آغاز امامت حضرت ولی‌عصر، امام مهدی (عجّل‌الله تعالی فرجه الشریف)، یکی از مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز تاریخ اسلام و تشیّع است. این رویداد نه تنها پایان دوران امامت پدر بزرگوار ایشان، امام حسن عسکری (ع)، بلکه شروع آخرین حلقه از سلسله امامت و تحقق وعده الهی درباره منجی موعود به شمار می‌رود. بررسی ابعاد تاریخی، اعتقادی و اجتماعی این دوره، اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که آغاز امامت امام زمان (عج) با شرایط خاص سیاسی و فشارهای شدید حکومت عباسیان همراه بود و همین امر سبب شد که دوران امامت ایشان با غیبت و پنهان‌زیستی آغاز شود.
شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز امامت
امام حسن عسکری (ع) در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری قمری در سامرا به شهادت رسیدند. شهادت ایشان، جامعه شیعه را در وضعیتی دشوار قرار داد؛ زیرا حکومت عباسی به شدت مراقب بود تا از تولد و حضور فرزند ایشان جلوگیری کند. خلفای عباسی می‌دانستند که در روایات اسلامی، از فرزندی برای امام عسکری (ع) سخن گفته شده که همان مهدی موعود خواهد بود و عدالت جهانی را برپا خواهد کرد. از این رو، آنان به طور جدی خانواده امام و اطرافیان ایشان را تحت نظر داشتند.
با وجود این فشارها، حضرت مهدی (عج) که در سال ۲۵۵ هجری قمری در سامرا متولد شده بودند، با وصیت و معرفی مستقیم پدرشان به عنوان جانشین، عهده‌دار مقام امامت شدند. در منابع معتبر شیعه آمده است که امام حسن عسکری (ع) در لحظات پایانی عمر شریفشان، فرزندشان را به اصحاب خاص نشان دادند و ایشان را به عنوان امام بعدی معرفی کردند. این معرفی برای اثبات حقانیت امامت و جلوگیری از گمراهی شیعیان نقشی سرنوشت‌ساز داشت.
امامت امام زمان (عج) با دوره‌ای به نام «غیبت صغری» آغاز شد. این دوره از سال ۲۶۰ هجری قمری تا ۳۲۹ هجری قمری ادامه یافت و حدود ۶۹ سال به طول انجامید. در این دوران، امام به طور مستقیم در دسترس عموم شیعیان نبودند؛ اما از طریق نمایندگان خاص یا همان «نوّاب اربعه» با پیروان خویش ارتباط برقرار می‌کردند. این چهار نماینده عبارت بودند از: عثمان بن سعید عَمری، محمد بن عثمان، حسین بن روح نوبختی و علی بن محمد سمری. وظیفه اصلی آنان انتقال پیام‌ها، پاسخ به پرسش‌های دینی و جمع‌آوری وجوهات بود.
امام جمعه هیدج در این رابطه در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: عالم هستی حتی یک لحظه بدون امام نمی‌تواند باقی بماند و به همین دلیل پس از شهادت امام حسن عسکری (ع)، امامت به فرزند بزرگوارشان حضرت مهدی (عج) منتقل شد.
حجت‌الاسلام اسدالله زارعی می‌افزاید: هرچند از همان لحظه شهادت امام عسکری (ع)، امامت حضرت مهدی (عج) آغاز شد، اما به دلیل آن‌که روز گذشته روز شهادت آن امام همام بود، امروز به عنوان نخستین روز امامت حضرت مهدی (عج) گرامی داشته می‌شود.
وی با بیان اینکه مومنان در قبال امام زمان (عج) وظایفی دارند، این وظایف را در سه بُعد شناختی، گرایشی و رفتاری تبیین کرده و می‌گوید: در بُعد شناختی، مسلمانان باید امام خود را بشناسند؛ چرا که طبق روایت پیامبر اکرم (ص) «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یَعرِف إمامَ زَمانِهِ ماتَ مِیتَةً جاهِلِیَّةً».
وی در ادامه به بُعد گرایشی پرداخته و اظهار می‌کند: مومنان باید با امام زمان (عج) پیوند روحی و عاطفی برقرار کنند، نسبت به جریان‌های معاند ابراز برائت داشته باشند و امیدآفرینی به حکومت عدل جهانی را در جامعه تقویت کند.
امام جمعه هیدج همچنین در توضیح بُعد رفتاری وظایف منتظران، اضافه می‌کند: دعا برای سلامتی امام عصر (عج)، خواندن زیارت مخصوص حضرت بعد از نماز صبح، توسل و استغاثه به ایشان و انتظار فرج از وظایف عملی شیعیان است.
وی تصریح می‌کند: کسی نمی‌تواند مدعی محبت به امام زمان (عج) باشد اما نسبت به نایبان ایشان در دوران غیبت کبری بی‌اعتنا باشد؛ چرا که تبعیت از ولایت فقیه و فقهای جامع‌الشرایط، بخشی جدایی‌ناپذیر از بعد رفتاری انتظار است.
در همین رابطه امام جمعه سلطانیه با اشاره به اینکه امام حسن عسکری (ع) در دوران کوتاه امامت خود مأموریت مهم آماده‌سازی شیعیان برای عصر غیبت را بر عهده داشت، می‌گوید: امام عسکری (ع) جان امام زمان (عج) را حفظ کردند و شیعیان را به پذیرش امامت حضرت ولی‌عصر (عج) در دوران غیبت رهنمون ساختند.
حجت‌الاسلام‌سید عمران حسینی‌نسب با بیان اینکه با شهادت امام حسن عسکری (ع)، امامت و ولایت حضرت ولی‌عصر (عج) آغاز شد و امروز بیش از هزار سال از آن می‌گذرد، عنوان می‌کند: وجود امام زمان (عج) حتی در دوران غیبت، مایه آرامش جامعه و نزول برکات الهی است و زمین بدون امام، همانند دریایی طوفانی و بی‌قرار خواهد بود.
وی در ادامه با تأکید بر معرفت نسبت به امام زمان (عج) به نقل از امام عسکری (ع)، می‌افزاید: امام سجاد (ع) فرموده‌اند: «اگر می‌خواهی ثواب یک عمر عبادت در نامه عملت ثبت شود، مردم را با امام زمانشان آشنا کن.
وی ادامه می‌دهد: معرفت به امام زمان شرط اساسی در دعا برای فرج است و مهم‌ترین جلوه عملی دعا برای فرج، تربیت نسل منتظر و مهدوی است.
امام جمعه سلطانیه همچنین با اشاره به آغاز امامت حضرت مهدی (عج) در نهم ربیع‌الاول اظهار می‌کند: مهدویت‌باوری قدرت نرم امت منتظر است و انتظار حقیقی همان انتظار خود امام است. با پایان این انتظار و تحقق ظهور، جامعه بشری به گلستانی سرشار از عدل و آرامش تبدیل خواهد شد.
آغاز امامت حضرت ولی‌عصر(عج) در سال ۲۶۰ هجری قمری، نه تنها یک واقعه تاریخی بلکه نقطه شروع عصری نوین برای امت اسلامی بود. این دوره، که با شهادت امام حسن عسکری (ع) و جانشینی فرزندشان همراه شد، با غیبت و شرایط ویژه سیاسی رقم خورد. اگرچه حضور ظاهری امام از دیدگان پنهان گشت، اما هدایت الهی همچنان تداوم یافت. شیعیان با اتکا به ایمان، روایات اهل‌بیت (ع) و رهبری نواب خاص، توانستند از این مرحله حساس عبور کنند و اندیشه مهدویت را در جان خود زنده نگه دارند. به این ترتیب، آغاز امامت امام زمان (عج) سرآغاز دوران انتظار و امید به آینده‌ای روشن است؛ آینده‌ای که با ظهور ایشان و برپایی عدالت جهانی تحقق خواهد یافت.
انتهای پیام
نظرات