رضا جوادی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه سالانه حدود ۱۶ تا ۲۰ تن در هکتار از خاک ارزشمند استان خراسان رضوی از بین می‌رود، اظهار کرد: این رقم در مقایسه با میانگین جهانی، نشان‌دهنده سرعتی پنج‌برابری در فرسایش خاک است.
وی بیان کرد: شاخص‌های کنونی بیانگر وضعیت نامساعد تخریب زمین در استان است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد سالانه حدود یک درصد از مساحت استان تحت تأثیر پدیده بیابان‌زایی قرار می‌گیرد.
این کارشناس حفاظت از خاک با اشاره به اینکه داده‌های موجود از شناسایی کانون‌های بحرانی متعدد در سطح استان حکایت دارد، تصریح کرد: نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان مستقیماً تحت تأثیر کانون‌های بحران فرسایش بادی قرار دارد.
وی گفت: مناطقی از جمله سرخس در شمال شرق، به همراه سبزوار، کاشمر، بجستان، خواف و نیشابور، همچنین جنوب غربی و جنوب استان در زمره مناطق با بالاترین سطح فرسایش خاک دسته‌بندی شده‌اند.
جوادی هشدار داد: تخریب پوشش گیاهی و فرسایش خاک، ظرفیت طبیعی زمین برای جذب بارش را کاهش داده است. این مسئله موجب شده تا حدود ۸۰ درصد از عرصه‌های سیل‌خیز استان با درجات مختلفی از خطر سیل‌خیزی روبه‌رو شوند.
وی با اعلام اینکه شهرستان‌های کلات، تربت‌جام، تربت‌حیدریه، مشهد و کاشمر از جمله مناطقی هستند که در معرض سیل‌خیزی شدید قرار دارند، گفت: این وضعیت، زمینه را برای انتقال رسوبات و تشدید فرسایش در مسیرهای آبی فراهم می‌کند.
این کارشناس خاک اظهار کرد: برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، پیامدهای ناگواری برای پایداری زمین در پی داشته است. پدیده فرونشست زمین در دشت‌های مختلف استان به چشم می‌خورد.
وی گفت: بر اساس پژوهش‌های انجام شده، دشت مشهد با نرخ فرونشست سالانه ۶۰ سانتی‌متر و دشت نیشابور با ۷۰ سانتی‌متر فرونشست در سال، در وضعیت بحرانی قرار دارند. دشت کاشمر نیز با نرخ ۳۰ سانتی‌متر فرونشست سالانه، شرایط مشابهی را تجربه می‌کند.
جوادی ادامه داد: از جمله عوامل انسانی تشدیدکننده این بحران می‌توان به توسعه نامناسب چاه‌های آب، تغییر کاربری اراضی مرتعی و جنگلی به زمین‌های کشاورزی و سکونتی و شور شدن تدریجی خاک در دشت‌های مختلف اشاره کرد.
وی با بیان اینکه دشت‌های مشهد، بجستان، کاشمر، نیشابور، سبزوار و درگز از جمله مناطقی هستند که با خطر شور شدن اراضی کشاورزی مواجه‌اند، افزود: برآوردها نشان می‌دهد خسارت‌های ناشی از بیابان‌زایی می‌تواند تا پنج برابر هزینه‌های پیشگیری و مدیریت اصولی باشد. این مسئله، ضرورت توجه جدی به راهکارهای پیشگیرانه را دوچندان می‌کند.
این کارشناس خاک با تأکید بر لزوم اجرای برنامه‌های آگاهی‌رسانی همگانی و آموزش‌های تخصصی برای مهار روند بیابان‌زایی، بیان کرد: حفاظت از عرصه‌های طبیعی و مدیریت اصولی زمین، از جمله راهکارهای کلیدی در این زمینه است.
وی وضعیت کنونی فرسایش خاک در خراسان رضوی را نیازمند عزم جدی و اقدام فوری تمامی دستگاه‌های مرتبط دانست و اضافه کرد: ادامه روند کنونی، نه تنها امنیت غذایی، بلکه پایداری زیستی در منطقه را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.
جوادی همچنین توجه به راهکارهای علمی و مدیریت یکپارچه منابع طبیعی را تنها راه برون‌رفت از این بحران دانست و گفت: باید به‌طور جدی به تدوین و اجرای برنامه‌های جامع برای مدیریت منابع خاک و آب بپردازیم. این برنامه‌ها باید شامل استفاده از فناوری‌های نوین، آموزش کشاورزان و افزایش آگاهی عمومی در خصوص اهمیت حفاظت از خاک باشد.
وی افزود: فرسایش خاک یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای کشاورزی پایدار در استان است و برای مقابله با این مشکل، همکاری نزدیک میان کشاورزان، دانشگاه‌ها، سازمان‌های دولتی و غیردولتی ضروری است. برای این منظور، باید منابع مالی و انسانی کافی را در اختیار برنامه‌های حفاظتی قرار دهیم.
این کارشناس حفاظت از خاک با تأکید بر لزوم انجام تحقیقات علمی و پژوهش‌های کاربردی در زمینه بهبود وضعیت خاک گفت: باید به‌طور مستمر به بررسی و تحلیل وضعیت خاک‌های استان بپردازیم و با شناسایی نقاط بحرانی، اقدامات لازم را به سرعت انجام دهیم.
وی همچنین به نقش مهم کشاورزی پایدار در حفظ محیط زیست اشاره و اظهار کرد: باید به سمت کشاورزی پایدار حرکت کنیم که در آن از روش‌های کشت و زراعت سازگار با محیط زیست استفاده شود. این امر نه‌تنها به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت محصولات و افزایش درآمد کشاورزان نیز منجر خواهد شد.
انتهای پیام
نظرات