به گزارش ایسنا، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در سال‌های اخیر با توسعه فناوری‌های نوین در حوزه‌های خودرو، انرژی، کشاورزی و محیط‌زیست توانسته‌اند نقش مؤثری در افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی ارزی کشور ایفا کنند. تولید مبدل‌های کاتالیست خودرو، فیلترهای صنعتی و نیروگاهی، سامانه‌های نانوحباب برای کشاورزی و آبزی‌پروری، تصفیه فاضلاب و عایق‌های حرارتی آیروژل نمونه‌هایی از این دستاوردها هستند.
مبدل‌های کاتالیست با تبدیل گازهای مضر خروجی موتور به گازهای کمتر آسیب‌زا، علاوه بر کاهش آلودگی هوا، طی چهار سال گذشته حدود ۲۸۵ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور به همراه داشته‌اند. فیلترهای صنعتی نیز با افزایش بهره‌وری نیروگاه‌ها، تولید برق مازاد و کاهش هزینه‌های انرژی را ممکن کرده‌اند. فناوری نانوحباب در گلخانه‌ها و پرورش آبزیان موجب افزایش ۱۲ درصدی محصول و کاهش هزینه‌های ساخت و توسعه زیرساخت‌ها شده و در تصفیه آب و فاضلاب شهری نیز تا ۵۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف برق را رقم زده است.
علاوه بر این، عایق‌های حرارتی آیروژل با کاهش اتلاف انرژی در ساختمان‌ها و تجهیزات صنعتی، نه تنها مصرف سوخت و برق را کاهش داده، بلکه موجب صرفه‌جویی ارزی چند میلیون دلاری و کاهش ناترازی انرژی کشور شده‌اند. این مجموعه فناوری‌ها نشان می‌دهد که فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، همزمان با توسعه صنعتی، نقش مهمی در حفاظت از محیط‌زیست، افزایش امنیت غذایی و بهبود بهره‌وری انرژی کشور ایفا می‌کند.
کاتالیست خودرو (۱۳۹۹-۱۴۰۲)
مبدل کاتالیست خودرو یکی از اجزای مهم خودروهای امروزی است که نقش حیاتی در کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی ایفا کرده و با تبدیل گازهای مضر خروجی از موتور به گازهای کمتر آسیب‌زا کمک بزرگی به حفظ کیفیت هوا و محیط زیست می‌کند. مبدل کاتالیست خودرو شامل مونولیت یا هسته سرامیکی فلزی است که با لایه‌ای از کاتالیست پوشانده شده است. کاتالیست‌ها معمولا از فلزات گران‌بهایی مانند پلاتین، پالادیوم و رودیوم تشکیل شده‌اند که وا کنش‌های شیمیایی لازم برای تجزیه گازهای سمی را تسریع می‌کنند.
در حال حاضر ۶ شرکت این محصول را برای انواع خودروهای داخلی تولید می‌کنند که اطلاعات فروش و صرفه‌جویی ارزی آنها به شرح زیر است:
صرفه‌جویی ارزی ۲۸۵ میلیون دلار در طول چهار سال
در ساخت مبدل‌های کاتالیست داخلی، اجزای اصلی مانند مونولیت سرامیکی و فلزات گران‌بها عمدتًا از خارج وارد می‌شوند. با این حال، فرآوری مواد اولیه به شکل نانوذرات و همچنین سرهم‌بندی بدنه این مبدل‌ها در داخل کشور انجام می‌گیرد. بر پایه اطلاعات مالی شرکت‌های تولیدکننده مبدل‌ها و تحلیل‌های صنعتی، مواد وارداتی شامل مونولیت و فلزات گران‌بها حدود ۵۰ تا ۷۰درصد از قیمت تمام شده مبدل‌های ساخت ایران را شامل می‌شوند. در محاسبات مربوط به صرفه‌جویی ارزی، این سهم وارداتی از قیمت مبدل‌های خارجی کسر شده تا میزان واقعی صرفه‌جویی مشخص شود.
فیلترهای صنعتی
استفاده از فیلترهای صنعتی در صنایع نفت و پتروشیمی و مجموعه‌های مرتبط با صنایع نیروگاهی و انرژی، ضروری است؛ چرا که فیلتر هوای نیروگاهی و صنعتی برای محافظت قطعات و تجهیزات در برابر ذرات گردوغبار و آلودگی‌ها به‌کار می‌رود. استفاده از این فیلترها در نیروگاه‌ها با کاهش افت فشار باعث افزایش بهره‌وری در تولید برق می‌شود که مطابق مطالعات شرکت دونالدسون، این افزایش بهره‌وری معادل ۱.۴ درصد است.
در ایران سه شرکت فیلتر بهران، آزاد فیلتر و فیلتر دیلمان انواع فیلترهای صنعتی و نیروگاهی را تولید می‌کنند که اطلاعات فروش و اثرات اقتصادی آنها به شرح زیر است:
کمک به کاهش هزینه تولید برق در کشور
با فرض کارایی ۷۰ درصدی فیلترهای ساخت داخل در مقایسه با فیلترهای شرکت آمریکایی دونالدسون و افزایش یک‌درصدی بهره‌وری تولید برق در نیروگاه دماوند که از ســال ۱۳۹۷ از این فیلترها استفاده می‌کند، محاسبات نشان می‌دهند این نیروگاه با ظرفیت ۲۷۰۰ مگاوات و ۸۰۰۰ ساعت کارکرد سالانه معادل ۳۳۳ روز سالانه ۲۱۶۰۰۰ مگاوات‌ساعت برق مازاد تولید می‌کند. بر اساس گزارش شرکت توانیر، هزینه تولید این میزان برق اضافی در بازه زمانی سال‌های ۱۴۰۰تا ،۱۴۰۲ رقمی بالغ‌بر ۳۹۰۰ میلیارد تومان (۳.۹ همت) برآورد می‌شود.
تجهیزات تولیدکننده نانوحباب
در حال حاضر توسط سه شرکت نانوحباب انرژی،با توجه به نیاز و کاربرد تولید می‌کنند که اطلاعات فروش و اثرات اقتصادی آنها به شرح زیر است:
کمک به تأمین مواد غذایی با افزایش بهره‌وری در کشاورزی
استفاده از سامانه نانوحباب در بیش از ۱۰۰ هکتار گلخانه آب‌کشتی (هیدروپونیک) صیفی‌جات تا پایان سال ۱۴۰۲ موجب افزایش ۱۲درصدی در برداشت محصولات گلخانه‌ای و افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی ارزش غذایی محصولات شده است. هر هکتار گلخانه آب‌کشتی حدود ۲۰۰ تن محصول می‌دهد که به کمک فناوری نانوحباب ۲۴۰۰ تن افزایش محصول برداشت شده که معادل ۱۰۸۰۰۰۰ دلار صادرات این محصولات در سال ۱۴۰۲ برآورد می‌شود.
مساحت کل گلخانه‌های آب‌کشت در کشور حدود ۱۳۰۰ هکتار است که در صورت مجهز شدن همه این گلخانه‌ها به سامانه نانوحباب، افزایش ۱۲درصدی برداشت محصول در این گلخانه‌ها، معادل ایجاد ۱۵۰ هکتار گلخانه جدید است. برای ساخت این میزان گلخانه، ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری لازم است در حالی که به‌وسیله فناوری نانوحباب با صرف حدود ۶۵۰ میلیارد تومان (هر هکتار ۵۰۰ میلیون تومان) می‌توانیم همین نتیجه را محقق کنیم.
کمک به تأمین مواد غذایی با افزایش بهره‌وری پرورش آبزیان
استفاده از سامانه نانوحباب در استخر پرورش ماهی در کشور به‌دلیل بهبود کیفیت آب و توزیع یکنواخت اکسیژن و کاهش تلفات منجر به افزایش تراکم آبزی‌پروری تا دو برابر می‌شود.
تا ابتدای زمستان سال ۱۴۰۳ تعداد ۱۰ استخر پرورش ماهی در کشور با ظرفیت ۱۰۰۰ تن در سال به فناوری نانوحباب مجهز شده‌اند که منجر به افزایش ۵۰۰ تن ماهی پرورشی شده است که با حساب قیمت ۲ دلار برای هر کیلو گوشت ماهی، ارزش مالی مقدار محصول تولید شده به کمک این فناوری حدود یک میلیون دلار (۳۰۰ هزار دلار در سال ۱۴۰۲ و ۷۰۰ هزار دلار در سال ۱۴۰۳) ارزیابی می‌شود.
تولید سالانه محصولات آبزی در ۲۵ هزار مزرعه پرورش آبزی کشور چیزی حدود ۵۰۰ هزار تن است که در صورت تجهیز تمام این مزارع به سامانه نانوحباب و با توجه به افزایش صددرصدی تراکم محصول، این تولید به یک میلیون تن می‌رسد.
چنانچه بخواهیم از روش دو برابر کردن مزارع برای دو برابر کردن محصولات آبزی استفاده کنیم، در مجموع ۱۶۷ هزار میلیارد تومان سرمایه لازم است. درحالی‌که با کمک فناوری نانوحباب همین نتیجه با ۲۰درصد این هزینه یعنی ۳۲ هزار میلیارد تومان قابل‌حصول است.
استفاده از سامانه نانوحباب برای تصفیــه فاضلاب شهری علاوه بر افزایش ۳۰درصدی راندمان تصفیه آب منجر به کاهش هزینه تأمین تجهیــزات به‌میزان ۲۰ درصد و حداقل ۴۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف انرژی نسبت به سامانه‌های هوادهی متداول شده است.
کمک به تأمین آب آشامیدنی سالم
حذف بوی نامطبوع از آب سد الغدیر شهرستان ساوه با جمعیــت ۲۰۰ هزار نفر، کاهش ۵۰درصدی مصرف برق تصفیه‌خانه قیطریه تهران و افزایش ۲۰درصدی به ظرفیــت تصفیه‌خانه به کمک فناوری نانو حباب، همچنین حذف واحد دمنده این تصفیه‌خانه که منجر به کاهش چشمگیر هزینه‌های تعمیر و نگهداری تصفیه‌خانه شده است.
همچنین در سال ۱۴۰۳ تصفیه آب آشامیدنی شهر گلپایگان با جمعیت ۹۰ هزار نفر به فناوری نانوحباب مجهز شد.
کمک به سلامت محیط‌ز یست با کاهش آلاینده‌ها
تجهیز تصفیه فاضلاب یکی از شرکت های فناتور با ظرفیت ۳۰۰ مترمکعب در روز، منجر به کاهش مصرف انرژی ۵۰درصدی در این واحد شده است. تجهیز تصفیه فاضلاب شهر تاکستان در استان قزوین با ظرفیت تصفیه ۱۳۰۰۰ مترمکعب فاضلاب در روز که منجر به کاهش ۳۰درصدی مصرف کلر در این واحد شده است.
تصفیه فاضلاب شهرک صنعتی یزد نیز اخیرا به این فناوری مجهز شده است. استفاده از سامانه نانو حباب برای تصفیه فاضلاب منجر به صرفه‌جویی حدود ۵۰درصدی در مصرف برق می‌شود. با توجه به تعداد ۲۵۶ تصفیه‌خانه در کشور و کل برق مصرفی توسط آنها (۱۲۰ مگاوات) استفاده از این سامانه‌ها در تصفیه‌خانه‌های کشور منجر به صرفه‌جویی حدود ۵۰ مگاواتی در کشور می‌شود.
هزینه تأمین این مقدار برق توسط ایجاد نیروگاه‌های گازی جدید حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیارد تومان به قیمت سال ۱۴۰۲ تخمین زده شده که با سرمایه‌گذاری ۴۶۰ میلیاردی برای تجهیز تمام تصفیه‌خانه‌های کشور به این سامانه‌ها، حدود ۵۵۰ تا ۷۵۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی در هزینه می‌شود.
عایق حرارتی آیروژل سیلیکاتی
عایق‌های مبتنی بر آیروژل دارای حفرات ۲۰ تا ۳۰ نانومتری بوده و بیش از ۹۵درصد تخلخل دارند که علاوه بر عایق حرارتی و رطوبتی عایق صوتی عالی هم هستند. عایق پاششی (اســپری) منجر به کاهش ۵۰ تا ۷۰ درصد مصرف انرژی برای مدت حدود ۲۰ سال و عایق بلنکت (توکار) منجر به کاهش ۹۵ درصد اتلاف انرژی برای کل طول عمر یک ساختمان می‌شود.
قیمت هر مترمربع از این عایق‌ها که توسط یکی از شرکت های دانش بنیان تولید می‌شود حدود ۵۰ دلار است که در مقایسه با نمونه خارجی با همین ضخامت و کیفیت، حدود ۲۴۰ دلار ارزان‌تر تمام می‌شود.
حجم فروش ۵۰۰ میلیارد ریالی از پیامدهای دستیابی این فناوران به این فناوری است. در سال‌های اخیر نزدیک به ۲۰ هزار مترمربع از این عایق در کشور تولید شده که برای عایق‌کاری تجهیزات پتروشیمی اروند، پتروشیمی فناوران، پالایشگاه تبریز، شرکت مپنا توگا، مپنا سپاهان و صنایع دفاعی به‌کار رفته است.
صرفه‌جویی ارزی ۴.۸ میلیون دلاری از دیگر دستاوردهای این فناوری به شمار می رود. با توجه به قیمت نمونه خارجی این محصول، صرفه‌جویی ارزی برای همین ۲۰ هزار مترمکعب مصرف شده ۴.۸ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.
کمک به کاهش مشکل ناترازی گاز کشور نیز از پیامدهای جدی این فناوری است. مطابق گزارش شرکت پتروشیمی اروند، با اجرای عملیات عایق‌کاری بر روی ۴۰۰ مترمربع از تجهیزات این مجموعه که با استفاده از ۱۷۰۰ مترمربع عایق آیروژل انجام شد، سالانه حدود ۱۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف سوخت گازی این مجتمع حاصل شده است. نکته قابل‌توجه آن است که هزینه‌های این پروژه تنها طی دو ماه از محل صرفه‌جویی در مصرف گاز جبران شد.
با تعمیم این محاسبه به کل ۲۰۰۰۰ مترمربع عایق بکار رفته در طول دو سال گذشته، حجم کل صرفه‌جویی گاز در مجتمع‌های تحت پوشش این طرح به رقم ۲۴۰ میلیون مترمکعب رسیده است. بر پایه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در زمستان ،۱۴۰۲ این میزان گاز صرفه‌جویی شده معادل یک روز ناترازی انرژی در دوران اوج مصرف در ماه‌های سرد سال است و می‌تواند نقش مؤثری در کاهش چالش‌های تأمین انرژی کشور ایفا کند.
علاوه بر آن ۸۴۰۰ میلیارد ریال قیمت فروش ۲۴۰ میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی شده به صنعت از قرار مترمکعبی ۳۵۰۰ تومان در سال گذشته کاهش حدود ۴.۵ میلیون دلار از عدم نفع کشور ناشی از محدودیت گاز پتروشیمی‌ها: مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در شــهریورماه ۱۴۰۳ عدم نفع کشور در نتیجه قطع گاز پتروشیمی‌های کشور در سال معادل ۱.۷ میلیارد دلار برآورد شده که با توجه به کاهش یک روز ناترازی انرژی ناشی از اعمال این عایق‌ها در کشور حدود ۴.۵ میلیون دلار از این عدم نفع کاسته می‌شود.
اگر فقط نیمی از پتروشیمی‌های کشور (۴۰ پتروشیمی) هر کدام به اندازه ۱۰۰۰ مترمربع از تجهیزات خود را با این روش عایق‌کار ی کنند، طبق محاسبات فوق سالانه حدود ۱۰۰۰ میلیون مترمکعب در مصرف سوخت پتروشیمی‌ها صرفه‌جویی می‌شود که علاوه بر افزایش درآمد حدود ۳.۵ همتی برای دولت حدود ۴ روز از ناترازی انرژی کشور در ماه‌های سرد سال را نیز حل می‌کند که فقط عدم نفع کشور ناشی از تعطیل نشدن این چهار روز در سال معادل ۱۸ میلیون دلار است.
انتهای پیام
نظرات