در پي جنگ 22 روزه رژيم صهيونيستي عليه مردم فلسطين در نوار غزه و قتل عام بيش از 1500 فلسطيني و زخمي کردن بيش از 5000 نفر ديگر و تخريب کامل زيرساخت‌ها و تاسيسات دولتي و ويران کردن بيش از 20 هزار باب منزل و ارتکاب جنايات ديگري، سازمان ملل متحد با اعزام کميته‌اي حقيقت ياب به رياست قاضي گلدستون به نوار غزه جنايات جنگي رژيم صهيونيستي عليه ساکنان اين منطقه را مورد بررسي قرار داد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، قاضي گلدستون پس از تحقيق در اين زمينه گزارشي درباره جنايات جنگي رژيم صهيونيستي تهيه کرد كه اخيرا در شوراي جهاني حقوق بشر با 25 راي موافق، 6 راي مخالف و 11 راي ممتنع به تصويب رسيد.

تصويب گزارش گلدستون در شوراي جهاني حقوق بشر خشم صهيونيست‌ها را برانگيخت تا جايي که بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي لغو تبعات قانوني قطعنامه شوراي حقوق بشر را اولويت کاري کابينه خود برشمرد.

متن كامل خلاصه اجرايي گزارش گلدستون كه مركز اطلاع‌رساني فلسطين آن را ارائه كرده، به شرح زير است:

سازمان ملل متحد

مجمع عمومي

شوراي حقوق بشر

دوره دوازدهم

بند 7 دستور کار

وضعيت حقوق بشر در فلسطين و ديگر مناطق اشغالي عرب نشين

گزارش کميته حقيقت ياب سازمان ملل درباره نزاع در غزه

خلاصه اجرايي*

*اين سند ترجمه پيش نويس بوده و خلاصه اجرايي گزارش محسوب مي شود و گزارش کامل به عنوان سند اصلي به همه زبان‌ها ـ بر اساس امکانات موجود در دفاتر سازمان ملل ـ ترجمه خواهد شد.

الف: مقدمه

1 - رييس شوراي حقوق بشر سازمان ملل در ماه آوريل سال 2009 ميلادي کميته‌اي به نمايندگي از سازمان ملل براي بررسي حقايق مناقشه غزه تشکيل و به اين کميته اختيار تام داد تا درباره کليه حوادث مربوط به نقض قانون بين المللي حقوق بشر که در تمام مدت عمليات نظامي انجام شده از تاريخ 27 دسامبر سال 2008 ميلادي تا 18 ژانويه سال 2009 ميلادي در منطقه غزه به وقوع پيوسته است، تحقيق و بررسي کند.

2- رييس شوراي حقوق بشر براي اين منظور قاضي ريچارد گلدستون را که در گذشته عضو دادگاه قانون اساسي کشور آفريقاي جنوبي، دادستان سابق دادگاه‌هاي جنايي بين‌المللي در يوگسلاوي سابق و روآندا نيز بوده است، به عنوان رييس کميته حقيقت ياب، منصوب کرد.

سه عضو ديگر اين کميته عبارتند از: خانم کريستين چيکين، استاد رشته حقوق بين‌الملل در دانشکده اقتصاد و علوم سياسي لندن که پيش از اين نيز به عنوان عضو کميته بلندپايه حقيقت ياب درباره حوادث بيت حانون (در سال 2008 ميلادي) فعاليت کرده است و خانم هينا گيلاني، وکيل دادگاه عالي پاکستان و نماينده ويژه دبيرکل در امور حمايت از مدافعان حقوق بشر و عضو کميته بين‌المللي تحقيق در حوادث دارفور در سال 2004 ميلادي و سرهنگ دسموند تراويرس، افسر سابق نيروهاي دفاعي ايرلند و عضو شوراي اداري کالج بين المللي تحقيقات جنايي.

3- بر اساس معمول، نماينده سازمان ملل در حقوق بشر، مرکزي را براي کمک به فعاليت‌هاي کميته معين کرد.

4- کميته ماموريت خود را اين گونه تفسير کرد که از اين کميته خواسته شده است وضعيت حقوق بشر ساکنان منطقه را در راس اهميت قرار دهد.

5- اعضاي کميته نخستين نشست خود را از تاريخ 4 تا 8 ماه مه سال 2009 ميلادي در شهر ژنو برگزار کرد. نشست هاي بعدي اين کميته در تواريخ 20 مه و چهارم و پنجم ماه ژوئن و 1 تا 4 ماه اوت بوده است.

کميته هم‌چنين سه بار به منطقه سفر کرد که دو بار آن در تواريخ 30 مه تا 6 ژوئن و 25 ژوئن تا 1 ژوييه به نوار غزه و يک بار نيز در تاريخ دوم و سوم ژوييه به عمان، انجام گرفت و طي آن شماري از اعضاي کميته در دوره تاريخي 22 مه تا 4 ژوئن براي انجام تحقيقات محلي به مناطق مختلف نوار غزه سفر کردند.

6- کميته براي انجام مسئوليت خود در هفتم ماه مه سال 2009 ميلادي و هشتم ژوئن اين سال از همه کشورهاي عضو سازمان ملل و نهادها و هيأت‌هاي اين سازمان و همه افراد و نهادها درخواست کرد تا هر گونه اطلاعات و اسناد مرتبط با موضوع را به اين کميته ارسال دارند.

7- در تواريخ 28 و 29 ماه ژوئن و تواريخ 6 و 7 ماه ژوئيه جلساتي در غزه و ژنو براي شنيدن اظهارات علني افراد مرتبط با قضيه برگزار گرديد.

8- کميته بارها از کابينه اسراييل براي همکاري در اين زمينه دعوت به عمل آورد و پس از ناکامي در چندين اقدام، کميته از دولت مصر خواست تا زمينه را براي ورود به نوار غزه از طريق گذرگاه رفح هموار کند و دولت مصر نيز با اين امر موافقت کرد.

9- کميته در اين مدت از حمايت و همکاري تشکيلات خودگردان و کميته دائمي ناظر فلسطين در سازمان ملل برخوردار بوده است. به سبب عدم همکاري دولت اسراييل، کميته نتواست با اعضاي تشکيلات خودگردان در کرانه باختري رود اردن ديدار و ملاقات کند. اما اعضاي کميته موفق شدند با شماري از مقام‌هاي تشکيلات خودگردان از جمله يکي از وزرايش در شهر امان ملاقاتي انجام دهد.

کميته حقيقت ياب در نوار غزه نيز نشست‌هايي برگزار کرد که در آنها شماري از مسئولين بلندپايه نوار غزه حضور داشتند و اين افراد همکاري کاملي با کميته داشته‌اند.

10- پس از انجام نشست هاي علني براي شنيدن اظهارات شهود در ژنو، به کميته اطلاع داده شد که نيروهاي امنيتي اسراييل آقاي محمد مسرور را هنگام بازگشت به کرانه باختري رود اردن بازداشت کردند. اين نگراني در ميان اعضاي کميته حقيقت ياب به وجود آمد که اين اقدام نيروهاي اسراييلي در پي همکاري اين فرد با کميته حقيقت ياب صورت پذيرفته باشد. از اين رو کميته با وي در تماس بوده و تحولات مرتبط با اين موضوع را پيگيري مي کند.

(ب): روش کار

11- کميته حقيقت ياب چنين استنباط کرد که براي انجام ماموريت خود بايد درباره هر کاري که در ارتباط با اين موضوع انجام شده و احتمال مي رود در حيطه نقض حقوق بشر و قوانين بين‌المللي مرتبط با آن باشد، تحقيق کند. به همين منظور همه اقداماتي را که در اراضي اشغالي فلسطين و نيز در اسراييل انجام شده، مورد بررسي قرار داده و آن را به اطلاع برساند.

12- کميته حقيقت ياب چارچوب زماني پوشش حوادث را از آغاز روز 19 ژوئن سال 2008 ميلادي و هنگامي که توافق آتش بس ميان اسراييل و حماس به اجرا در آمد، تعيين کرد. کميته هم‌چنين حوادث مربوط به پس از زمان پايان عمليات نظامي اسرائيل در منطقه غزه را که در آنها نقض حقوق بشر و قانون بين المللي آن صورت گرفت و با اين عمليات نظامي در ارتباط بود يا نتيجه آن تلقي مي شود، بررسي کرد. آخرين تاريخ بررسي‌هاي کميته به حوادث روز 30 ژوئن سال 2009 ميلادي مربوط مي شود.

13- کميته حقيقت ياب همچنين سياق تاريخي حوادثي را که عمليات نظامي در غزه ـ از 27 دسامبر 2008 تا 18 ژانويه 2009 ميلادي ـ در چارچوب آن رخ داد و نيز پيوندهاي ميان عمليات و سياست‌هاي عمومي اسراييل در اراضي اشغالي فلسطين را تحليل کرده است.

14- کميته بر اين باور است که اشاره به موضوع تجاوزات صورت گرفته در چارچوب عمليات نظامي اسراييل در ماه‌هاي دسامبر و ژانويه، در سند ماموريت اين کميته بر اين امر تاکيد دارد که کميته بايد محدوديت‌هاي مربوط به حقوق بشر و آزادي‌هاي اساسي و نيز مسائل مرتبط با راهبردها و اقدامات اسراييل در اين عمليات نظامي را نيز مطرح کند و در گزارش خود درج نمايد.

15- تهيه کنندگان گزارش ادعا ندارند که اين گزارش در زمينه ثبت و ضبط شمار زيادي از حوادث مرتبط با موضوع که در مدت مسئوليت کميته انجام گرفته، جامع و کامل است، اما باور دارد که مسائل اصلي و مهم مرتبط با تجاوزات در گزارش طرح و ذکر شده است.

براي نمونه در گزارش آمده است که کميته حقيقت ياب در باره 36 حادثه در نوار غزه تحقيق کرده است.

17- کميته حقيقت ياب در فعاليت هاي خود به يک تحليل مستقل و بي طرفانه طرف‌هاي درگير در مناقشه اخير در نوار غزه از ميزان پايبندي طرف‌ها به مباني حقوق بشر و و قوانين بين‌المللي آن و معيارهاي مرتبط با آن دست زده است.

18- اين کميته در گردآوري اطلاعاعت و آگاهي از آرا و نظرات به روشي جامع و فراگير اقدام کرده است. گردآوري اطلاعات به روش‌هاي زير صورت گرفته است:

الف: بررسي گزارش‌هاي ارسال شده از منابع مختلف

ب: ديدار و ملاقات با همه قربانيان و شاهدان و افراد ديگري که اطلاعاتي درباره مسائل مرتبط با کار کميته در اختيار داشته‌اند.

ج: بازديد از شماري از اماکن در نوار غزه که حوادث در آنها رخ داده است.

د: تحليل تصاوير ويديويي و عکس‌ها از جلمه عکس‌هاي گرفته شده به وسيله ماهواره‌ها

ه: بررسي گزارش‌هاي پزشکي مربوط به جراحت‌هاي قربانيان

و: بررسي و ارزيابي سلاح‌ها و مهمات باقي مانده در اماکن حمله متناسب با روش‌هاي پزشکي قانوني

ز: برگزاري جلسات متعدد با گروه‌هاي مختلف و سخنگويان متعدد.

ح: ارسال دعوتنامه براي ارائه اطلاعات از سوي افراد درباره نيازهاي کميته در جهت انجام وظايف تحقيقات.

ط: درخواست عمومي و همگاني براي ارائه گزارش‌ها و نظرات مکتوب خود.

ي: برگزاري جلسات علني براي شنيدن اظهارات شاهدان در غزه و ژنو.

19- کميته در اين مدت 188 بار با افراد مختلف به صورت فردي گفت‌وگو و بيش از 300 گزارش و اظهار نظر و سند ديگر را بررسي کرده است. برخي از اين گزارش‌ها از سوي اعضاي کميته، برخي ديگر از سوي افرادي که از آنها دعوت کتبي به عمل آمده بود و برخي ديگر از سوي افرادي که به درخواست همگاني کميته پاسخ گفته بودند، تهيه شده بود. شمار ديگري از اين گزارش ها، اظهارات شفاهي افراد است که به وسيله اعضاي کميته مکتوب گرديد و تعدادي نيز در نشست‌هاي عمومي گردآوري شده بود. همه اينها بيش از 10 هزار صفحه و بيش از 30 نوار ويديويي و 1200 تصوير فتوگرافيک است.

20- دولت اسراييل همکاري با کميته حقيقت ياب شوراي حقوق بشر سازمان ملل را رد کرده است. مضاف بر آنکه از نشست اعضاي کميته با مقامات دولتي اسراييل نيز جلوگيري کرد و حتي مانع از سفر اعضاي کميته به اسراييل براي انجام گفت‌وگو با قربانيان اسراييلي حادثه شده است. اين دولت هم‌چنين مانع از حضور اعضاي کميته حقوق بشر در کرانه باختري رود اردن براي ملاقات با نمايندگان تشکيلات خودگردان و قربانيان فلسطيني اين درگيري شده است.

21- اعضاي کميته بارها به مناطقي در نوار غزه که درگيري ها در آنها رخ داده است، سفر کرده و از آنها بازديد کرده‌اند. براي اين منظور به اعضاي کميته اجازه داده شد به صورت مستقيم وارد محل حوادث شده و با بسياري از شاهدان و افراد ديگري که با موضوع در ارتباط هستند، گفت‌وگو کند.

22- هدف از برگزاري نشست ها براي گوش دادن به اظهارات شاهدان که به صورت زنده از تلويزيون پخش شد، اين بود که قربانيان و شاهدان و کارشناسان همه طرف هاي درگير در مناقشه بتوانند به صورت مستقيم با شمار زيادي از مردم منطقه و جامعه جهاني سخن بگويند.

کميته، شرکت قربانيان درگيري و افرادي را که به نهادهاي غير دولتي وابسته‌اند در اين نشست‌ها و استماع سخنان آنان را در اولويت قرار داد. در اين نشست‌ها 381 اظهارنظر گردآوري و نيز به مسائل حقوقي و نظامي نيز پرداخته شد. کميته در ابتدا قصد داشت اين نشست‌ها را هم در نوار غزه و هم کرانه باختري و هم اسراييل برگزار کند، اما با مخالفت اسراييل با برگزاري اين نشست‌ها در کرانه باختري و اسراييل، کميته تصميم گرفت که جلسات مربوط به کرانه باختري و اسراييل را در ژنو برگزار کند.

23- کميته براي نتيجه گيري، يافته‌ها و اطلاعات به دست آمده به وسيله خود را اولويت قرار داد. اطلاعاتي که از سوي ديگران به کميته ارائه شده از جمله گزارش‌ها و اظهارات مکتوب ـ که همراه با سوگند از افراد اخذ شد ـ و گزارش هاي رسانه‌اي در اصل به عنوان دلايل اضافي مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

24- نتيجه گيري نهايي کميته درباره ميزان قابليت استفاده از اطلاعات کسب شده از شهود به ارزيابي کميته از اين اظهارات باز مي گردد و تلاش شده است که منابعي که اين اطلاعات از آنها کسب شده، قطعي باشند و در تهيه گزارش‌ها نيز اصول و ضوابط تهيه گزارش رعايت گردد و ميان اطلاعات و مواد متعدد مرتبط با يک موضوع مقايسه شود و هر گاه اطلاعات کافي و مناسب از موضوعي وجود داشت، آنگاه کميته به نتيجه گيري مي پردازد.

25- بر اين اساس، کميته تلاش کرده است تا تمام توانايي خود را درباره تحليل و ارزيابي وقايع بکار گيرد. در بسياري از مواردي که کميته به اين نتيجه رسيد که جنايتي از سوي فردي مشخص رخ داده است، از اطلاعات موثق و کافي براي اثبات عناصر جرم استفاده شود.

تقريبا در تمامي موارد ذکر شده، کميته اين امکان را يافته است تا عمدي و غير عمدي بودن حوادث را مشخص سازد و اين نکته را آشکار کند که آيا به هنگام وقوع جرم يا رخداد حادثه، پيامدهاي آن از سوي عاملان شناخته شده است يا نه. همچنين، کميته در بسياري از موارد عناصر اشتباه مرتبط با وقوع جرم را معين کرده است.

کميته حقيقت ياب براي اصل برائت اهميت زيادي قائل است. از اين رو، نتيجه گيري‌هاي گزارش به هيچ وجه، مخل اين اصل نيست. در نتيجه گيري‌ها هم‌چنين سعي نشده است هويت افرادي که جنايت‌ها را مرتکب شده‌اند، ذکر گردد. مضاف بر آنکه کميته ادعايي در اين باره ندارد که همه نظراتش به عنوان برهان قاطع براي اجرا در محاکم جنايي پذيرفته گردد.

26- به منظور فرصت دادن به طرف‌هاي مختلف جهت ارائه اطلاعات جديد مرتبط با قضيه و اعلام مواضع خود و پاسخ به اتهامات وارد شده، کميته، پرسش‌هايي را براي کابينه اسراييل و تشکيلات خودگردان و مقامات اداره کننده غزه ارسال کرده است. اين کار پيش از تکميل تحليل‌ها و ارزيابي‌ها و نتيجه گيري‌ها انجام گرفته است که مقام‌هاي تشکيلات خودگردان و مسئولان نوار غزه به اين پرسش‌ها پاسخ داده‌اند، اما اسراييل از ارائه جوابيه به اين پرسش‌ها خودداري کرده است.

ج: وقايعي که کميته درباره آنها تحقيق و از آنها نتيجه گيري حقوقي کرده است

نوار غزه:

1- محاصره

27- فصل پنجم: کميته در اين بخش موضوع مربوط به محاصره اقتصادي و سياسي نوار غزه از سوي اسراdيل را مورد توجه و تحليل قرار داده که در گزارش در قالب کلمه محاصره به آن اشاره شده است. محاصره مذکور شامل تدابير مختلفي از جمله ايجاد موانع واردات کالا به نوار غزه و بستن گذرگاه هاي مرزي به روي افراد و کالاها و خدمات بوده که گاهي چندين روز ادامه يافته است. کاهش ارسال سوخت و برق نيز از آن جمله به شمار مي آيد. همچنين، اقتصاد غزه به علت آنکه اسراdيل مساحت دريايي اطراف غزه را براي صيادان فلسطيني محدود ساخته، به شدت آسيب ديده است. مضاف بر آنکه ايجاد منطقه ورود ممنوع در طول مرز ميان نوار غزه و اسراdيل و به تبع آن، کاهش اراضي براي فعاليت‌هاي کشاورزي و صنعتي فلسطينيان بر مشکلات اقتصادي فلسطينيان ساکن نوار غزه افزوده است.

از ديگر مشکلاتي که محاصره نوار غزه به وسيله اسراييل براي فلسطينيان ايجاد کرده است، ايجاد وضعيت فوق العاده در اين منطقه است. اين وضع توانايي و امکانات فلسطينيان در بخش‌هاي بهداشت، آب و ديگر بخش‌هاي عمومي را به شدت محدود ساخته و امکان تعامل مناسب در وضعيت فوق العاده به ويژه در زمان عمليات نظامي را براي فلسطينيان ناممکن ساخته است.

28- به نظر اعضاي کميته حقيقت ياب، اسراييل به موجب معاهده چهارم ژنو بايد امکان واردات مواد غذايي و لوازم پزشکي و وسايل مورد نياز بيمارستان‌ها و ديگر کالاهاي مورد نياز ساکنان نوار غزه را فراهم سازد و هيچ گونه مانعي بر سر اين امر ايجاد نکند.

2- عمليات نظامي اسراييل در نوار غزه و جراحات وارده

29- اسراييل نيروهاي دريايي و هوايي و ارتش خود را در عملياتي که به آن نام مستعار "گلوله هدفگيري شده" اطلاق کرد، وارد نبرد کرد. عمليات نظامي اسرائيل در نوار غزه در دو مرحله اصلي شامل: مرحله اول، بمباران و حملات هوايي و مرحله دوم شامل حملات همزمان هوايي و پيشروي نيروهاي زميني، انجام گرفت. اين عمليات از تاريخ 27 دسامبر سال 2008 ميلادي آغاز و تا تاريخ 18 ژانويه سال 2009 ميلادي ادامه يافت. اسراييل عمليات خود را ابتدا با حمله هوايي آغاز کرد که اين حملات حدود يک هفته به طول انجاميد. سپس عمليات زميني آغاز شد و در همين حال نيز نيروي هوايي نقش مهمي در پشتيباني و حمايت از حملات زميني ارتش اسرائيل ايفا کرد. در تاريخ 3 ژانويه نيروهاي زميني از شمال و شرق به غزه حمله کردند و اطلاعات به دست آمده نشان مي دهد که تيپ‌هاي گولاني، جيفاتي و چتربازان و نيز پنج تيپ زرهي در اين عمليات نظامي مشارکت داشته‌اند. از نيروي دريايي نيز در بخشي از عمليات و به منظور گلوله باران سواحل غزه در اثناي عمليات استفاده شد.

در فصل ششم اين گزارش به اماکن و مواضعي که حوادث در آن رخ داده و کميته آنها را مورد بررسي قرار داده، اشاره شده است. از فصل هفتم تا فصل پانزدهم گزارش نيز به ابعاد مختلف عمليات نظامي اسراييل در نوار غزه پرداخته شده است.

30- آمارهاي مختلفي از شمار فلسطينياني که در اثناي عمليات نظامي اسراييل در نوار غزه جان خود را از دست داده‌اند، منتشر شده است. با استناد به بررسي‌هاي محلي انجام شده، نهادهاي غير دولتي شمار کشته شدگان را بيش از 1387 نفر اعلام کرده‌اند و در برخي آمارها نيز نام 1417 نفر آمده است. مقام‌هاي فلسطيني در نوار غزه نيز شمار کشته شدگان اين حمله نظامي اسراييل را 1444 نفر اعلام کرده است. در مقابل اسراييل مي گويد تنها 166 نفر در اين حملات کشته شده‌اند.

گزارش‌هاي منتشر شده از سوي گروه‌ها و نهادهاي غير دولتي نسبت غير نظاميان کشته شده در اين حملات را بسيار زياد و مايه نگراني دانسته‌اند.

31- بنا بر گزارش‌هاي منتشر شده در اسراdيل در جريان اين عمليات، چهار اسراdيلي در جنوب فلسطين کشته شده‌اند که سه تن از آنان غير نظامي و يک نفر نظامي بوده است.

اين افراد در جريان حملات موشکي و شليک گلوله‌هاي خمپاره از سوي گروه‌هاي مسلح فلسطيني به قتل رسيده‌اند. مضاف بر آن، 9 نظامي ديگر اسراييل در جريان عمليات نظامي در داخل نوار غزه کشته شده‌اند که چهار تن از آنها بر اثر حمله اشتباهي نيروهاي خودي (اسراييلي) به قتل رسيده اند.

3- حملات نيروهاي اسراييل به ساختمان‌ها و مقامات فلسطيني در نوار غزه

32- نيروهاي نظامي اسراييل حملات زيادي عليه ساختمان‌ها و افراد مسئول در نوار غزه انجام داده‌اند. کميته حقيقت ياب، ساختمان‌هاي مجلس قانون گذاري و زندان اصلي نوار غزه را مورد بررسي قرار داد که در فصل هفتم به اين موضوع پرداخته مي شود. در اين حملات هر دو ساختمان به صورت کامل منهدم شده و امکان استفاده از آنها وجود ندارد. در بيانيه هاي صادر شده از سوي مقامات نظامي و نيروهاي مسلح اسرائيل اين حملات اين گونه توجيه شده است که موسسات سياسي و اداري در غزه بخشي از زيرساخت‌هاي تروريستي حماس است. اما کميته حقيقت ياب اين ادعا را رد مي کند، زيرا هيچ دليلي به دست نيامده است که نشان دهد از ساختمان مجلس قانون گذاري و زندان اصلي نوار غزه براي عمليات نظامي استفاده شده باشد.

به باور کميته و با استناد به اطلاعات به دست آمده، حملات صورت گرفته به اين دو ساختمان، حملات عمدي به اهداف غير نظامي بوده که نقض قوانين بين المللي حقوق بشر تلقي مي شود که در آنها تاکيد شده است عمليات نظامي فقط بايد عليه مواضع و اماکن نظامي صورت گيرد.

اين حوادث نشان مي دهد که قوانين به صورت خطرناکي نقض شده‌اند و اموال و دارايي‌هاي غير نظامي به صورت گسترده مورد حمله قرار گرفته و منهدم شده‌اند که البته اين امر هيچ توجيه نداشته و ضرورت نظامي تلقي نمي‌شود و انجام آنها نامشروع و افراطي هستند.

33- کميته هم‌چنين حملات انجام شده به شش مرکز پليس نوار غزه را نيز بررسي کرده است. چهار مرکز در همان دقايق اوليه حمله اسرائيل به نوار غزه هدف قرار گرفته و ويران شده‌اند. بر اثر اين حملات 99 پليس و 6 غير نظامي کشته شده‌اند.

به صورت خلاصه بايد گفت که افراد پليس که از سوي نظاميان اسراييلي کشته شده‌اند و تعداد آنها بالغ بر 240 نفر است، بيش از يک سوم کشته شدگان را تشکيل مي دهند. با توجه به ابعاد اين حملات، چنين به نظر مي رسد که افراد پليس به صورت عمدي هدف قرار گرفته و کشته شده‌اند. گزارش هاي صادر شده از سوي مقام‌هاي اسراييلي در ماه ژوئيه درباره عمليات نظامي در نوار غزه نيز اين نظر را تاييد مي کند. به نظر مقام‌هاي اسراييل، نيروهاي پليس يا شمار زيادي از آنها بخشي از نيروهاي نظامي فلسطيني در نوار غزه محسوب مي شوند.

34- براي بررسي اين موضوع که آيا حملات صورت گرفته به مراکز پليس با اصول مربوط به جداسازي اهداف غير نظامي و نظامي و افراد غير نظامي و افراد نظامي، همخواني دارد يا نه، کميته به بررسي روند تشکيل نهاد پليس در غزه از زمان سيطره کامل حماس بر نوار غزه در ژوئيه 2007 ميلادي و ادغام نيروهاي پليس غزه در نيروهاي موسوم به نيروي اجرايي پرداخته است. کميته به اين نتيجه رسيده است که با آنکه شمار زيادي از افراد پليس نوار غزه از هواداران حماس يا اعضاي گروه‌هاي مسلح بوده‌اند، اما پليس نوار غزه يک نهاد مدني بوده و مسئول اجراي قوانين بوده است.

کميته هم‌چنين به اين نتيجه رسيده است که نمي توان گفت که افراد پليس کشته شده در تاريخ 27 دسامبر سال 2008 ميلادي به صورت مستقيم در جنگ شرکت داشته و به همين سبب نمي توان گفت که آنان مصونيت مدني شان را در مقابل حمله نظامي از دست داده‌اند. در برخي اطلاعات ارسال شده براي کميته آمده است که برخي از افراد پليس غزه همزمان عضو گروه‌هاي مسلح بوده‌اند و به همين سبب جنگجو به شمار مي آيند. اما کميته به اين نتيجه رسيده است که حملات انجام شده به مراکز پليس در روز اول حمله اسراييل به نوار غزه با ادعاي نظامي بودن اين مراکز و کشتار اين تعداد از افراد پليس و شماري افراد غير نظامي که احتمالا در اطراف محل حضور داشته اند به بهانه وجود شماري عناصر مسلح در ميان آنها، همخواني ندارد. بر همين اساس اين حمله، نقض قوانين بين المللي حقوق بشر به شمار مي رود.

4- تعهدات گروه هاي مسلح در غزه نسبت به اتخاذ تدابير لازم براي حمايت از جان افراد غير نظامي و اماکن مدني

35- کميته حقيقت ياب درباره احتمال اينکه آيا گروه‌هاي مسلح فلسطيني تعهدات خود را جهت حفظ جان غير نظاميان در غزه در برابر خطرات ناشي از عمليات نظامي انجام داده اند يا نه، تحقيقات و برررسي هايي انجام داد. (فصل هشتم)

کميته براي اين منظور با شماري از افراد گفت وگو کرد که بسياري از آنها در سخن گفتن درباره فعاليت‌هاي گروه‌هاي مسلح ترديد داشتند. بر اساس اطلاعات به دست آمده، کميته بر اين باور است که اعضاي گروه هاي مسلح در اثناي عمليات نظامي در مناطق مسکوني نيز حضور داشتند و گاهي موشک‌هايي از نزديکي اين مناطق شليک شده است. اين احتمال نيز وجود دارد که مبارزان فلسطيني در بيشتر اوقات خود را از ساکنان غير نظامي منطقه متمايز نساخته باشند. اما کميته حقيقت ياب دلايلي که اين ادعا را تاييد کند که مقامات غزه يا گروه‌هاي مسلح فلسطيني از بيمارستان‌ها به عنوان سپري براي فعاليت‌هاي خود استفاده کرده يا از خودروهاي امدادي براي نقل و انتقال مبارزان يا براي اهداف نظامي استفاده کرده باشند، نيافته است. با استناد به تحقيقاتي که کميته انجام داده و با توجه به بيانيه‌هاي صادر شده از سوي مسئولان سازمان ملل، کميته حقيقت ياب اين موضوع را بعيد مي داند که گروه‌هاي مسلح فلسطيني فعاليت‌هاي نظامي خود را از ساختمان‌هاي سازمان ملل که به عنوان پناهگاه در اثناي عمليات نظامي از آن استفاده مي شود، انجام داده باشند. اما اين احتمال وجود دارد که گروه‌هاي مسلح فلسطيني در نزديکي تاسيسات وابسته به سازمان ملل و بيمارستان‌ها، فعاليت‌هايي داشته‌اند. اين نکته نيز بايد مد نظر قرار گيرد که فعاليت نظامي در مناطق مسکوني به ذات خود نقض قانون بين المللي به شمار نمي‌آيد. اما ممکن است گروه‌هاي مسلح فلسطيني به هنگام انجام حملات از نزديکي ساختمان‌هاي مسکوني و غير نظامي يا ساختمان‌هايي که از مصونيت قانوني برخوردارند، غير نظاميان را به صورت غير ضروري با خطراتي مواجه ساخته باشند.

5. الزامات اسراييل در اتخاذ تدابير لازم براي حمايت از غير نظاميان غزه

37- کميته حقيقت ياب هم‌چنين اين موضوع را نيز مورد بررسي قرار داده است که نيروهاي مسلح اسرابيلي در چه حد ضرورت‌ها و الزامات مربوط به اتخاذ همه تدابير ممکن براي حمايت از غير نظاميان در غزه انجام داده‌اند. به ويژه آيا پيش از انجام حملات هشدارهايي را به اين منظور داده اند يا نه. (فصل نهم)

کميته گزارشي از تلاش‌هاي اسرابيل درباره اتخاذ تدابير لازم از جمله هشدارهاي تلفني و پخش اعلاميه هاي تبليغاتي و راديويي دريافت کرده است. در اين گزارش همچنين آمده است که اين هشدارها به ويژه آنهايي که به اندازه کافي معين بوده‌اند، ساکنان منطقه را به ترک منطقه و دور شدن از محل خطر تشويق کرده است، اما کميته به اين نتيجه رسيده است که عوامل متعددي وجود داشت که هشدارهاي صادره را تا حد زيادي بي اثر ساخت. از جمله اين عوامل مي توان به عام بودن هشدارها در بسياري از پيام‌هاي تلفني ضبط شده و اعلاميه‌ها و به تبع آن نامشخص بودن مصاديق آنها، اشاره کرد. مضاف بر اينکه هشدارهايي که درباره انتقال به مرکز شهرها براي حفظ سلامت صادر شده بود، به علت آنکه مراکز شهرها نيز هدف حملات هوايي و عمليات نظامي قرار داشت، غير قابل پذيرش بود.

کميته هم‌چنين اقدامات مربوط به انفجار بمب‌هايي که به آنها "سقف کوب" لقب داده شده است، روي ساختمان‌ها را مورد بررسي قرار داد و به اين نتيجه رسيد که اين روش به عنوان يک هشدار، تاثيري نداشت و يکي از انواع تهاجمات به غير نظاميان ساکن در منازل تلقي مي شود. مسأله ديگر مورد تاکيد کميته اين است که صدور هشدار فرماندهان و افراد تحت امر آنان را از مسئوليت اتخاذ تدابير لازم براي متمايز ساختن ميان غير نظاميان و مبارزان مبرا نمي سازد.

39- کميته حقيقت ياب درباره اتخاذ احتياطات لازم از سوي نيروهاي مسلح اسراييل در چارچوب سه حمله مشخص نيز بررسي‌هايي انجام داد.

در تاريخ 15 ژانويه 2009 ميلادي مجتمع دفاتر محلي سازمان امدادرساني سازمان ملل متحد در غزه (موسوم به آنروا) هدف گلوله باران به وسيله مهمات سنگين و گلوله‌هاي فسفر سفيد قرار گرفت. کميته بر اين باور است که اين تهاجم بسيار خطرناک بود زيرا در اين مجتمع حدود 600 تا 700 نفر از غير نظاميان پناه گرفته بودند و يک مرکز بزرگ سوخت نيز در اين محل قرار داشت. با آنکه بارها به اسراييلي‌ها درباره خطراتي که ممکن بود جان غير نظاميان را تهديد کند هشدار داده شد، اما نظاميان اسراييلي ساعت‌ها به حملات خود ادامه دادند.

کميته حقيقت ياب به اين نتيجه رسيده است که نظاميان اسراييلي وظيفه خود را در اجراي قوانين بين المللي مربوط به اتخاذ تدابير لازم در جهت انتخاب ابزارها و روش حمله براي جلوگيري از کشته شدن افراد غير نظامي و خسارت ديدن اماکن مسکوني غير نظامي، انجام نداده‌اند.

39- کميته هم‌چنين به اين نتيجه دست يافت که نظاميان اسراييلي در همان روز به صورت مستقيم و عمدي بيمارستان قدس واقع در شهر غزه و مرکز خودروهاي امدادي را که در مجاورت آن قرار داشت، با گلوله‌هاي فسفر سفيد هدف حمله قرار دادند که بر اثر آن آتش سوزي گسترده‌اي در محل رخ داد که خاموش کردن آن يک روز کامل طول کشيد و بيماران و مجروحان را وحشت زده کرد و بر اثر اين حمله، مسئولان مجبور به تخليه بيماران و مجروحان از محل شدند.

کميته حقيقت ياب هم‌چنين دريافت که هيچ هشداري درباره وقوع چنين حمله‌اي از سوي اسراييلي‌ها صادر نشده است.

کميته اين ادعا را که گفته مي شود از داخل بيمارستان به سوي نيروهاي اسراييلي تيراندازي شده است، مردود مي داند و تحقيقات گسترده‌اي در اين زمينه انجام داده است.

40- کميته حملات توپخانه‌اي عليه بيمارستان الوفا در شهر غزه را که در آن از گلوله‌هاي فسفر سفيد استفاده شد، نيز مورد بررسي قرار داده است. اين بيمارستان محل نگهداري و مراقبت از بيماراني است که به زمان بسيار طولاني براي مداوا و درمان نياز دارند و از جراحت‌هاي خطرناک رنج مي برند. کميته حقيقت ياب به اين نتيجه رسيده است که با استناد به اطلاعات جمع آوري شده، ممنوعيت حمله به بيمارستان‌هاي غير نظامي در هر دو مورد نقض شده است. کميته همچنين در تحقيقات خود دريافته است که هشدارهاي صادر شده از طريق اعلاميه‌ها و پيام‌هاي تلفني ضبط شده درباره بيمارستان الوفاء نشان مي دهد که هشدارهاي عمومي و معمولي هيچ فايده‌اي ندارند.

6- حملات بي برنامه نظاميان اسراييلي و کشتار غير نظاميان

41- کميته حقيقت ياب با بررسي حادثه حمله خمپاره‌اي به تقاطع فاخوره در منطقه جباليا در نزديکي مدرسه وابسته به سازمان امداد و اشتغال آنروا که حدود 1300 نفر در آن پناه گرفته بودند، (فصل دهم) دريافت که نظاميان اسراييلي حداقل 4 گلوله خمپاره به اين محل شليک کرده‌اند و يکي از آنها در حياط خانه‌اي در آن محل منفجر شد و به کشتار 11 غير نظامي انجاميد. سه گلوله خمپاره ديگر نيز به خيابان فاخوره اصابت کرد و دست کم 24 نفر را قتل‌عام کرد و تعداد زخمي‌هاي حادثه نيز به بيش از 40 نفر رسيد.

کميته، ادعاهاي نمايندگان کابينه اسراييل را در اين باره که اين حمله در پاسخ به حمله خمپاره‌اي يک گروه مسلح فلسطيني انجام شده است، بررسي کرد و با آنکه اين احتمال را ناممکن نمي‌داند، اما بر اين باور است که موضع اسراييل به سبب وجود سلسله‌اي از تناقضات و ناهمگوني در اظهارات و عدم دقت در صدور بيانيه هايي که حمله را توجيه کند، سست و غيرقابل اتکاست.

42- کميته حقيقت ياب ضمن بررسي‌هاي حقوقي درباره حمله به تقاطع خيابان فاخوره، اعلام مي دارد که تصميمات مرتبط با تناسب ويژگي حمله با آنچه ادعا مي شود ـ که انتظار مي رود درباره آن تحقيقاتي صورت گيرد ـ و کشتار غير نظاميان نادرست بوده است، هر چند که کميته اعتراف مي کند تصميم گيري دقيق در باره حوادث مشابه از سوي ارتش‌ها با مشکلاتي مواجه است، اما اين مورد را در اين حادثه محقق نمي داند، زيرا شليک حداقل چهار گلوله خمپاره براي کشتن تعداد اندکي از افراد در وضعيتي که شمار زيادي غير نظامي و شهروند در اطراف محل حضور داشته و در حال انجام امور زندگي بودند يا حدود 1368 نفر در پناهنگاهي در نزديکي محل حضور داشتند، ناموجه و غير قابل پذير است و هيچ فرمانده عاقلي اين تعداد کشته و زخمي از غير نظاميان را در برابر هدف نظامي مورد نظر، نمي پذيرد.

کميته بر اين باور است که حمله بدون برنامه و بي هدف بوده و اين امر نقض قوانين بين المللي تلقي مي شود و حق زندگي شهروندان فلسطيني را که در اين حوادث کشته شده‌اند، از آنان گرفته است.

7- حملات عمدي به غير نظاميان

43- کميته حقيقت ياب درباره 11 حادثه‌اي که نظاميان اسراييلي در آنها به صورت مستقيم غيرنظاميان فلسطيني را هدف قرار دادند و به کشته شدن تعدادي منجر شد (فصل يازدهم) تحقيقاتي انجام داده است. در همه موارد به استثناي يک مورد، هيچ دليلي مبني بر اينکه حمله به يک هدف نظامي صورت گرفته باشد، وجود ندارد.

اتفاقات رخ داده در همه حوادث به جز يک مورد نشان مي دهد که هيچ هدف نظامي وجود نداشته تا اين حمله توجيه گردد. نظاميان اسراييلي در دو حمله اول به منازل شهروندان فلسطيني در منطق ساموني در جنوب شهر غزه يورش برده و آنها را در يک منزل جمع کرده بودند. اتفاقات بعدي شامل هفت حادثه تيراندازي به سوي غيرنظامياني بود که آنها تلاش مي کردند منازل خود را ترک کنند و به مکان‌هاي امني پناه ببرند. گاهي نيز آنها پرچم‌هاي سفيد در دست اوامر نظامي نيروهاي صهيونيست را اجرا مي کردند. حقايق جمع آوري شده از سوي کميته حقيقت ياب حاکي از آن است که نيروهاي مسلح اسراييل پيش از انجام عمليات در منطقه مورد نظر بايستي با اشخاصي که مورد حمله قرار مي گرفتند ارتباط برقرار مي کرد يا دست کم آنها را زير نظر مي گرفت تا بفهمند که که غير نظامي هستند يا خير. نتايج حملات صهيونيست‌ها عليه غير نظاميان زماني بحراني‌تر مي شد که که نيروهاي رژيم صهيونيستي اجازه نقل مجروحان را نمي دادند يا از ورود آمبولانس به محل يورش جلوگيري مي کردند.

44 ـ اين حوادث نشان مي دهد که دستورات صادره از سوي نيروهاي مسلح اسراييل که به غزه يورش بردند، بر استفاده آزادانه از آتش سنگين عليه غير نظاميان دلالت دارد. کميته با توجه به اظهارات نظاميان اسراييلي که در دو مجموعه گردآوري کرده است به دلايل محکمي دست مي‌يابد که اين نظريه را تأييد مي کند. کميته همچنين يک حادثه ديگر را که در آن يکي از مساجد در هنگام نماز مغرب با گلوله توپ هدف قرار گرفت بررسي کرده است در اين حادثه 15 نفر کشته شدند. هم‌چنين حادثه حمله‌اي را که در آن از مهمات کشنده عليه يک خانواده که به همراه همسايگان خود در چادر عزاداري حضور داشتند و به کشته شدن 5 نفر انجاميد بررسي کرده است. از نظر کميته هر دو حمله تجاوز عمدي به ساکنان غير نظامي و اهداف غير نظامي محسوب مي شود.

46ـ کميته با استناد به حوادثي که درباره آنها تحقيق کرده چنين نتيجه مي گيرد که رفتار نيروهاي مسلح اسراييلي نقض آشکار توافق نامه چهارم ژنو بوده و حوادث قتل عمد و ايجاد مشکلات شديد براي افراد پناه گرفته به صورت عمدي از جمله اين موارد است. از اين رو اتهام جنايي براي تک تک افراد ايجاد مي کند. اين کميته همچنين نتيجه گرفته است که هدف قرار دادن مستقيم و کشتار وحشيانه غير نظاميان فلسطيني نقض حق زندگي محسوب مي شود.

47ـ حادثه ديگر به گلوله باران منزلي مربوط مي شود که به کشته شدن 22 نفر از اعضاي يک خانواده انجاميد. نظر اسراييل درباره اين حادثه اين بود که اين اتفاق يک اشتباه عملياتي بود و هدف اصلي خانه مجاور اين خانه بود که در آن اسلحه انبار شده بود. کميته با استناد به تحقيقات انجام شده خود درباره اين نظر مقام‌هاي اسراييلي در مورد اين حادثه ترديد جدي دارد و چنين نتيجه گرفته است که اگر اين حادثه اشتباهي صورت گرفته نمي توان آن را قتل عمد شمرد، اما با اين وصف مسئوليت بين‌المللي برگردن اسراييل به خاطر انجام يک کار نامشروع بين‌المللي همچنان باقيست.

8- استفاده از سلاح‌هاي معين

48ـ با استناد به بررسي هاي انجام شده به وسيله کميته، درباره حوادثي که در آنها سلاح‌هاي مشخصي مانند گلوله هاي توپ حاوي فسفر سفيد و خمپاره استفاد شده است، با آنکه به موجب قانون بين المللي استفاده از فسفر سفيد ممنوع نبوده است، کميته چنين نتيجه مي گيرد که نيروهاي مسلح اسراييل بي محابا آن را در مناطق مسکوني استفاده کرده‌اند. علاوه بر اين پزشکاني که بيماراني را که با فسفر سفيد مجروح شده، درمان کرده بودند از شدت سوختگي ناشي از اين ماده سخن گفته و حتي آن را درمان ناپذير عنوان مي کردند. کميته بر اين باوراست که ممنوعيت استفاده از فسفر سفيد در مناطق مسکوني بايد به شکل جدي مورد توجه قرار گيرد، اما درباره خمپاره‌ها معتقد است که اين سلاح از جمله سلاح‌هايي است که قدرت تشخيص بين اهداف در آن وجود ندارد، از اين رو بکارگيري آن در مناطقي که احتمال مي رود غيرنظاميان در آن حضور داشته باشند، مناسب نيست.

49ـ کميته با توجه به اينکه گزارشي از پزشکان فلسطيني يا غير فلسطيني دريافت نکرده است از اين رو در وضعيتي نيست که بتواند با تأکيد اعلام کند نيروهاي مسلح اسراييل در خلال عمليات از مواد منفجره حاوي فلزات سنگين در غزه استفاده کرده‌اند که نتيجه آن وجود درصد بالايي از مجروحاني است که با اين سلاح‌ها مورد حمله قرار گرفته‌اند. اين سلاح‌ها و مواد منفجره در حال حاضر از نظر قوانين بين المللي ممنوعه به شمار نمي آيند، اما نگراني هاي زيادي را درباره سلامت و بهداشت افراد ايجاد کرده است. کميته اخيرا نيز گزارشي دريافت کرده است که در آن اعلام شده که نيروهاي نظامي اسراييل در حمله خود به نوار غزه از اورانيوم غني شده استفاده کرده‌اند، اما هنوز تحقيقي درباره اين مطالب صورت نگرفته است.

9ـ حملاتي که به زيربناي اساسي زندگي غيرنظاميان در غزه صورت گرفت:

تخريب زيرساخت هاي صنعتي، منابع غذايي و شبکه هاي آب و فاضلاب و منازل

50ـ کميته حقيقت ياب حوادثي را که به تخريب تأسيسات صنعتي و بخش هاي توليد مواد غذايي و شبکه‌هاي آب و فاضلاب و نيز منازل انجاميده بود، بررسي کرد. (فصل 13). آسياب البدر تنها آسياب آردي است که هنوز در نوار غزه کار مي کند، در ابتداي عمليات نظامي در 9 ژانويه 2009 در سلسله حملات هوايي هدف قرار گرفت. چند روز پيش از اين حملات هشدارهاي غير واقعي داده شده بود. کميته چنين نتيجه گيري کرد که تخريب اين آسياب توجيه نظامي نداشت؛ چرا که طبيعت حمله‌ها به ويژه هدف قرار دادن دقيق دستگاه‌هاي حساس و مهم نشان مي دهد که هدف از کار انداختن توان توليدي اين کارخانه بوده است. کميته از حوادث بررسي شده نتيجه مي گيرد که در اين عمليات، توافقنامه چهارم ژنو که مربوط به حملات خطرناک است، نقض شده است. اين ويرانگري‌هاي غير قانوني که استفاده از حملات نظامي در آن توجيهي ندارد به مثابه جنايت جنگي است. کميته همچنين نتيجه مي گيرد که تخريب اين آسياب به منظور محروم ساختن ساکنان غير نظامي از موادغذايي صورت گرفته است که تجاوز به قوانين و عرف بين الملل محسوب مي شود و ممکن است که جنايتي جنگي را باعث شود و علاوه بر آن حمله به آسياب آرد تجاوز به حق دستيابي به غذا و اسباب معيشت است.

51 ـ گزارش‌ها نشان مي دهند که مرغداري سيد سامح سوافيري در محله الزيتون در جنوب غزه که 10 درصد نياز تخم مرغ بازار غزه را برآورده مي کرد توسط بلدوزرهاي اسراييل با خاک يکسان شد و همه مرغ هاي داخل آن که بالغ بر 31 هزار قطعه بود، کشته شدند و مرغداري و وسايل داخل آن از بين رفتند. نتيجه گيري کميته حقيقت ياب اين بود که اين اقدام عمدا بدون هيچ دليل موجه نظامي صورت گرفته است و همان نتايج قانوني تخريب آسياب را مي توان از اين عمليات ويرانگر گرفت.

52ـ نيروهاي مسلح اسراييل هم‌چنين ديواره يکي از منبع هاي آب تصفيه نشده که 200 متر مکعب از آب کارخانه تصفيه غزه را تأمين مي کرد، ويران کردند که مقادير زيادي از آن در زمين هاي کشاورزي مجاور روانه گرديد. شواهد نشان مي داد که اين حمله عمدي بوده است. چاه‌هاي نمر در جباليا متشکل از دو چاه آب، موتورهاي پمپاژ و ژنراتور و انبار سوخت و ساختمان‌ها و تجهيزات مرتبط با اين فعاليت همگي با حملات هوايي متعدد در روز اول حمله اسراييل ويران شده بودند. بنابر گزارش کميته غير ممکن است که هدفي به بزرگي چاه‌هاي نمر به اشتباهي مورد حمله قرار گرفته باشد و نتوانسته هيچ دليل موجهي نظامي را براي حمله به اين چاه‌ها پيدا کند و اعلام مي‌دارد که هيچ نشانه‌اي مبني بر اينکه گروه‌هاي مسلح فلسطيني از اين چاه‌ها براي مقاصد خود استفاده مي کرده‌اند، وجود ندارد. کميته مي گويد: حق دستيابي به آب شرب بخشي از حق دستيابي به غذاي کافيست که همان نتيجه گيري‌هاي قانوني آسياب آرد بدر را مي توان از اين حملات گرفت.

53ـ کميته در خلال ديدار از غزه ميزان تخريب ساختمان‌هاي مسکوني را از طريق حملات هوايي و شليک خمپاره، حملات موشکي، عمليات تخريب به وسيله بلدوزرها و بسته‌هاي انفجاري مشاهده کرد.

در بعضي موارد محله‌هاي مسکوني هدف بمباران هوايي قرار گرفته است و نيروهاي زميني اسراييل نيز در زمين آنها را با خمپاره هدف قرار داده‌اند.(ادامه دارد)

انتهاي پيام