پروپوزال تعمير چهارم هابل به قدري پيچيده است كه كارشناسان فضايي ناسا معتقدند كه از زمان ماموريت‌هاي آپولو كه انسان را به سطح ماه نشاند و به زمين برگرداند اين دشوارترين ماموريتي است كه در تاريخ ماموريت‌هاي فضايي صورت مي‌گيرد.
به گزارش خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، پوريا ناظمي، كارشناس نجوم و عضو تحريريه مجله نجوم كه در سمينار علمي مجله نجوم در فرهنگسراي ارسباران تهران سخن مي‌گفت، با بيان اين مطلب خاطرنشان كرد: باز كردن يك تك پيچ در فضا كار بسيار دشواري است و حال تصور كنيد كه فقط در يكي از بخش‌هاي اين ماموريت بايد نزديك چند صد پيچ باز شود و دوباره سر جاي خود قرار بگيرند و محكم شوند. به همين دليل از سه يا چهار سال پيش يك تيم مراحل تمريني خود را آغاز كرده و طي اين ماموريت در سال 2008 مجموعه‌اي از راهپيمايي‌هاي فضايي پشت به پشت را خواهند داشت.
ناظمي تصريح كرد: در اين تعمير كه تقريبا هفت راهپيمايي پشت به پشت در آن تدارك ديده شده كل خدمه به سه گروه تقسيم مي‌شوند كه زماني كه گروه اول در حالت استراحتند، گروه دوم عمليات داخل شاتل و گروه سوم راهپيمايي‌هايي فضايي را بر عهده دارند و هنگام برگشت گروه سوم به داخل، جاي آنها عوض خواهد شد.
اين كارشناس نجوم با اشاره به گذشته هابل تصريح كرد: جو زمين همان‌طور كه ما را در برابر تشعشعات مرگبار فضايي محافظت كند عاملي براي كاهش دقت تصاوير و نور اجسامي است كه به ما مي‌رسد و بر اين اساس حتي بهترين تلسكوپهاي زميني با بهترين فن‌آوري‌هاي روز مانند اپتيك‌هاي سازگار واپتيك‌هاي فعال قادر نخواهند بود تا اثرات جو را كاملا خنثي كنند؛ بنابراين قرار گرفتن تلسكوپ فضايي هابل فراسوي جو زمين و در فاصله‌اي كه زياد از ما دور نيست باعث مي‌شود بتوانيم تصاويري تهيه و مناظري را به نمايش بگذاريم كه بيش از آن حتي تصور ارائه چنين تصاويري هم بعيد مي‌نموده است.
هابل هنگام عبور از فراز ايران، با چشم غير مسلح قابل رويت است
ناظمي افزود: اين تلسكوپ فضايي با 61 هزار كيلوگرم وزن و ابعادي در حدود يك اتوبوس كوچك در مدار زمين جاي گرفته و به وسيله پنل خورشيدي خود انرژي مورد نياز را تامين و با يك سيستم ماهواره‌يي و هدايت زميني دستورات را از مركز موسسه علوم تلسكوپ فضايي هابل دريافت مي‌كند.
وي گفت: دقيقه به دقيقه هابل ارزشمند است و هر دقيقه مشغول نگاه كردن به گوشه‌اي از آسمان است. اين تلسكوپ فضايي با چشم غير مسلح هنگامي كه از فراز ايران يا محل سكونت عبور مي‌كند، به صورت نقطه‌اي درخشان قابل رويت است و در همان لحظات ممكن است هابل در حال خلق شگفتي ديگري باشد.
ناظمي درباره هابل اضافه كرد: اين تلسكوپ هاي فضايي براي اولين بار در سال 1946، زماني كه اسپيتزر اين تلسكوپهاي فضايي را به شكل عملياتي آن مطرح كرد، عنوان شد و از همان زمان در دستور كار قرار گرفت كه اين زمان آغاز عصر فضا است.
اين پژوهشگر مباحث نجومي، 24 آوريل 1990 را آغاز داستان زندگي هابل عنوان و تاكيد كرد: در حال حاضر شاتل آخرين روزهاي ماموريتي خود را طي كند و اين در حالي است كه هابل در آغازين روزهاي ماموريت خود و طي ماموريت STS-31 در بخش بار شاتل‌هاي مدار با موفقيت در مدار زمين جاي گرفت و درست در زماني كه با وجود دقت و هزينه‌هاي هنگفت در ساخت هابل همه منتظر بودند به يكباره با شگفتي‌هاي كيهان مواجه شوند، هابل همه را دلسرد و نااميد كرد.
به گزارش ايسنا، وي خاطر نشان كرد: در شروع عمليات، هابل، به دليل اعوجاج بسيار اندك در آينه اصلي توانائي ارسال تصاوير ويژه را نداشت و تصاوير با نويزهاي فراواني همراه بود واين باعث شد تا اولين ماموريت تعمير فضايي هابل رقم بخورد.
وي با اشاره به شانس مجدد هابل براي تهيه تصاوير واضح اذعان كرد: هابل نزديك به زمين بود و با وجود هزينه زياد و تدارك يك سفر فضايي گرانقيمت قابليت دسترسي شاتل‌هاي فضايي به آن ميسر بود و همين باعث شد كه هابل به شكل امروزي شروع به كار كند و بتواند به يك باره شگفتي‌هاي كيهان را آشكار سازد؛ البته اين امر به مرور كه قطعات بيشتري به هابل اضافه شد و توانايي سيستم افزايش يافت اتفاق افتاد.
هابل تا به حال بسيار فراتر از عمر مفيد خود فعاليت كرده است
ناظمي گفت: مشكلات هابل تمامي نداشت نه به دليل ضعيف بودن ابزار بلكه به اين دليل كه عمر مفيدي براي هابل تعريف شده بود و هابل بسيار فراتر از اين عمر مفيد خود فعاليت كرده است. از سال 1990 تا به حال به صورت يكپارچه به غير از مواردي مانند ترس از برخورد با ذرات غبار فضا و ذرات ريز بارش‌هاي شهابي كه در حالت SAFE MODE قرار مي‌گيرد و يا مواردي مانند تعمير كه براي مدتي در حالت «استندباي» قرار مي‌گيرد، تمام مدت در حال كار است.
هر دور فضايي هابل ميلياردها دلار هزينه مي‌برد
اين كارشناس نجوم اضافه كرد: هر دور چرخش فضايي هابل چندين هزار دلار هزينه مي‌برد با اين وجود حتي يك لحظه از وقت آن خالي نيست و سعي مي‌شود كه از ثانيه به ثانيه آن استفاده شود. همين استفاده مكرر باعث مي‌شود تا ابزارهايي كه در آن شرايط ويژه طراحي شده اند با مشكل مواجه شوند و اين متخصصان هابل را به فكر تعمير چهارم نيازمند سازد.
ماموريت چهارم تعمير هابل، دشوارترين ماموريت فضايي پيشرو است
وي تاكيد كرد: هابل نيازمند تعمير چهارم است اما اين ماموريت با وجود قرار گرفتن در برنامه شاتل‌هاي فضايي، پس از حادثه سقوط شاتل فضايي كلمبيا كه به كشته شدن هفت فضانورد منجر شد و ماموريت‌هاي شاتل را دو سال به حالت تعليق در آورد، به تعويق افتاد زيرا رييس وقت ناسا اعلام كرد كه اين ماموريت با خطرات فوق العاده زيادي براي فضانوردان همراه است و ناسا اين ريسك را انجام نمي‌دهد.
ناظمي افزود: حدود يك سالل و نيم تا دو سال بعد از اين ماجرا مايكل گريفين رييس جديد ناسا در مقابل دوربين‌ها قرار گرفت و اعلام كرد كه ماموريت تعمير چهارم هابل را مي‌پذيريم و اين باعث شد تا روزي نباشد كه موجي از مخالفت‌ها در برابر اين تصميم بروز نكند واين در حالي بود كه كيهان شناسان مهمترين وسيله خودشان را در فضا براي نگاه كردن به اعمال كيهان كم كم از دست مي‌دادند. اعتراضات به حدي بود كه مراسم پخش تصوير فراژرف هابل به عنوان تصوير استثنايي كه عملا مرز ديدن ما را از انتهاي ديگر كيهان گسترش داد به يك هرج و مرج عمومي بر عليه تصميم ناسا مبدل شد. موج اين مخالفت‌ها به علت همراه بودن زمان اين تصميم با ملاقات بوش از مركز فضايي ناسا و بيان برنامه‌هاي و چشم اندازهاي بعدي ناسا مبني بر تكميل ايستگاه فضايي، سفر به ماه و مريخ تا سال 2030 بالاتر گرفت.
ناظمي گفت: در ادامه پس از بحث و بررسي‌هاي بسيار زياد و انجام سه پرواز بي خطر شاتل‌هاي فضايي، مايكل گريفين تصميم نهايي ناسا مبني بر قبول تعمير چهارم براي سال 2008 را پذيرفت.
توانايي تعمير دوربين ACS هابل در موجي از ابهام
به گزارش ايسنا، اين كارشناس نجوم با اشاره به مشكلات حاد هابل از آخرين روزهاي عمرش، به مشكل اخير هابل كه از كار افتادن يكي از قوي‌ترين ابزارهاي تلسكوپ فضايي آن بوده و تصاوير ويژه، محصول تصويربرداري با كمك آن است اشاره كرد و افزود: در حال حاضر اين دوربين خاموش است و تمام ماموريت‌ها و تصويربرداري هايي كه با ACS انجام مي‌شد لغو شده و پروژه‌ها به حالت تعويق در آمده‌اند. هابل بدون ACS به كار خود ادامه مي‌دهد و تعمير ACS در حال حاضر در هاله‌اي از ابهام قرار است و در صورت قرار گرفتن اين تعمير در برنامه تعمير چهارم تمام سناريويي كه ثانيه به ثانيه براي اين ماموريت نوشته است (در حال حاضر در سايت اين ماموريت، برنامه‌ريزي دقيقه به دقيقه و حتي ثانيه به ثانيه پرواز قرار دارد) در معرض تغيير قرار مي‌گيرد. با وجود اين هنوز هابل به فعاليت خود ادامه مي‌دهد و تصاوير بي‌نظيرش را از اعماق كيهان منتشر مي‌سازد.
«جيمز وب» يا موفق مي‌شود يا براي هميشه از دست مي‌رود!
ناظمي با طرح اين سؤال كه وقتي هابل عمرش تمام شد چه اتفاقي خواهد افتاد پاسخ داد: بعد از هابل نسل جديد تلسكوپهاي فضايي جيمز وب فعاليت خود را آغاز خواهند كرد كه بسيار با هابل متفاوت خواهند بود.
وي خاطر نشان كرد: هابل در 500 كيلومتري زمين قرار مي‌گرفت و هر زمان كه لازم بود به وسيله يك پرواز شاتل ،تعمير مي‌شد اما در مورد تلسكوپ جيمز وب اين امكان وجود ندارد و اين فاصله تا 3 برابر افزايش خواهد يافت به حدي كه دانشمندان اميد دارند بتوانند سيارات فراخورشيدي زمين مانند را با شواهد مستقيم ازاين طريق رصد كنند و كيهان شناسان معتقدند كه قدرت جمع آوري نور آن به حدي زياد است كه قادر خواهد بود مرزهاي عصر تاريكي كيهان را نيز درنوردد.
وي با اشاره به عمل قرارگيري جيمز وب در مدار خود گفت: جيمز وب در يكي از نقاط لاگرانژين (نقطه‌اي از فضا كه به دليل تلاقي جاذبه زمين، ماه و خورشيد مي‌توان تلسكوپ را به صورت ثابت در آن نقطه نگه داشت) قرار خواهد گرفت. بنابراين اين ماموريت، يك ماموريت يك طرفه خواهد بود كه اگر اين تلسكوپ با موفقيت در محل قرار نگيرد تمامي هزينه آن نابود مي‌شود و هيچ شانسي براي تعمير آن وجود نخواهد داشت و براي يكبار آزمون مرگ و زنگي را خواهد گذراند.
ناظمي در توضيح اين تلسكوپ افزود: جيمز وب هيچ فضانوردي را به همراه خود نمي‌برد و به شكل يك ماهواره حركت مي‌كند، زماني كه به نقطه مورد نظر رسيد، كم كم آينه اصلي خود را كه به شكل چند لايه‌يي روي هم سوار شده اند را باز مي‌كند و آينه در جاي خودش قرار مي‌گيرد.
آينه اصلي «جيمز وب» به گونه‌اي است كه به صورت چتري باز مي‌شود و چترهاي پاييني براي محافظت تلسكوپ از امواج حرارتي اندكي كه از زمين و خورشيد دريافت مي‌كند به حالت سايبان در مي‌آيد.
وي در پايان گفت: هابل دستاوردهاي علمي بشر را گسترش داده و باعث شده است تا مرزهاي جديدي از علم را به دانشمندان نشان دهد و آنها بدين وسيله توانستند تصاوير فراژرف از مكان هايي در آغاز كيهان تهيه كنند تا بدين وسيله به وضعيت تحول كهكشانها پي ببرند.
بسياري از دستاوردهاي كيهان شناسي امروزه با كمك تصاوير هابل اتفاق افتاده است، اين تصاوير براي دانشمندان حاوي اطلاعات ارزشمند و داده‌هاي علمي است كه براي هر انسان عادي نيز مناظر فوق العاده و زيبا و جذاب را به همراه خواهد داشت.
انتهاي پيام
نظرات