حافظ مهدنژاد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: کشورهایی مانند استرالیا، هلند، آلمان، سنگاپور، سوئد، ژاپن و چین با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و سیاست‌های نوین مدیریتی و فرهنگ حفظ آب توانسته‌اند چالش‌های آبی خود را به خوبی مدیریت کنند.

وی ادامه داد: ایران می‌تواند از این تجربیات به ویژه در زمینه‌هایی مانند کشاورزی هوشمند، بازیافت آب، مدیریت بارندگی شهری و استفاده از سیستم‌های پایش هوشمند بهره ببرد.

مهدنژاد با تاکید بر اینکه تجربیات خارجی نباید به صورت عینی و بدون تطبیق اجرا شوند، تصریح‌کرد: تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بین ایران و کشورهای دیگر نیازمند بازنگری و سازگاری سیاست‌ها خواهد بود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال اجرای سیستم بازار آب در ایران نیازمند شفافیت در ثبت مالکیت آب، نظارت مستقل و مشارکت جامعه مدنی است، بنابراین همکاری با کشورهای پیشرو باید در چارچوب یک استراتژی ملی جامع و با مشارکت متخصصان داخلی و بین‌المللی صورت گیرد.

دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با اشاره به کشور استرالیا در بحث مدیریت منابع آبی، تصریح کرد: استرالیا با توجه به قحطی آب و اقلیم خشک در بیشتر مناطقش سیستم‌های پیشرفته‌ای برای مدیریت تقاضا و عرضه آب ایجاد کرده، این کشور از طریق ایجاد بازار آب واترمارکت «water market» و سیستم تجارت آب «water trading» امکان انتقال حقوق آب بین کشاورزان و صنایع را فراهم کرده تا منابع به صورت کارآمدتری تخصیص یابند.

وی افزود: این سیستم انعطاف‌پذیر به کشاورزان اجازه می‌دهد در سال‌های خشکسالی حقوق آب خود را به مصرف‌کنندگان دیگر بفروشند و از اتلاف آب جلوگیری شود.

مهدنژاد با بیان اینکه این سیستم انعطاف‌پذیر تخصیص بهینه آب را در شرایط کم آبی ممکن می‌سازد، گفت: ایران می‌تواند با اصلاح قوانین حقوقی و ایجاد ساختارهای نظارتی چنین مدل‌هایی را با توجه به شرایط محلی خود تطبیق دهد.

وی با اشاره به اینکه همکاری با برنامه‌های بین‌المللی مانند برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) یا بانک جهانی نیز می‌تواند در انتقال دانش و فناوری کمک کننده باشد، ادامه داد: ایران می‌تواند از تجربه استرالیا در ایجاد سیستم تجارت آب و مدیریت تقاضا به ویژه در حوزه‌های آبریز فرسوده مانند زاینده رود و دریاچه ارومیه با ایجاد یک بازار شفاف آب و ثبت حقوق آب به صورت قانونی الگو بگیرد.

وی با بیان اینکه با چنین الگویی می‌توان کارآیی تخصیص آب را افزایش و انگیزه‌های اتلاف آب را کاهش داد، گفت: چنین بهره‌گیری از سیستم‌های نظارتی مبتنی بر داده و مدل سازی هیدرولوژیکی به ایران کمک می‌کند تا مدیریت یکپارچه حوزه‌های آبریز را بهبود بخشیده و تصمیم‌گیری‌های بلند مدت‌تری داشته باشد.

مهدنژاد در ادامه با اشاره به کشور هلند در بحث مدیریت منابع آبی، خاطرنشان کرد: هلند با چالش‌های گسترده‌ای در زمینه سیل و مدیریت آب سطحی مواجه است اما با طراحی هوشمندانه زیرساخت‌های هیدرولیکی و سیاست‌های پیشگیرانه توانسته مدیریت آب را به یکی از نقاط قوت خود تبدیل کند. این کشور از سیستم آب در شهر«room for the River» استفاده می‌کند که در آن به جای ساخت سد و بند، فضای بیشتری به رودخانه‌ها داده می‌شود تا در زمان سیل آب به صورت طبیعی جریان یابد.

مهدنژاد افزود: همچنین هلند از سیستم‌های زهکشی پیشرفته، پمپاژ خودکار و مدیریت آب باران در سطح شهری مانند باغ‌های بارانی و سطوح نفوذپذیر استفاده می‌کند که در این رابطه ایران می‌تواند از رویکرد هلند در مدیریت سیل و استفاده از راهکارهای طبیعت بنیان(Nature) در شهرهای مستعد سیل مانند شیراز، اهواز و گرگان استفاده کند.

وی افزود: با اجرای پروژه‌های فضا برای رودخانه و ایجاد زهکشی‌های شهری هوشمند می‌توان از خسارات سیل کاست و آب باران را به عنوان منبع قابل استفاده جمع‌آوری کرد ضمن اینکه تقویت سیستم‌های پمپاژ و زهکشی در مناطق کشاورزی شور شده مانند خوزستان می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از بالارفتن سطح آب زیرزمینی کمک کند.

مهدنژاد در ادامه با اشاره به کشور آلمان در بحث مدیریت منابع آبی، اظهار کرد: آلمان با استانداردهای بالای محیط زیستی و مدیریت یکپارچه منابع آب توانسته کیفیت آب را در سطح بالایی حفظ کند.

دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری گفت: این کشور از قانونگذاری دقیق مانند قانون آب آلمان برنامه‌های مدیریت حوضه رودخانه مثل حوضه راین استفاده می‌کند و بر حفاظت از منابع آب زیرزمینی و کاهش آلودگی تاکید دارد.

وی با بیان اینکه همچنین آلمان در بازیافت آب فاضلاب و استفاده از آن در صنعت و کشاورزی پیشرو بوده و از فناوری‌های پیشرفته تصفیه آب بهره می‌برد، خاطرنشان کرد: ایران می‌تواند از سیستم نظارتی و قانونی آلمان در مدیریت کیفیت آب و کنترل آلودگی الگو بگیرد.

مهدنژاد ادامه داد: تدوین قوانین جامع و اجرای برنامه‌های حوزه‌ای با مشارکت استان‌ها و ذینفعان، می‌تواند به کاهش آلودگی رودخانه‌ها و حفاظت از آب‌های زیرزمینی کمک بسیاری داشته باشد ضمن اینکه توسعه شبکه‌های تصفیه‌خانه و استفاده از آب بازیافتی در صنایع و کشاورزی به ویژه در مناطق خشک می‌تواند فشار بر منابع طبیعی آب را کاهش دهد.

وی همچنین با اشاره به کشور سنگاپور در بحث مدیریت آب، تصریح کرد: سنگاپور با محدودیت شدید منابع آب طبیعی یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های مدیریت آب در جهان را ایجاد کرده است؛ این کشور از مدل چهارشیر(For Nationalal Taps) استفاده می‌کند که شامل آب باران، واردات آب، آب بازیافتی (NEWater) و آب شیرین شده دریاست.

مهدنژاد بیان کرد: سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری‌های نوین تصفیه و شیرین‌سازی همراه با آموزش عمومی و کاهش مصرف باعث شده سنگاپور تا حد زیادی از وابستگی به واردات آب کاسته و امنیت آبی خود را تضمین کند.

وی با تاکید بر اینکه ایران می‌تواند از مدل چند منبعی سنگاپور در مناطق خشک و فرسوده استفاده کند، گفت: توسعه فناوری‌های شیرین‌سازی در سواحل جنوبی، گسترش سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و تولید آب بازیافتی به ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران و اصفهان می‌تواند به تنوع بخشیدن به منابع آب کمک بسیاری داشته باشد ضمن اینکه آموزش عمومی و ایجاد فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف آب از دیگر عناصر کلیدی بوده که ایران می‌تواند از سنگاپور یاد بگیرد.

مهدنژاد همچنین با اشاره به کشور سوئد در رابطه با مدیریت منابع آبی، تصریح کرد: سوئد بر مدیریت پایدار آب و حفاظت از اکوسیستم‌های آبی تاکید دارد و از رویکردهای مبتنی بر طبیعت و کاهش اثرات انسانی بر چرخه آب استفاده می‌کند؛ این کشور سیستم‌های پیشرفته نظارت بر کیفیت آب دارد و از داده‌های بلادرنگ برای پایش رودخانه‌ها و دریاچه‌ها استفاده دارد.

وی با بیان اینکه سوئد در مدیریت آب باران شهری با استفاده از سبک‌های «شهر سبز» مانند باغ‌های بارانی و سقف‌های سبز پیشرو است، اظهار کرد: ایران می‌تواند با بهره‌گیری از فناوری‌های نظارتی سوئد سیستم‌های پایش آبی خود را مدرن کرده و به موقع از تغییرات کمی و کیفی منابع آبی مطلع شود.

دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری ادامه داد: اجرای راهکارهای «شهری سبز» در مدیریت آب باران علاوه بر کاهش سیل، به تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی و بهبود محیط زیست شهری کمک می‌کند؛ این رویکردها به ویژه در شهرهای بزرگ با مشکلات فرسایش آب زیرزمینی مفید خواهد بود.

وی همچنین با اشاره به کشور ژاپن در بحث مدیریت آبی، افزود: ژاپن با توجه به تراکم جمعیت بالا و وقوع مکرر سیل و خشکسالی، سیستم‌های مدیریت آب بسیار سازمان یافته‌ای دارد.

مهدنژاد با اشاره به اینکه این کشور از سیستم‌های هشدار زود هنگام سیل، تونل‌های عظیم زیرزمینی برای ذخیره آب حاصل از سیلاب مانند تونل «میشیما» در توکیو و مدیریت دقیق منابع آب زیرزمینی استفاده می‌کند، گفت: ژاپن در کاهش نشتی شبکه‌های توزیع آب شهری بسیار موفق عمل کرده و نرخ نشتی آب را به کمتر از سه درصد رسانده است.

وی با تاکید بر اینکه کشورایران می‌تواند از تجربه ژاپن در مدیریت سیل و کاهش نشتی شبکه‌های آبی الهام بگیرد، ادامه داد: ساخت تونل‌های زهکشی و مخازن موقت در شهرهای مستعد می‌تواند از خسارات جلوگیری کند ضمن اینکه به‌روزرسانی شبکه‌های توزیع آب شهری و استفاده از سنسورهای هوشمند برای شناسایی نشتی به کاهش اتلاف ۳۰ تا ۴۰ درصدی فعلی آب در شهرهای ایران کمک شایانی خواهد کرد.

مهدنژاد همچنین با اشاره به کشور چین در بحث مدیریت منابع آبی نیز خاطرنشان کرد: چین با وجود چالش‌های عظیم توزیع نابرابر آب (مثلاً آب فراوان در جنوب و کمبود در شمال)، پروژه‌های بزرگ مقیاسی مانند انتقال آب از جنوب به شمال (South-North Water Diversion) را اجرا کرده است.

وی با بیان اینکه این کشور همچنین در مدیریت حوزه‌های رودخانه‌ای مانند یانگ تسه و Project هوانگ هو، سیستم‌های مهار سیل ذخیره آب و کنترل آلودگی را توسعه داده و از فناوری‌های نوین مانند بارورسازی ابرها و کشاورزی هوشمند برای کاهش مصرف آب استفاده می‌کند، اظهار کرد: ایران می‌تواند از تجربه چین در اجرای پروژه‌های بزرگ انتقال آب با احتیاط و با تحلیل اثرات زیست‌محیطی الگو بگیرد.

وی با اشاره به اینکه اگرچه انتقال آب بین حوزه‌ها راه حلی فوری‌ست اما باید با برنامه‌ریزی بلندمدت و توجه به اکوسیستم‌های محلی همراه باشد، یادآور شد: استفاده از فناوری‌های بارورسازی ابرها و کشاورزی دیجیتال مانند آبیاری قطره‌ای هوشمند می‌تواند به افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی که بیش از ۹۰ درصد مصرف آب ایران را تشکیل می‌دهد کمک شایانی داشته باشد.

مهدنژاد با بیان اینکه با این حال باید توجه داشت که تجربیات موفق سایر کشورها در بحث مدیریت منابع آبی نباید به صورت عینی و بدون تطبیق اجرا شوند، گفت: تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بین ایران و کشورهای دیگر نیازمند بازنگری و سازگاری سیاست‌ها خواهد بود.

انتهای پیام