اسما ساکی، در پنجمین نشست از سلسله نشست‌های توانمندسازی روان یار با عنوان «سبک زندگی دانشجویی؛ مهارت‌های ارتباط مؤثر» که دوشنبه ٢٨ مهر به همت جهاد دانشگاهی قم برگزار شد، بیان کرد: انسان یک موجود اجتماعی است و برای سازگاری در جامعه، نیازمند مجموعه‌ای از مهارت‌های زندگی است تا هم کمیت و هم کیفیت روابطش را افزایش دهد.

این روانشناس گفت: از دیدگاه تکاملی، افرادی که شبکه روابط اجتماعی قوی‌تری دارند، سلامت فیزیولوژیک و روانی بهتری نیز از خود نشان می‌دهند؛ چرا که در مواجهه با مشکلات، از حمایت‌های مادی، عاطفی، اجتماعی و اطلاعاتی بیشتری بهره می‌برند.

وی با بیان اینکه در مدل‌های مهارت‌های زندگی، ده مهارت اصلی شناسایی شده است، اظهار کرد: برخی از این مهارت‌ها درون‌فردی مانند خودآگاهی و اعتماد به نفس هستند و برخی دیگر بین‌فردی‌اند. سه مهارت کلیدی در تعامل با دیگران شامل قاطعیت، مذاکره و حل تعارض و ارتباط موثر است. در واقع ارتباط موثر یک مهارت و هنر است که نیاز به آموزش، آگاهی و تمرین دارد، نه اینکه صرفاً یک عمل اکتسابی یا تصادفی باشد.

ساکی با اشاره به دو دلیل اصلی اهمیت ارتباط در زندگی انسان، گفت: اول اینکه ارتباط یک نیاز بنیادین و ذاتی است، نوزاد از همان لحظه تولد با گریه، پیامی روان‌شناختی می‌فرستد که با من ارتباط برقرار کنید و این نیاز در طول زندگی همراه ما است. دوم اینکه کیفیت سلامت روان ما به کیفیت ارتباطاتمان بستگی دارد و آمارها نشان می‌دهد ۸۵ درصد از زمان هوشیاری ما در تعامل با دیگران سپری می‌شود.

این روانشناس با بیان اینکه ارتباط فقط محدود به حضور فیزیکی نیست، ادامه داد: تماس تلفنی، پیام، ایمیل و فضای مجازی نیز جزء ارتباط محسوب می‌شوند، اما تفاوت کیفیت این روش‌ها قابل توجه است. در فضای مجازی فراپیام، یعنی لحن صدا، زبان بدن و حالات غیرکلامی از بین می‌رود و این امر باعث می‌شود پیام‌ها به‌راحتی ناقص یا اشتباه منتقل شوند.

وی اضافه کرد: به دلیل از بین رفتن ارتباط فراپیام در فضای مجازی، برای بحث‌های حساس، انتقاد یا بیان احساسات، گفت‌وگوی حضوری همیشه ارجح‌تر است. ارتباط مانند یک شمشیر دو لبه است، می‌تواند سلامت روان را تقویت کند یا آسیب‌های جدی وارد کند.

ساکی با بیان اینکه ارتباط موثر دو رکن اصلی هنر گوش دادن و بیان کردن دارد، اظهار کرد: این دو رکن باید همزمان و آگاهانه به‌کار گرفته شوند؛ گوش دادن، اغلب سخت‌تر و مهم‌تر از صحبت کردن است. گوش دادن خوب می‌تواند صمیمیت ایجاد کند، کیفیت روابط را افزایش دهد و سوءتفاهم‌ها را کاهش دهد.

این روانشناس با بیان انواع گوش دادن، افزود: گوش دادن انتظاری، طوطی‌وار، همدلانه و خلاقانه چهار سبک شناخته‌ شده هستند که در میان آن‌ها، گوش دادن همدلانه و خلاقانه نزدیک‌ترین الگوها به گوش دادن فعال محسوب می‌شوند.

وی بازگو کردن محتوای گفته‌شده و بازتاب احساسات را دو تکنیک کلیدی گوش دادن فعال دانست و گفت: این دو تکنیک نه‌تنها نشان می‌دهند که گوش می‌دهیم، بلکه از سوءبرداشت جلوگیری کرده و فضای امنی برای گفت‌وگو ایجاد می‌کنند.

ساکی با اشاره به موانع گوش دادن فعال، اظهار کرد: ذهن‌خوانی، مرور ذهنی پاسخ، حواس‌پرتی و نصیحت‌کردن از جمله موانع اصلی گوش دادن فعال هستند. بسیاری از افراد فقط می‌خواهند درک شوند، نه راه‌حل بشنوند. در هنر گفتن، صحبت کردن فقط برای انتقال اطلاعات نیست، بلکه برای تخلیه احساسات، رفع نیازها، رسیدن به خواسته‌ها و تعیین مرزهاست.

این روانشناس با بیان اینکه بین نیاز و خواسته تفاوت وجود دارد، تصریح کرد: نیاز؛ کلی و انتزاعی است، به عنوان مثال «نیاز به توجه دارم»، اما خواسته عینی و قابل اجراست، به عنوان مثال «دوست دارم روزی یک پیامک بفرستی و بپرسی حالت چطور است».

وی توصیف عینی رفتار بدون قضاوت، بیان احساس، توضیح تأثیر رفتار، بیان خواسته به‌صورت مشخص و پنجم درخواست همکاری را پنج مرحله گفت‌وگوی موثر دانست و گفت: این ساختار، گفت‌وگو را از فضای اتهام به فضای همکاری تبدیل می‌کند.

این روانشناس با بیان اینکه سرمایه‌گذاری بر ارتباط موثر، سرمایه‌گذاری بر سلامت روان است، تأکید کرد: ارتباط موثر یک مهارت زندگی ضروری است، نه یک انتخاب. چرا که سلامت روان ما به کیفیت روابطمان بستگی دارد و ما ناگزیر در تعامل با دیگران هستیم. اگرچه یادگیری این مهارت در ابتدا چالش‌برانگیز است، اما با تمرین مداوم، به‌تدریج خودکار و طبیعی می‌شود.

انتهای پیام