزد تعیین شده در قانون کار و مزایای بیمه تامین اجتماعی را دریافت نمی کنند.

این کارشناس حوزه رسانه و اطلاع‌رسانی همچنین می‌گوید: رسانه‌های مجازی نیز با مشکل جذب آگهی و حامی مالی روبرو هستند و با توجه به رکود کسب و کارها در شرایط تورمی موجود و اندک بودن‌ تعداد صنایع و شرکت‌های بزرگ در این مناطق، رقابت شدیدی بین رسانه‌های محلی استان‌های کمتر برخوردار حاکم است که به تبع آن، سبب تشدید مشکلات معیشتی خبرنگاران و شاغلان در این رسانه‌ها شده است. رقابت نامتوازن بین رسانه‌های خصوصی با رسانه‌هایی که از بودجه‌های عمومی بهره‌مند هستند، یکی دیگر از معضلاتی است که به ویژه در استان‌ها شاهد تبعاتش هستیم و بر شرایط کاری خبرنگاران رسانه‌های خصوصی اثرگذاری مستقیم دارد.

غلبه نگاه قیم‌مآبانه مسئولان محلی به رسانه‌ها

با این حال، مشکلات خبرنگاران فقط اقتصادی نیست. عرصه فعالیت آن‌ها نیز گاه تنگ‌تر از بسیاری از نقاط کشور است؛ داوری معتقد است: از مسائل مالی و معیشتی که بگذریم، فعالان رسانه‌های محلی به طور معمول با مسئولانی سر و کار دارند که عموما می‌توان گفت نقدپذیری کمتری نسبت به مسئولان سطوح ملی دارند و در عین حال، انتظارات نامعقولی هم از رسانه‌ها دارند. در واقع محدودیت‌ها و خطوط قرمز مرئی و نامرئی برای خبرنگاران شهرستان‌ها  نسبت به همتایانشان در پایتخت بسیار بیشتر است. سطح تحمل پایین و غلبه نگاه قیم‌مآبانه مسئولان محلی به رسانه‌ها و کم‌اطلاعی برخی مدیران رسانه یا مصلحت‌سنجی‌های ناموجه آنان و کوتاه آمدن در برابر فشارهای غیرمنطقی و غیرقانونی برخی مسئولان یا صاحبان بالقوه آگهی‌های تجاری هم‌ فضا را برای مانور بهتر و بیشتر خبرنگاران شان محدودتر می‌کند که تاثیر مستقیم بر کیفیت کار آن‌ها و جلب نظر مخاطبان دارد و چرخه معیوب فقر محتوای تولیدی و کاهش مخاطب وفادار را استمرار می‌بخشد.

در چنین شرایطی، روز خبرنگار برای بسیاری از فعالان این حوزه، بیش از آن‌که فرصتی برای دیده شدن باشد، یادآور فشارها، تنگناها و نبود حمایت‌های واقعی است.

داوری، دکترای مدیریت رسانه در این باره می‌گوید: خبرنگاران رسانه‌های محلی در کنار توجه به توانمندسازی و ارتقای سطح آموزه‌های حرفه‌ای و افزایش مهارت‌های خود به ویژه استفاده مطلوب و هوشمندانه از ابزارهای نرم افزاری و سخت‌افزاری روز، لازم است با تشکیل انجمن‌های صنفی، پیگیر مسائل و مشکلات حرفه‌ای خود باشند.

وی افزاید: گاهی در وزارت فرهنگ و ارشاد یا خانه‌های مطبوعات ممکن است طرح‌هایی مطرح یا مصوب شود که یا بیشتر در راستای منافع دولت یا مدیران رسانه‌هاست.

وی تاکید می‌کند: خبرنگاران، عکاسان خبری و عوامل فنی شاغل یا مرتبط با رسانه‌ها هم باید تشکیلات صنفی مختص خودشان را داشته باشند تا در بزنگاه‌ها بتواند از حقوق آنان دفاع و بقیه ذینفعان یعنی دولت‌ و مدیران رسانه را به قانونگذاری منصفانه و اجرای عادلانه ضوابط، مجاب کند.

 محمدمهدی شهریاری، نماینده مردم و رئیس مجمع نمایندگان خراسان شمالی در مجلس در یادداشتی به مناسبت روز خبرنگار نوشته است: انبوه مسائل و مشکلاتی که اصحاب رسانه با آن مواجه هستند، چنان عرصه را بر آن‌ها تنگ کرده است که اگر راه‌حل‌های عاجلی اندیشیده نشود، این روز و این مناسبت برای این قشر نه تنها مبارک نیست و جای تبریک گفتن ندارد، بلکه می‌تواند همانند نمکی بر زخم کهنه و دیرعلاج‌شان باشد.

وی با اشاره به وضعیت اقتصادی رسانه‌ها در شرایط تحریم و رکود، به ناتوانی بسیاری از آن‌ها در انجام تعهدات قانونی نسبت به خبرنگاران می‌پردازد: در این شرایط تحریم و رکود کسب‌وکارها، رسانه‌های مکتوب سخت درگیر جذب آگهی و فراهم کردن کاغذ روزنامه‌ای برای تداوم انتشار هستند. رسانه‌های مجازی هم در یک رقابت نفس‌گیر، درگیری‌های مشابهی برای جذب مخاطب و آگهی و حامی مالی دارند.

شهریاری در ادامه نقش مهم رسانه‌ها را در توسعه کشور یادآور می‌شود: انتقال ارزش‌های فرهنگ ملی و میراث تاریخی، افزودن بر قدرت اقناع و بسیج کنندگی حکمروایان و نخبگان ملی، نقد عملکردها برای افزایش کارآمدی ساختار سیاسی و نهادهای اجتماعی، از دیگر نقش های حائز اهمیت رسانه و فعالان رسانه‌ای در دنیای مدرن است.

از منظر دینی نیز رسانه را می‌توان مهم‌ترین عنصر فعال در امر به معروف و نهی از منکر در قبال مسئولان دانست. در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز آزادی بیان و آزادی عمل رسانه‌ها پاس داشته شده است. ایجاد محدودیت برای فعالیت خبرنگاران و رسانه‌ها، در تضاد کامل با اهداف گفته شده قرار دارد و پیمودن مسیر توسعه کشور را دشوارتر از قبل می‌کند.

انتهای پیام