به گزارش ایسنا، خشکسالی دیگر پدیده‌ای گذرا و موقتی نیست؛ بلکه به یکی از مهم‌ترین نشانه‌های بحران جهانی تغییر اقلیم بدل شده است. افزایش دمای زمین، کاهش بارش‌های مؤثر و بی‌نظمی در الگوهای آب‌وهوایی، چرخه طبیعی زندگی را در بسیاری از مناطق جهان با اختلال جدی روبه‌رو کرده است.

ایران نیز با اقلیمی خشک و نیمه‌خشک، بیش از بسیاری از کشورها در معرض پیامدهای این پدیده قرار دارد؛ از کاهش منابع آب زیرزمینی و تهدید کشاورزی گرفته تا مهاجرت‌های اجباری و آسیب‌های اجتماعی.

سال‌هاست چنبره خشکسالی را بر بسیاری از استان‌ها از جمله در چهارمحال و بختیاری شاهدیم، استانی که روزی سرچشمه رودهای خروشان بود و هر ساله به دلیل تغییر اقلیم، کاهش بارش و افزایش بی‌رویه برداشت آب‌های زیرزمینی خشک شده است.

چهارمحال و بختیاری در مرحله ابتدایی تغییراقلیم قرار دارد

سید نعیم امامی، رئیس بخش تحقیقات آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: به‌طور کلی تغییر اقلیم شامل تغییرات بلندمدت و پایداری که در آب و هوا اتفاق می‌افتد می‌شود و معمولا این تغییرات اگر به مدت بیش از یک دهه طول بکشد کم‌کم به استفاده از واژه تغییر اقلیم هدایت می‌شویم.

وی افزود: در حال حاضر استان در مرحله‌ای قرار دارد که به‌دلیل طولانی شدن تغییرات اتفاق افتاده در دما و بارش، وارد مرحله ابتدایی تغییراقلیم شده‌ اما هنوز تغییراقلیم به معنای واقعی خود اتفاق نیفتاده است.

این عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی چهارمحال و بختیاری در رابطه با تغییراقلیم بیان کرد: تغییر اقلیم شامل تغییر در بارندگی، میانگین دما، الگوهای باد و رویدادهای جوی مختلف است، همچنین افزایش فعلی میانگین دمای هوا که در سطح جهان رخ داده عمدتا به فعالیت‌های انسانی برمی‌گردد و جهان صنعتی بیشترین تاثیر را در این تغییراقلیم داشته است.

وی مجموع علل تغییر اقلیم را در اولویت اول فعالیت انسانی(سوزاندن سوخت‌های فسیلی و...) دانست که باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای می‌شود، گفت: چرا که عمده گازهای گلخانه‌ای کربن دی اکسید(CO2) و نیتروژن است و باعث می‌شود دماها به شکل ناهنجار افزایش پیدا کند.

امامی توضیح داد: باتوجه به اینکه چهارمحال و بختیاری در اقلیم سرد و کوهستانی قرار دارد و از مشخصه‌های این اقلیم میانگین دمای حدود ۱۰ الی ۱۲ درجه سانتی‌گراد و بارش سالانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر است مستقیما تحت تاثیر تغییرات‌اقلیمی واقع شده است.

وی گفت: طبق گزارشات موجود در ۱۰ سال اخیر بارش‌های این استان بین ۵۱ تا ۶۴ درصد کاهش و دما به‌طور میانگین ۱ درجه افزایش پیدا کرده است که این دو واکنش مهم‌ترین دلایل تغییراقلیم در استان به شمار می‌رود، در حال حاضر در این استان با یک خشکسالی مزمن رو به رو هستیم که به مرور آثار زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی آن را خواهیم دید.

رئیس بخش تحقیقات آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: با افزایش دما بخش عمده بارش‌ها از برف به باران تبدیل شده است و با افت و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در ۱۰ دشت استان رو به رو هستیم، چرا که این امر باعث شده است بسیاری از دشت‌های استان حالت بحرانی پیدا کنند.

وی در ادامه گفت: در اثر کاهش بارش‌ها و برداشت‌هایی که به روال سال‌های قبل انجام می‌شود با ۵۷۰ میلیون مترمکعب کسری مخزن آب رو به رو هستیم که بیشترین کسری مخزن آب مربوط به دشت شهرکرد با ۲۰۲ میلیون مترمکعب است، طبیعتا کاهش مخزن آب‌ها نتیجه‌ای جز فرونشست زمین نخواهد داشت که متاسفانه در چهارمحال و بختیاری فرونشست زمین نیز آغاز شده است.

امامی اظهار کرد: تغییر اقلیم بر عملکرد کشاورزی هم تاثیر گذاشته است و با کاهش عملکرد محصولات دیم مواجه هستیم که این تغییر اقلیم بر مراحل رشد این گیاهان تاثیر نامطلوبی می‌گذارد.

به‌گفته وی، در بعضی مناطق زمین‌های کشاورزی به مناطق بیابانی تبدیل می‌شوند که این مناطق می‌توانند منشایی برای تولید ذرات گرد و غبار باشند و تمام این عوامل آثار اجتماعی همچون مهاجرت، بیکاری و... را دارا هستند.

این عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات کشاورزی چهارمحال و بختیاری توضیح داد: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند در این استان دما و رویدادهایی مانند سیل در طی ۲۰ سال آینده افزایش چشمگیری پیدا خواهند کرد و احتمال دارد در ۲۰ سال آینده با افزایش دمای بین ۱ تا ۲.۶ درجه رو به رو خواهیم شد.

وی گفت: برای مقابله با این شرایط علاوه بر جا انداختن فرهنگ مقابله با خشکسالی توسط مشاغل مختلف باید از سامانه‌های هوشمند و سنجش از راه دور استفاده شود، همچنین این استان نیاز به یک برنامه جامع و اساسی برای مقابله با خشکسالی احتیاج دارد، چرا که این برنامه‌ریزی ها باید مبتنی بر واقعیت‌های موجود از شرایط استان باشد.

امامی خاطرنشان کرد: چهارمحال و بختیاری با چالش جدی رو به رو است و همه ما باید تلاش کنیم تا آسیب‌ها بیش از آنچه که امروز شاهد آن هستیم خسارت وارد نکند.

وی گفت: این استان با توجه به موقعیت خاصی که داراست مورد توجه فعالان زیست‌محیطی و منابع طبیعی بوده اما امروزه با تغییر اقلیمی که صورت گرفته آسیب زیادی دیده است و اگر در آینده مدیریت بهینه در منابع آبی را نداشته باشیم با بحران‌های بسیار زیادی مواجه خواهیم شد.

اصلاح الگوی مصرف یک ضرورت است

اسماعیل اسدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: کشور ما در موقعیت جغرافیایی خشک و نیمه خشک قرار گرفته که متاسفانه امروزه علاوه بر این خشکی، خشکسالی نیز بر کشور حاکم شده است.

وی افزود: این یک واقعیت است که تغییرات اقلیمی در کل جهان اتفاق افتاده است و باید آن را بپذیریم و راهکارهای مناسب آن را پیدا کنیم.

اسدی بیان کرد: تغییرات اقلیمی ایجاد شده تغییر الگوهای بارش و کاهش منابع آبی را به دنبال دارد، همچنین این موضوع امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد.

وی ادامه داد: مدیریت اقلیم خشک بسیار مهم است چرا که مسئولان باید با برنامه‌ریزی‌های درست و مناسب اثرات این تغییر اقلیم را که تاثیر بسزایی در اقتصاد و مسائل اجتماعی دارد، کاهش دهند، همچنین این استراتژی باید در سرلوحه کار تمام مدیران از جمله مدیران ادارت منابع طبیعی و محیط‌زیست قرار گیرد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: بیشتر از ۳۵ درصد مناطق ایران بیش از حد خشک هستند و در کل حدود ۸۵درصد مساحت ایران در منطقه بیش از حد خشک، خشک و نیمه خشک قرار دارد.

وی در ادامه گفت: میانگین بارش چهارمحال و بختیاری بسیار پایین آمده است و این استان که یک روز در گذشته جزو پر بارش‌ ترین‌ها بود امروزه از لحاظ بارشی وضعیت حادی دارد.

اسدی در پایان به اصلاح الگوی مصرف اشاره کرد و گفت: اصلاح الگوی مصرف یک ضرورت است که موکول شدن آن به فردا دیر است.

پیش‌بینی زمستانی پربارش‌تر نسبت به سال گذشته برای چهارمحال و بختیاری

معصومه نوروزی، مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: میانگین بارش استان در سال زراعی جاری تا امروز(۲۲شهریور ) ۳۹۲ میلی‌متر بوده است، درحالی که باید ۶۵۵ میلی‌متر باشد که این ارقام نشان می‌دهند حدود ۲۶۴ میلی‌متر معادل ۴۰ درصد کاهش بارندگی‌ها را نسبت به آمار بلندمدت داشته‌ایم. همچنین نسبت به سال گذشته حدود ۲۹ درصد کاهش بارندگی را شاهد هستیم.

نوروزی در رابطه با روند خشکسالی در استان بیان کرد: بیش از ۱۰ سال است که در استان کاهش بارندگی و کمبود بارش وجود دارد، همچنین خشکسالی‌های متعددی از جمله خشکسالی خفیف، ضعیف، شدید و بسیار شدید نقاط مختلف استان را در بر گرفته است. با این شرایط چهارمحال و بختیاری دومین استان کشور در کاهش‌بارندگی‌هاست.

مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری در رابطه با روند دما در استان، توضیح داد: دما طی سال‌های اخیر به‌ویژه در سال جاری روند افزایشی داشته است و چندین مرتبه برخی ایستگاه‌ها رکورددار افزایش دما بودند.

وی ادامه داد: از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون استان همچنان با ۱.۷ درجه سانتی‌گراد افزایش دما نسبت به میانگین بلندمدت در صدر جدول افزایش دما در سطح کشور قرار دارد، این درحالی است که میانگین افزایش‌دما در سطح کشور حدود ۱.۲ درجه سانتی‌گراد است.

مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: حدود ۹۸ درصد مساحت استان درگیر خشکسالی است که درصدهای متفاوتی را شامل می‌شود، به‌طور مثال حدود ۴۵ درصد استان درگیر خشکسالی بسیار شدید و ۲۸ درصد خشکسالی شدید است. در این شرایط شهرستان‌های اردل، خانمیرزا، سامان و فلارد ۱۰۰ درصد خشکسالی را تجربه کردند.

نوروزی یادآور شد: چهارمحال و بختیاری دچار تغییر اقلیم شده است که پیامدهای متنوعی همچون تغییر الگوی بارشی را دارد و اکثر بارش‌ها از جامد به مایع( برف به باران) تبدیل شده‌اند، در برخی مناطق افزایش نزولات را داریم که خود دلیلی بر بارش‌های سیل‌آسا است، همچنین می‌تواند موجب خشکسالی شود زیرا افزایش دما باعث افزایش ذوب و تبخیر بارش‌ها می‌شود.

به‌گفته وی، حتی اگر بارش‌های بسیار خوبی طی امسال و سال آینده در استان داشته باشیم به هیچ‌وجه این خشکسالی جبران نمی‌شود، زیرا مدیریت منابع‌ آب صورت نگرفته است، بهره‌برداری بیش از حد از آب‌های زیرزمینی موجب کاهش سطح آب‌های زیرزمینی شدهه است و به دلیل افزایش دمایی که رخ داده شاهد کاهش پوشش گیاهی  هستیم.

نوروزی بیان کرد: طبق آمار و اطلاعات هواشناسی موجود، در سال جاری، پاییز دیرتر از حالت معمول شروع می‌شود و بارش‌های پاییزی با تاخیر آغاز خواهند شد، همچنین نیمه اول پاییز بارش‌های خاص و قابل ملاحظه‌ای انتظار نمی‌رود، یعنی در مهر بارشی نداریم و در آبان‌ بارش‌های ضعیفی صورت می‌گیرد، اما از آذر به بعد انتظار می‌رود شرایط بارشی بهتری را داشته باشیم.

وی ادامه داد: بارش‌های سال زراعی جاری نسبت به سال گذشته بهتر هستند اما با تاخیر آغاز می‌شوند و زمستان بهتری خواهیم داشت، اگرچه درشرایط تغییر اقلیم هستیم پیش‌بینی‌ها با خطای بیشتری مواجه است.

نوروزی در پایان گفت: برای مدیریت منابع آب امکان انجام برنامه‌ریزی هایی وجود داشت تا بارش‌هایی که به‌صورت رواناب به رودها می‌پیوندند و سپس خارج می‌شوند، جذب لایه‌های زیرزمینی شوند و سطح آب‌های زیرزمینی در حالت طبیعی خود نگه‌داشته شود تا این شرایط پیش نیاید.

حال که شاهد چنین شرایطی هستیم باید مدیریت مصرف آب در تمام حوزه‌ها مدنظر قرار گیرد و با استفاده از تکنولوژی و علم روز و کمک از نخبگان برای برون رفت از این شرایط برنامه‌های جامعی داشته باشیم. البته برنامه‌ریزی در هر حوزه برای مقابله با بحران باید از سال‌ها پیش اتفاق می‌افتاد، اما اکنون باید برنامه‌های کوتاه‌مدتی که خروجی مطلوبی داشته باشد، طراحی شود.

انتهای‌پیام