به گزارش ایسنا، جوایز نوبل مشهورترین جوایز در جهان علم هستند و برای بسیاری از افراد، نشان نهایی از  برتری و کسب دستاورد در پژوهش است. اما در چند سال گذشته، سیلی از جوایز دیگر نیز پدیدار شده‌اند که در برخی موارد برای پر کردن شکاف‌ها در حوزه‌های موضوعی تحت پوشش نوبل، و در برخی دیگر، برای ارائه پاداش مالی بزرگتر ارائه می‌شوند. با توجه به اینکه جوایز نوبل قرار است این هفته اعلام شوند، این جوایز چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

به نقل از نیچر، رابرت لانگر، متخصص زیست فناوری در موسسه فناوری ماساچوست (MIT) در کمبریج، که جایزه پیشرفت در علوم زیستی، جایزه کیوتو و جایزه کاولی در علوم نانو را دریافت کرده است، می‌گوید اگرچه این جوایز جدیدتر، اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند، اما هیچ‌کدام حداقل هنوز به گرد پای نوبل هم نمی‌رسند. او می‌گوید: به نظر من هیچ‌کدام در آن سطح نیستند.

سارا سیگر، دانشمند سیاره‌شناس در موسسه فناوری ماساچوست و برنده جایزه کاولی در اخترفیزیک در سال ۲۰۲۴، با این نظر موافق است. او می‌گوید: جوایز دیگر می‌خواهند به نوبل برسند. اما در حال حاضر، جایزه نوبل از بقیه خیلی جلوتر است. این اولین جایزه بوده و من فکر نمی‌کنم هیچ جایزه دیگری بتواند با آن رقابت کند.

این عقیده‌ای است که بسیاری از محققان با آن موافقند و این موضوع را می‌توان در نحوه‌ی استفاده‌ی دیگر جوایز از نام نوبل مشاهده کرد. برای مثال، جایزه‌ی تورینگ اغلب به عنوان جایزه‌ی نوبل علوم رایانه شناخته می‌شود. جوایز دیگری مانند جایزه‌ی ولف در شیمی، پیش‌بینی‌کننده‌های خوبی برای جوایز نوبل هستند.

از قاب بیرون مانده

با این حال، در اهدای جوایز نوبل بسیاری از حوزه‌های علمی مانند ریاضیات، فناوری و علوم اقلیمی نادیده گرفته شده است. سیگر با مثال زدن ادوارد لورنز، ریاضیدان و هواشناس، می‌گوید: برای بسیاری از اکتشافات شگفت‌انگیز، جایزه نوبل وجود ندارد. او نظریه آشوب یا همان اثر پروانه‌ای را توضیح داد. تاریخ همچنین نشان می‌دهد که دانشمندانی که بیشترین شانس را برای برنده شدن جایزه نوبل دارند ، مردانی از اروپا یا آمریکای شمالی هستند .

در طول سال‌ها، جوایزی برای پر کردن این خلاها ایجاد شده‌اند. برخی از آنها همچنین پول بسیار بیشتری نسبت به جوایز نوبل ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، جوایز Breakthrough که در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد، به برندگان در ریاضیات، فیزیک بنیادی و علوم زیستی جایزه سه میلیون دلاری را ارائه می‌دهد. جایزه‌های تانگ، شاو، تورینگ، کاولی و میلنیوم نیز از آستانه‌ی یک میلیون دلار فراتر می‌روند. اما هیچ جایزه‌ای بی‌عیب و نقص نیست. محققان تمایل دارند به صورت گروهی کار کنند، و با این حال اکثر جوایز، نه فقط نوبل، افراد را به صورت واحد برای تحسین انتخاب می‌کنند.

زهرا کلانتری، دانشمند محیط زیست در موسسه سلطنتی فناوری KTH در استکهلم و برنده جایزه Frontiers Planet می‌گوید : تنها بخش کوچکی از دستاوردهایی که در دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد با این جوایز مورد تقدیر قرار می‌گیرد.

کمبود حضور زنان

کمبود جوایز اعطا شده به زنان نیز یک نگرانی همیشگی است، نه فقط برای جوایز نوبل بلکه برای تمامی جوایز علمی است. از ۸۷۴۷ جایزه علمی که بین سال‌های ۱۷۳۱ تا ۲۰۲۱ در حوزه‌های علمی اعطا شده است، تنها حدود ۱۵.۴ درصد از دریافت‌کنندگان زن بوده‌اند . آرونیما مالک، محقق پایداری در دانشگاه سیدنی استرالیا که جایزه Frontiers Planet را نیز برنده شده است، می‌گوید: داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که جوایز در درجه اول به مردان تعلق می‌گیرد. برای رسیدگی سیستماتیک به این موضوع، مشارکت زنان باید در دانشگاه افزایش یابد.

او اضافه می‌کند که باید تأکید بیشتری بر افزایش شمولیت وجود داشته باشد، به طوری که پیشرفت‌های دانشگاهیان کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط ‌بهتر نمایان شود.

جوسلین بل برنل در سال ۱۹۶۷، زمانی که دانشجوی کارشناسی ارشد بود، تپ‌اخترهای رادیویی را کشف کرد، کشفی که بعدها در سال ۱۹۷۴ جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد. با این حال، این جایزه به استاد راهنمای پایان‌نامه او، آنتونی هیویش، تعلق گرفت. بل برنل حدس می‌زد که دانشجوی کارشناسی ارشد بودن و زن بودن، جایگاه او را در نظر کمیته نوبل تنزل داده است. او بعدها یعنی ۵۰ سال پس از این کشف،  جایزه Breakthrough را برای این کار دریافت کرد.

با این وجود، آندره گیم، فیزیکدان و برنده جایزه نوبل، جوایز نوبل را به خاطر دقت و توانایی نادرش در قضاوت تحقیقات بر اساس «شایستگی واقعی» آنها ستایش می‌کند. او می‌گوید: جایزه نوبل منحصر به فرد است و این صرفا به دلیل پیشینه یک قرن و نیمه‌ی آن نیست. او می‌گوید تا زمانی که جایزه دیگری نتواند این ویژگی‌ها را نشان دهد، جایزه نوبل باقی خواهد ماند. استانداردی طلایی که تمام جوایز دیگر با آن سنجیده می‌شوند.

سیگر می‌گوید: احساسات بد زیادی در مورد ناعادلانه بودن جوایز وجود دارد. ممکن است بگویید، خب، چرا به جوایز نیاز داریم؟ اما او آنها را به جوایز اسکار و گرمی از نظر روشی که می‌توانند علم را در کانون توجه عموم قرار دهند، تشبیه می‌کند. حداقل راهی برای ترویج مثبت علم وجود دارد. آنها به ما کمک می‌کنند تا خلاقیت، اصالت و نوآوری را به یاد بیاوریم. و این بخش واقعا مهمی از فرهنگ است.

انتهای پیام