غلامرضا تاجبخش در گفت‌وگو با ایسنا، اظهارکرد: اهمیت و جایگاه بسیار والای احسان به والدین و تکریم ایشان در دوره سالمندی در آیات و احادیث به کرات آمده و توجه به والدین سالمند مظهر لطف الهی است.

وی خاطرنشان کرد: ادب و احترام نسبت به پدر و مادر کهنسال، آن است که؛ آنان را به اسم، صدا نکنی، به احترامشان برخیزی، از آنان جلوتر راه نروی، با آنان بلند و پرخاشگرانه سخن نگویی، نیازهایشان را برآوری، خدمتگذاری به آنان را وظیفه‌ای بزرگ بدانی و از آنان در سن کهولت و پیری مراقبت کنی( سوره اسراء، آیه ۲۴).

این عضو هیات علمی دانشگاه اضافه کرد: در فرهنگ اسلامی وجود سالمندان و احسان به آنان به مثابه عاملی جهت نزول برکات و خیرات در زندگی و باعث رخ دادن اثرات مثبت و سازنده در زندگی اطرافیان قلمداد شده است.

تاجبخش بیان کرد: رسول خدا(ص) فرمودند«پیران را بزرگ و محترم دارید؛ زیرا احترام به آنها به منزله احترام به مقام الهی است» همچنین می‌فرمایند «وجود پیران سالخورده بین شما باعث افزایش رحمت و لطف پروردگار و گسترش نعمت‌های الهی بر شماست.» امام سجاد(ع) فرموده‌اند: «حق سالخورده این است که حرمت پیری‌اش را نگه داشته و در کارها او را مقدم بداری.»

وی ادامه داد: نظریه‌های متعددی برای تشریح مکانیسم سالمندی مطـرح شده است، اما شواهد موجود، یک مکانیسم واحد برای سـالمندی را رد می‌کنند؛ بر عکس به نظر می‌رسد سـالمندی بـه علل متعدد و با تأثیر متقابل بر یکدیگر باشد.

استاد دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) با اشاره به نظریه‌های زیست شناختی، افزود: سه دسته شناخته شده از این نظریه‌ها شامل؛ نظریه ایمنی، نظریه پیرشدن سلولی، نظریه رادیکال‌های آزاد است.

تاجبخش یکی دیگر از نظریه‌ها را روان شناختی و جامعه‌شناختی، برشمرد و با بیان اینکه نظریه چرخه زندگی و رشد اریک اریکسون و  نظریه انتخاب و جبران از بالتس، نظریه‌های روان‌شناختی است، تصریح کرد: در حوزه جامعه شناسی سالمندی، نظریه های متعددی برگرفته از رویکردهای نظری کلان جامعه شناسی مانند ساختارگرایی، تضاد و کنش متقابل نمادین مطرح شده است.

وی یادآور شد: چهار نظریه شامل نظریه عدم مشارکت، نظریه فعالیت، نظریه نقش و نظریه تداوم  وجود دارد. در نظریه عدم مشارکت، خروج سالمند از بازار کار و جامعه و در نظریه‌های فعالیت و تداوم حضور و مشارکت سالمند در جامعه را به نفع سلامت سالمند و جامعه می‌داند. در نظریه نقش نیز سالمندی تغییر قوانین، انتظارات و نقش در دوران سالمندی است.

عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به قوانین، مقررات و اسناد بالادستی مرتبط با سالمندان، گفت: اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یکی از این قوانین است؛ برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کار افتادگی، بی‌سرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح، نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و غیره حقی همگانی است.

تاجبخش اظهار کرد: دولت مکلف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یکایک افراد کشور تأمین کند. بر این اساس کلیه سالمندان نیز به عنوان بخشی از افراد جامعه باید تحت پوشش تأمین اجتماعی قرار گیرند. از خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبت‌های پزشکی به صورت بیمه و غیر بیمه برخوردار شوند.

وی با اشاره به بند ۷ سیاست‌های کلان جمعیت ابلاغی از مقام معظم رهبری (در تاریخ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳)، خاطرنشان کرد: برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط الزام برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در خانواده و پیش بینی سازوکار الزام برای بهره‌مندی از تجارب و توانمندی‌های سالمندان در عرصه‌های مناسب فرهنگ‌سازی شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به سیاست‌های کلی خانواده، افزود: روش‌های حمایتی و تشویقی مناسب برای تکریم سالمندان در خانواده و تقویت مراقبت‌های جسمی و روحی و عاطفی از آنان اتخاذ شود.

تاجبخش با بیان اینکه برنامه‌های راهبردی سند ملی سالمندی شامل شش هدف اصلی است، اضافه کرد: ارتقای سطح فرهنگی جامعه در خصوص پدیده سالمندی یکی از این اهداف است، حمایت از برقراری و حفظ ارتباط سالمند با جامعه و جلوگیری از مجزا شدن سالمندان، حمایت از ازدواج مناسب سالمندان، جلوگیری از محروم سازی سالمندان از خدمات، ترویج و حمایت از سیاست‌های محیط دوستدار سالمند، بهره‌مندی از ظرفیت سمن‌ها و...باید صورت گیرد.

وی با بیان اینکه از دیگر برنامه‌ها می‌توان به توانمندسازی سالمندان اشاره کرد، افزود: دسترسی فیزیکی و مجازی سالمندان به خدمات مورد نیاز، توسعه فرصت های آموزشی برای سالمندان، حمایت از تشکل های سالمندان و...افزایش یابد و سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی سالمندان حفظ و ارتقا پیدا کند، غربالگری بیماری‌ها و مشکلات شایع سالمندی، ترویج سبک زندگی سالم در تمامی دوره‌های سنی، حمایت از خدمات مشاوره‌ای و آموزشی سلامت معنوی و معناداری زندگی و.. انجام شود.

این استاد دانشگاه بیان کرد: اولویت‌بندی گروه‌های مختلف جمعیت سالمند، برقراری تخفیفات در برخورداری از خدمات عمومی، ترویج و حمایت از مدل‌های مراقبت در منزل از سالمندان مبتنی بر خانواده و مراقبین غیر رسمی، توسعه و حمایت از برنامه‌های فرهنگی، هنری و ادبی سالمندی، توسعه و حمایت از برنامه‌های گردشگری، زیارتی و سیاحتی سالمندی، توسعه و حمایت از برنامه‌های مشارکتی و اجتماع محور سالمندان صورت گیرد.

تاجبخش ادامه داد: توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز در امور سالمندی شامل؛ تربیت نیروی انسانی متخصص مبتنی بر نیاز سالمندان، توسعه استفاده از فنآوری‌های نوین در مراقبت از سالمندان، بازنگری در قوانین و مقررات، ساختارها و فرآیندها، تبیین سازو کار تشکیل بانک‌های اطلاعاتی سالمندان مبتنی بر نیاز و...انجام شود.

وی یادآور شد: تامین منابع مالی پایدار برای نظام حمایتی از سالمندان شامل؛ تلاش برای اختصاص درصدی از مالیات بر ارزش افزوده و همچنین کالاهای آسیب رسان به نظام سالمندی، توسعه کمی و کیفی خدمات پایه و تکمیلی سالمندان، مدیریت بهینه منابع و مصارف به ویژه در صندوق‌های بازنشستگی در نظر گرفته شود.

عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۷ چارچوب شهر دوستدار سالمند را به شهر دوستدار سالمند عنوان یک پاسخ مبتنی بر چالش‌های سالخوردگی جمعیت و افزایش شهرنشینی جامعه تدوین کرد. در این دیدگاه شهر دوستدار سالمند شهری است که در آن سالمندان و مردم عادی هر دو به یک اندازه از حقوق شهروندی برخوردارند و شهر با سالمندان غریبه نیست و استانداردها و کدهای طراحی در مناسب سازی آن رعایت می‌شود.

تاجبخش با اشاره به چالش‌های پیش رو سالمندی، گفت: سالمندان تنهای ناشی از تجرد قطعی و آسیب اجتماعی طلاق و فوت همسر، لزوم افزایش ظرفیت مراکز نگهداری با توجه به افزایش سالمندان دهه‌های آتی، کسری نیروی انسانی جوان و بحران کاهش نیروی در سن کار، عدم نشاط اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی، کاهش جمعیت و ورورد مهاجران خارجی به کشور، افزایش بیماری های سالمندی و مزمن و افزایش هزینه‌ها به ویژه درمانی، کاهش توان امنیتی کشور در سایه سالمندی جمعیت، شکنندگی در برابر بروز بحران ها و مخاطرات سلامتی و کاهش بازدهی نیروی کار سالم از طریق بار تکفل از جمله چالش‌ها است.

وی خاطرنشان کرد: چالش‌ها، مشکلات و دغدغه‌های دوره سالمندی را می توان شامل؛ عوامل مرتبط با مشکلات مالی و شغلی، عوامل مرتبط با مشکلات سلامت جسمانی، عوامل مرتبط با دغدغه‌های آینده، عوامل مرتبط با مشکلات فامیل، خانواده و فرزندان، عوامل مرتبط با مشکلات روحی و روانی و عوامل مرتبط با مشکلات مسکن دانست.

استاد دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) اضافه کرد: از جمله پیامدهای این عوامل می‌توان به وابستگی‌های مالی و اقتصادی، عدم استقلال و توانایی در انجام امور روزمره زندگی و وابستگی عاطفی، و عوامل موثر بر ارتقاءکیفیت زندگی سالمندی  شامل؛ عوامل ارتقاء سلامت جسمانی و روانی، عوامل ارتقاء کیفیت زندگی مرتبط با خانواده و فعالیت های اجتماعی، عوامل ارتقاء کیفیت زندگی مرتبط با درآمد و عوامل ارتقاء کیفیت زندگی مرتبط با امکانات و خدمات دانست.

تاجبخش بیان کرد: کیفیت زندگی سالمندان تحت تأثیر حمایت اجتماعی، عوامل اقتصادی، طبقه اجتماعی، ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، وضعیت سلامت جسمی، محل زندگی و مداخلات آموزشی، ورزشی و تغذیه‌ای است.

انتهای پیام