حامد صابریان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: به نظر می‌رسد که در طول چند دهه گذشته، میزان ضایعات کشاورزی در کشور همواره حدود ۳۰ درصد اعلام شده و این عدد تغییر چندانی نداشته است. براساس سند ملی امنیت غذایی دانش‌بنیان که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین شده، مقرر شده است ضایعات کشاورزی طی ۱۰ سال، یعنی از ۱۴۰۱ تا افق ۱۴۱۱، به حدود ۱۵ درصد برسد؛ یعنی کاهش ۵۰ درصدی. اما در اسناد کوتاه‌مدت‌تر همچون برنامه هفتم توسعه، این موضوع به‌طور مشخص ذکر نشده است. نبود برنامه‌ریزی اجرایی و ناهماهنگی میان اسناد بالادستی و برنامه‌های عملیاتی باعث شده همچنان ضایعات در همان سطح باقی بماند و در ۱۴۰۴ نیز بعید می‌دانم این رقم کاهش پیدا کند.

وی افزود: در شرایط فعلی، تمرکز برنامه‌ها بیشتر بر روش‌های نوین آبیاری و افزایش بهره‌وری محصولات است که البته اهمیت زیادی دارد، اما رقم ۳۰ درصد ضایعات واقعاً فاجعه‌آمیز است. ضروری است در برنامه‌های کوتاه‌مدت اجرایی نیز راهکارهای کاهش ضایعات دیده شود، زیرا نبود چنین برنامه‌ای مشکلات را حادتر می‌کند.

مدیر گروه فرآوری ضایعات کشاورزی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان با بیان اینکه میزان آب هدررفته ناشی از ضایعات کشاورزی حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود، ادامه داد: مصرف آب بخش کشاورزی در کشور حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب است که نزدیک به ۱۰ میلیارد مترمکعب آن از طریق ضایعات هدر می‌رود. این عدد بسیار قابل توجه است و اگر از زاویه‌ای دیگر نگاه کنیم، باید گفت ۳۰ درصد از تمامی منابع، اعم از نهاده‌ها، سم، کود وارداتی، آب، نیروی انسانی و… عملاً به هدر می‌رود، بنابراین رقم واقعی هدررفت آب حتی بیش از این برآورد است.

صابریان با اشاره به پیامدهای امنیتی و اقتصادی ضایعات، افزود: در برخی سال‌ها کشور ناگزیر به واردات محصولات استراتژیک همچون گندم می‌شود. اگر بتوانیم میزان ضایعات را طبق سند ملی امنیت غذایی دانش‌بنیان به ۱۵ درصد کاهش دهیم، تأثیر بسزایی بر ارتقای امنیت غذایی خواهد داشت.

وی با اشاره به اهداف رویداد مپکا تصریح کرد: هدف ما در این رویداد صرفاً برگزاری یک گردهمایی علمی نیست، بلکه تمرکز بر طرح‌های پژوهشی کاربردی است؛ طرح‌هایی که قابلیت اجرا و عملیاتی شدن دارند و در نهایت یا به درد کشاورز می‌خورند یا برای صنعت دستاورد عینی دارند؛ بنابراین مقالات علمی صرف مدنظر ما نیست، بلکه طرح‌های پژوهشی مبتنی بر نیازهای واقعی کشور در حوزه کشاورزی و صنعت انتخاب و حمایت می‌شوند تا به مرحله تجاری‌سازی برسند.

دبیر علمی رویداد مپکا خاطرنشان کرد: این رویداد در دو بخش طراحی شده است؛ بخش مسئله‌محور و بخش تقاضامحور. در بخش مسئله‌محور، به دغدغه‌ها و نیازهای ملی در حوزه ضایعات کشاورزی پرداخته‌ایم که ریشه در اسناد بالادستی دارند. در بخش تقاضامحور نیز با صنایع و کشت و صنعت‌های بزرگ ارتباط برقرار کرده‌ایم تا نیازهای مشخص آن‌ها احصا شود و پژوهشگران بتوانند طرح‌های کاربردی ارائه دهند. هدف ما ایجاد ارتباط میان ایده‌پردازان و متقاضیان فناوری است.

صابریان افزود: در بخش مسئله‌محور، سازوکاری برای اعطای گرنت پژوهشی به مبلغ ۵ میلیارد ریال را به طرح‌های منتخب در نظر گرفته‌ایم تا پس از اجرا به نمونه آزمایشی برسند و سپس در فرایند تجاری‌سازی توسط مرکز نوآوری و شتاب‌دهی جهاد دانشگاهی قرار بگیرند. در بخش تقاضامحور نیز چون نیازها مستقیماً از صنعت دریافت می‌شود، در صورت موفقیت طرح‌ها، طبیعتاً زمینه برای عقد قرارداد پژوهشگر با بخش خصوصی و حرکت به سمت تجاری‌سازی فراهم خواهد شد.

وی با اشاره به اهمیت مدیریت پسماند کشاورزی در اصفهان گفت: در اقلیم خشک اصفهان و با توجه به بحران آب و خشک شدن زاینده‌رود، اهمیت مدیریت ضایعات دوچندان است. حدود ۷.۳ درصد تولید محصولات کشاورزی کشور در اصفهان انجام می‌شود. اگر هدررفت آب ناشی از ضایعات در کشور را ۱۰ میلیارد مترمکعب در نظر بگیریم، سهم اصفهان از این رقم حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب است؛ یعنی تقریباً نصف حجم سد زاینده‌رود!! بنابراین اگر بتوانیم ضایعات را حتی به نصف کاهش دهیم، ذخیره‌سازی آب قابل‌توجهی خواهیم داشت که می‌تواند به احیای زاینده‌رود و مدیریت مصرف آب کمک کند.

دبیر علمی رویداد مپکا، یکی از مهم‌ترین نیازهای کشور را دسترسی به آمار دقیق دانست و توضیح داد: متأسفانه آمار متقن و علمی از میزان ضایعات کشاورزی به تفکیک محصولات در کشور وجود ندارد. اگر سرمایه‌گذاران و کارآفرینان بدانند چه محصولی و به چه میزان دچار ضایعات می‌شود، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در این حوزه بسیار آسان‌تر خواهد شد. ازاین‌رو تهیه نقشه پهنه‌بندی ضایعات کشاورزی در کشور یکی از اولویت‌هاست.

صابریان با تأکید بر لزوم شفافیت در قوانین گفت: در سند ملی امنیت غذایی دانش‌بنیان، هدف کاهش ضایعات از ۳۰ به ۱۵ درصد طی ۱۰ سال ذکر شده است، اما در اسناد کوتاه‌مدت مانند برنامه هفتم توسعه حتی برنامه‌ای برای کاهش تدریجی طی پنج سال دیده نمی‌شود. این کلی‌گویی‌ها و مشخص نشدن وظایف دستگاه‌ها یکی از دلایل اصلی تداوم مشکل است.

وی درباره تأثیر قانون‌گذاری دستوری بر سرمایه‌گذاری توضیح داد: نوسانات شدید در محصولاتی مانند سیب‌زمینی، پیاز و گوجه ناشی از همین سیاست‌های دستوری است. سرمایه‌گذار نمی‌تواند مطمئن باشد اگر کارخانه فرآوری تأسیس کند، در سال‌های بعد نیز مواد اولیه را با قیمت و شرایط ثابت دریافت خواهد کرد یا نه. بنابراین نبود سیاست پایدار، یکی از موانع جدی توسعه صنایع فرآوری و کاهش ضایعات است.

دبیر علمی رویداد مپکا با اشاره به دسته‌بندی علمی ضایعات یادآور شد: ضایعات کشاورزی در دو گروه قرار می‌گیرند؛ نخست تلفات (Food loss) که مربوط به مراحل برداشت، حمل‌ونقل، نگهداری و انبارداری است و دوم دورریز (Food waste) که در مراحل توزیع، خرده‌فروشی و مصرف رخ می‌دهد. براساس آمار فائو، در دنیا به طور متوسط ۱۳ درصد ضایعات به تلفات و ۱۹ درصد به دورریز مربوط می‌شود. در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، سهم اصلی ضایعات به ابتدای زنجیره و ضعف فناوری بازمی‌گردد، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، ضایعات بیشتر به فرهنگ مصرف مردم مربوط است.

صابریان افزود: مدیریت هر دو بخش اهمیت دارد. برخی کشورها بانک جهانی غذا دارند که مواد غذایی باقی‌مانده رستوران‌ها یا کنسروهای نزدیک به تاریخ انقضا را جمع‌آوری و بین نیازمندان توزیع می‌کنند، زیرا اگر مواد غذایی وارد سطل زباله شود، دیگر امکان مصرف انسانی یا حتی حیوانی آن از بین می‌رود. در عین حال، باید برای بخشی از ضایعات اجتناب‌ناپذیر نیز تدابیری اندیشید، مانند تبدیل به بیوگاز، برق یا کود.

به گزارش ایسنا، معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، انجمن متخصصین علوم و صنایع غذایی ایران، سازمان تجاری‌سازی و اقتصاد دانش‌بنیان جهاد دانشگاهی، ستاد زیست‌فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی ریاست‌جمهوری، بنیاد نخبگان استان اصفهان و جهاد کشاورزی استان اصفهان از جمله حامیان این رویداد هستند.

علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت www.mapkaevent.ir مراجعه کنند یا با دبیرخانه رویداد به شماره ۳۳۹۱۷۵۹۴-۰۳۱ تماس بگیرند.

جوایز و امتیازات بخش مسئله‌محور این رویداد به این شرح است: ۳۰ میلیون تومان برای تیم اول، ۲۰ میلیون تومان برای تیم دوم و ۱۰ میلیون تومان برای تیم سوم، همچنین تیم‌های برگزیده از امکان استقرار در مرکز نوآوری و شتابدهی(منش) جهاد دانشگاهی برای تولید نمونه آزمایشی، اعتبارسنجی، منتورینگ و کمک به فرایند تجاری‌سازی برخوردار خواهند شد. در بخش تقاضامحور نیز امتیاز ویژه این رویداد، زمینه‌سازی جهت انعقاد قرارداد پژوهشی میان صنعت و پژوهشگران یا شرکت‌های دانش‌بنیان است.

انتهای پیام