میزگرد «دستاوردهای چهل ساله انقلاب در عرصه صنعت» در قزوین با حضور علی‌محمد زمانی رئیس خانه صنعت استان قزوین، محمدابراهیم اسدی فعال اقتصادی و مهدی عبدیان مدیر یک واحد صنعتی پلیمری در دفتر ایسنا برگزار شد.
ایسنا: با توجه به فعالیت در عرصه صنعت بفرمایید صنعت پیش از انقلاب قزوین چگونه بود؟
علی‌محمد زمانی رئیس خانه صنعت استان قزوین: اوضاع صنعت قبل از انقلاب را باید از دیدگاه کارشناسی تحلیل کنیم، قبل از انقلاب رویکرد کشور در حوزه کشاورزی تغییر کرد و در پی آن چند اتفاق را شاهد بودیم؛ ازیک‌طرف قرار بر این شد ملاکین بزرگ اراضی کشاورزی را به افراد دیگر ازجمله افرادی که روی زمین کار می‌کردند واگذار کنند که این مسئله باعث از بین رفتن یکپارچگی اراضی کشاورزی و درنهایت افت تولیدات کشاورزی کشور شد. همچنین برای گسترش صنعت ملاکین برای روی آوردن به صنعت تشویق شدند، برای آن‌ها مهم نبود که واحدهای صنعتی روی چه اراضی ایجاد شود، برای نمونه آن شهر صنعتی البرز در استان قزوین و در بهترین اراضی کشاورزی پایه‌گذاری شد.
در سال‌های قبل از انقلاب در صنعت به مونتاژ اکتفا می‌شد، یکی از مسئولین وقت آمریکا در کتاب خاطرات خود نوشته است «قرار نبود که ایران صنعتی بشود بلکه فقط قرار بر این بود که ایران نفت ارزان تولید کند و در قبال آن ما هم مواد مصرفی ایران را تأمین کنیم».
محمدابراهیم اسدی فعال اقتصادی: کشاورزی پیش از انقلاب یکپارچه بود که به‌صورت خُرد دست رعیت‌ها قرار می‌گرفت، از رزجرد تا دشتابی استان قزوین سراسر دشت زرینی بود که در آن گندم کشت می‌شد و مانند طلا می‌درخشید، اسرائیلی‌ها با کانال‌کشی در دشت قزوین سیستم قنات را از بین بردند و بدین ترتیب روش سنتی و باصرفه انتقال آب را نابود کردند.
قزوین سومین قطب کشاورزی کشور بود و در اراضی این دشت گندم و قوت اصلی ملت کشت می‌شد که با برنامه اسرائیلی‌ها این اراضی به باغات سیب و گلابی تبدیل شدند، درنهایت صنایع تبدیلی را جایگزین کشاورزی کردند و برای اینکه هزینه زیر سر ما بگذارند در هر منطقه اجازه راه‌اندازی صنایع تبدیلی ندادند و صنایع تبدیلی آن را در شهرهایی مانند کرج، مشهد و ارومیه راه‌اندازی کردند تا هزینه‌های حمل‌ونقل بر ما تحمیل شود.
مقایسه قبل از انقلاب و بعد از انقلاب جایز نیست چون دوران قبل از انقلاب با یک سیستم استکباری و استعمار نوین روبه‌رو بودیم، در حقیقت می‌توان گفت که در کشور صنعت نداشتیم و این بخش مانند یک بادکنک درونش تهی بود.
در سال‌های پیش از انقلاب سیستم یکپارچه ارباب‌رعیتی جایگاه ویژه‌ای برای صادرات داشت برای اینکه صادرات را از بین ببرند برنامه‌هایی اجرا کردند که من از آن با نام انقلاب سفید یاد می‌کنم که توسط آمریکا طراحی و شاه هم آن را اجرا کرد.
«انقلاب سفید» ارباب‌ها را صاحب صنعت و کارگران را از کشاورزی جدا و به کارگران کارخانه‌ها مبدل کرد، در سراسر ایران زمین‌های حاصلخیز را به بهانه صنعت از بین بردند که ازجمله این اراضی می‌توان به زمین‌های شهر صنعتی البرز اشاره کرد، اراضی این منطقه تا هشت متر خاک سرخ و قابل زراعت داشت که آن را به صنعت اختصاص دادند. فاضلاب صنایع مستقر در این شهر صنعتی تمامی اراضی مرغوب کشاورزی اطراف را نیز از آلوده کرد. این شهر صنعتی می‌توانست پنج کیلومتر آن‌طرف‌تر و در اراضی بیابانی بوئین‌زهرا احداث شود.
ایسنا: در صنعت پیش از انقلاب ایران چه اختیاراتی داشت؟
اسدی: در سال‌های پیش از انقلاب، استکبار جهانی در ایران از انرژی و نیروی ارزان ما استفاده کردند، آن سال‌ها در شرکت چینی بهداشتی فعالیت می‌کردم و حتی توالت‌های ما را مستشاران انگلیسی تولید می‌کردند، گفتن این‌ها برایمان درد دارد که واشر و سبدهای ظرف‌شویی پلاستیکی را از ژاپن وارد می‌کردیم.
می‌گفتند چه اشکالی دارد که خارجی‌ها نوکر شما باشند و شما آقایی کنید، نفتتان را به آنان بفروشید و آن‌ها برای شما تولید کنند.
در سال‌های پیش از انقلاب، در صنعت اختیاری نداشتیم و سودی هم به صاحبان غربی صنعت می‌دادیم و آن‌ها نیز درآمد حاصل از فروش را به خارج از کشور می‌بردند، در حقیقت ظلم در حق جمهوری اسلامی است که فضای کنونی صنعت را با فضای قبل از انقلاب مقایسه کنیم.
زمانی: در حقیقت چیزی که امروز شاهد آن هستیم بسیار فراتر از پیش از انقلاب است؛ در قبل از انقلاب شاید جزو اولین تولیدکننده‌های نفت دنیا بودیم و قیمت نفت هم آن روز در بالاترین حدش قرار داشت ولی آورده اقتصادی برای کشور نداشت.
در بخش صنعت هم ارزش‌افزوده‌ای که نصیب کشور ما بشود نداشتیم، درواقع برای کشورهای خارجی تولید می‌کردیم و بازار آن‌ها را گسترش می‌دادیم.
ایسنا: پس از انقلاب چه تحولاتی در صنعت رخ داد؟
زمانی: پس از پیروزی انقلاب تا به امروز همواره مورد تحریم دشمنان قرار داشته و داریم و به‌هیچ‌عنوان آن‌ها اجازه ورود تکنولوژی و دانش فنی را به کشور ندادند ولی با اتکا به جوانان خود و اتکا به تربیت نسل تحصیل‌کرده دانشگاهی و تجربیات به اینجا رسیدیم همان جوانانی که تا پیش از انقلاب اجازه آچار به دست گرفتن را نداشتند توانستند چرخ صنعت را بچرخانند و امروزه در ۴۰ کشور جهان برنامه نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات صنعتی را داشته باشند.
در حال حاضر بسیاری از صنایع و تکنولوژی در داخل کشور و به دست جوانان بومی‌سازی شده است. به فرموده بنیان‌گذار جمهوری اسلامی شعار «ما می‌توانیم» در ملت به‌ویژه در جوانان زنده شد و خودشان برای آباد کردن کشور دست‌به‌کار شدند؛ با توجه به تحریم اجازه واردات مواد اولیه را به ایران ندادند که همین امر موجب کاهش وابستگی شدید به واردات مواد اولیه، کاهش وابستگی به کالاهای سرمایه خارجی و دانش فنی خارجی شد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی صنعت گستردگی پیدا کرد به‌گونه‌ای که در بحث دانش‌های نوین هم به موفقیت‌های شگرفی دست پیدا کردیم که ازجمله این دستاوردها می‌توان به علوم هسته‌ای، نانو، بیوتکنولوژی، موشکی، سلول‌های بنیادی، هوافضا و داروهای نوترکیب پزشکی اشاره کرد. در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد داروهای دنیا را خودمان تولید می‌کنیم.
درزمینهٔ صنایع غذایی باید بگویم که امروز در این صنعت حرف‌های زیادی برای گفتن داریم چون از مواد غذایی لوکس گرفته تا گوشت مرغ، قند، کشمش، شیر خشک و حتی لبنیات را صادر می‌کنیم.
در این شرایط باید به تولیدکنندگان خود و دست‌اندرکاران صنعت خودمان ببالیم که در بدترین شرایط دنیا به خودکفایی و توسعه کشور دست پیدا کرده‌ایم و همه این موفقیت‌ها در شرایط نابرابر تحریم برای ما رقم خورده است.
مهدی عبدیان صادرکننده نمونه کشور: بنده درزمینهٔ پلیمر فعالیت دارم و تا به امروز در عرصه تبلیغات به این بخش بها داده نشده است. دشمنان همواره از ابتدای انقلاب ایران را مورد تحریم قرار داده‌اند و صنعت پلیمر بزرگ‌ترین صنعتی است که می‌تواند در حوزه ارزآوری و از بین بردن تحریم‌ها به کشور کمک کند. اگر به جایگاه این صنعت در کشور نگاه کنیم مشاهده خواهیم کرد که طبق اعلام بانک مرکزی امسال بیشترین ارز کشور از طریق پتروشیمی به چرخه ارز کشور برگشته است.
تا قبل از انقلاب تنها دو مرکز پتروشیمی در کشور فعال بودند ولی اکنون خوشبختانه بیش از ۵۰ پتروشیمی در کشور فعالیت دارند که موجب گسترده‌تر شدن این صنعت در کشور شده است به‌گونه‌ای که حتی در استان‌های محروم مانند استان کردستان و کرمانشاه صنایع پتروشیمی فعال هستند.
پودر پی‌وی‌سی مهم‌ترین نیاز صنعت و پرمصرف‌ترین ماده پلیمری دنیا است که در تولید تمام مواد کاربرد دارد برای مثال در همین مکانی که نشسته‌ایم میز، صندلی و حتی دیوارپوش‌ها هم از پلیمر ساخته شده‌اند.
ایران رتبه نخست تولید پودر پی‌وی‌سی را به خود اختصاص داده است. در دنیا دو کشور ایران و هند شرایط تولید این پودر را دارند که کشور هند برای این صنعت نیازمند واردات گاز است ولی باید بگوییم که تمام شرایط و امکانات اولیه برای تولید این پودر در استان وجود دارد.
تا قبل از انقلاب ما در زمینه پلیمر خیلی ضعیف بودیم و حتی کالاهای ابتدایی را هم نمی‌توانستیم تولید کنیم و از ژاپن و دیگر کشورها وارد می‌کردیم. در حال حاضر به‌واسطه صنعت پلیمر پتانسیل تولید ۹۰ تا ۹۵ درصد محصولات پلیمری دنیا را داریم و تا به امروز ۱۲ میلیارد دلار فقط مواد اولیه پلیمری و حدود پنج میلیارد دلار هم محصولات پلیمری صادر کرده‌ایم. بزرگ‌ترین ضعف در این صنعت این است که به صنایع پایین‌دستی آن اهمیت داده نمی‌شود.
پدر من هم در صنعت پلیمر بوده است از سال ۸۲ وارد تولید محصولات پلیمری شدیم و سه دوره صادرکننده ملی انتخاب شدیم هیچ‌یک از کشورهای همسایه ایران تولیدکننده محصولات پلیمری نیستند و ۹۰ درصد محصولات خود را از ایران وارد می‌کنند. امیدوارم دولت‌مردان ما کمک کنند در صنایع پایین‌دستی به همان قدرت صنایع بالادستی برسیم تا مواد اولیه پلیمر را خام‌فروشی نکرده و به کالا تبدیل و صادر کنیم.
زمانی: قبل از انقلاب واردکننده شلنگ و حتی لگن پلاستیکی از اسرائیل بودیم ولی پس از انقلاب در بسیاری از صنایع ازجمله پلیمر پیشرفت‌ها و جهش‌های چشمگیری داشتیم، امروز در جایگاهی قرار داریم که آقای عبدیان از استان قزوین صادرکننده نخست استان در زمینه پلیمر است.
ایسنا: بعد از انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی قرار داشتیم صنایع در این شرایط چگونه رشد و با چه مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کرد؟
اسدی: دشمنان از ابتدای انقلاب بر جمهوری اسلامی فشار وارد و نیز جنگ را تحمیل کردند ولی جوانان این مرز و بوم نگذاشتند وجبی از خاک کشور به دست نااهلان بیفتد اکنون نیز در جنگ اقتصادی قرار داریم و صنعتگران سربازان و خط مقدم در این جبهه هستند و این در حالی است که طی این سال‌ها برخی از افراد با تفکرات خاص دائماً افکار منفی را در جامعه تزریق می‌کنند.
باید ضمن ترسیم سال‌های قبل از انقلاب، دستاوردها را با زبان کمی برای جوانان بیان کنیم تا با پوست و گوشت و استخوان خودشان آن زمان را درک کنند. عملاً صنعت آن زمان ریشه و عمق نداشت و من اسم آن را استعمار نو می‌گذارم چون تمام فضاهای ما را اشغال کرده بودند و همراه با ورود آنان فرهنگ کشور ما نیز تحت تأثیر قرار گرفته بود.
ایسنا: دانش بومی و شرکت‌های دانش‌بنیان چه کمکی به صنعت کردند؟
عبدیان: اصل تحریم اقتصادی است؛ کشورمان روزبه‌روز گام‌های بزرگ‌تری برداشته و روبه‌جلو حرکت می‌کند به همین دلیل دشمن در تلاش است تا با اعمال تحریم ترمز پیشرفت را بکشد چون پیشرفت ما موجب از بین رفت صنعت آنان خواهد شد به‌جرئت می‌توان گفت که اغلب جنگ‌های نظامی دنیا به‌دلیل تسلط بر عرصه اقتصاد بوده است.
در سال‌های اخیر هرچه تحریم‌ها بیشتر شده به‌تناسب آن صنایع ما پیشرفت کرده و بومی‌سازی انجام شده است، پیشرفت صنایع پتروشیمی، فولاد و دارو قطعاً به خاطر بومی‌سازی دانش بوده است.
ایسنا: مقام معظم رهبری همواره روی صادرات محصولات غیرنفتی تأکید داشته‌اند در حال حاضر صادرات را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اسدی: بعد از انقلاب به‌دلیل صنعت مونتاژ، هیچ زیربنای صنعتی در کشور وجود نداشت و در حقیقت می‌توانیم بگوییم که بعد از انقلاب از صفر شروع کردیم به همین دلیل دشمن موانع بسیاری را بر سر راه صنعت قرار داد که تحریم نمونه آن است.
علاوه بر تحریم در داخل کشور نیز برخی افراد اهداف غرب را پیگیری کرده و مانع جدی برای صادرات محصولات بوده‌اند؛ اغلب سکان‌داران حوزه صنعت و اقتصاد حتی ابتدایی‌ترین دانش این کار را نداشتند و در حقیقت می‌توان گفت که برخی تفکرات در داخل کشور مخالف و سدی بر سر راه صادرات بودند. سومین مانع صادرات ایران هم «سازمان‌دهی» بود.
با تمام این مشکلات صادرکنندگان از پای ننشستند و با هر سختی که بود صادرات را انجام دادند و امروز مشاهده می‌کنیم با همین صادرات اندک، ایران در حوزه صادرات جزو اولین صادرکنندگان منطقه به شمار می‌رود و ریشه‌ها برای صادرات عمیق است.
اگر موانع مطرح‌شده وجود نداشت در حوزه صادرات ایران قابل‌رقابت با اروپا بود. اگر تفکر اقتصاد و تولید ثروت ملی در سیستم سازمان‌دهی نهادهای مرتبط مانند گمرک و بانک وجود داشت امروز موفق‌تر از وضعیت موجود بودیم.
سازمان‌های متولی صادرات نه‌تنها تسهیل‌کننده نیستند بلکه مانعی جدی سر راه تولیدکنندگان و اقتصاد هستند با همه این دشواری‌ها و موانع باز هم در منطقه حرف نخست را می‌زنیم.
گفته می‌شود اقتصاد پس از پیروزی انقلاب اسلامی شکوفا شده است اما این باید برای مردم به‌صورت آمار کمی بیان شود تا جوانان با میزان این شکوفایی آشنا شوند و درک آن برایشان ملموس باشد.
یکی از موانع جدی صادرات ما عدم انسجام ملی و یک وحدت رویه در حمایت از صادرکننده است شعارهای بسیاری گفته و جلسات گوناگونی برگزار می‌شود و حتی از صادرکنندگان برتر هم تقدیر می‌شود ولی یک‌بار از آنان نمی‌پرسند که با چه سختی محصولات خود را صادر می‌کنند اگر این سؤال از صادرکنندگان پرسیده شود لیستی از موانع جلوی روی مسئولین امر قرار خواهد گرفت.
اگر اقتصاد داشته باشیم می‌توانیم همه‌چیز داشته باشیم. در پیام‌های نوروزی و شعارهای سال که از سوی رهبر انتخاب می‌شود موضوعات همواره اقتصادی بوده است و این نشان می‌دهد که اقتصاد باید اولویت نخست ما باشد ولی متأسفانه موضوعات سیاسی و شعاری برجسته می‌شود.
متأسفانه ارائه مطالب سیاه مخاطبان زیادی دارد. اگر دستاوردها را به‌صورت آماری بیان کنیم و پیشرفت‌های انقلاب و ایران را نشان دهیم نتایج مطلوبی خواهد داشت، باید دستاوردها را به‌صورت آمار بیان کنیم تا مخاطب بتواند مقایسه کند.
زمانی: اگر بخواهیم به صادرات غیرنفتی اشاره‌کنیم باید بگوییم که یک سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی صادرات غیرنفتی کشور تنها ۲ درصد بود که امروزه این میزان به بیش از ۶۰ برابر افزایش پیدا کرده است و این‌یک انقلاب در حوزه تولید و تجارت کشور محسوب می‌شود.
اگر در یک کشوری همه‌چیز وارد شود به‌وفور هم وجود داشته باشد و با قیمت پایین عرضه شود تولید آن کشور نابود خواهد شد در قبل از انقلاب شرایط برای تولید هم مناسب نبود. برای مثال محصولات ژاپن در دنیا از کیفیت برخوردار است و این در حالی است که ژاپن گران‌ترین کشور دنیاست؛ در این شرایط است که تولیدات رونق گرفته و کیفیت پیدا می‌کنند همین امر باعث می‌شود صادرکننده محصولات باکیفیت و قیمت بالا صادر کند.
امروز علی‌رغم شرایط تحریم در یک شرایطی قرار گرفتیم که از توان بالای مهندسی برخوردار هستیم به‌طور مثال امروز در زمینه تولید محصولات صنعتی مانند لوازم‌خانگی، طراحی و ساخت انواع سد سیلو در جایگاه مطلوبی قرار داریم البته باید بگویم که در زمینه صنعت خودرو مشکلات زیادی داریم ولی اگر بخواهیم صنعت خودرو امروز را با صنعت خودرو قبل از انقلاب مقایسه کنیم مشاهده می‌کنیم که امروز بسیاری از قطعات خودرو در کشور تولید می‌شود و در حال حاضر قزوین قطب صنعت قطعه ساز کشور است و حدود ۱۰۰ واحد صنعتی قطعه‌ساز در استان فعالیت دارند.
ایسنا: در زمینه فرصت‌های پژوهشی تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان چه اقداماتی صورت گرفته است؟
زمانی: قبل از انقلاب فرصت‌های تحقیقاتی جایگاهی نداشتند ولی امروز پارک‌های علم و فناوری بسترساز شرکت‌های دانش‌بنیان هستند و جوانان مبتکر می‌توانند در آن ایده‌های خود را به دانش تبدیل کنند به‌گونه‌ای که امروز ایده‌ها، دانش بومی و خلاقیت جوانان را تحت عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان صادر می‌کنیم.
اسدی: قبل از انقلاب در صنعت رتبه ۶۴ دنیا را داشتیم ولی اکنون در رده ۱۹ جهان قرار داریم، ممکن است عده‌ای بگویند که چهل سال از آن دوران گذشته است که باید به آنان بگوییم در این آمار این فاکتور هم لحاظ شده است.
پیش از انقلاب در عرصه نظامی به‌طور کامل وابسته به آمریکا بودیم ولی الآن در رتبه ۶ جهان قرار داریم. در عرصه پزشکی تا پیش از انقلاب رتبه ۴۳ جهان را داشتیم ولی اکنون جزو ۱۰ کشور برتر دنیا هستیم. در بخش کشاورزی رتبه ۳۰ جهان بودیم ولی اکنون جایگاه دهم جهان را به خود اختصاص داده‌ایم. در عرصه ورزشی رتبه ۷۰ را داشتیم الآن رتبه ۱۳ دنیا را به خود اختصاص داده‌ایم. تا پیش از انقلاب در حوزه‌های هوافضا، نانوتکنولوژی دستاوردی نداشتیم ولی اکنون در عرصه هوافضا و نانو به ترتیب رتبه هشتم و سوم جهان را داریم.
در عرصه ساخت زیردریایی کاملاً وابسته به آمریکا بودیم ولی امروز رتبه ششم جهان را به خود اختصاص داده‌ایم و رشد در این حوزه باورکردنی نیست. در حوزه اختراعات در جایگاه ۹۵ جهان بودیم الآن در جایگاه دوم دنیا قرار داریم. این‌ها یک شعار نیست بلکه یک واقعیت است. هر چهار دقیقه یک اختراع و یک علم در دنیا تولید می‌شود ولی ما با توجه به تحریم‌ها رتبه چهارم جهان را به خود اختصاص داده‌ایم اگر همه این آمار و ارقام را در یک کفه ترازو قرار دهیم متوجه شکوفایی خواهیم شد.
انقلاب اسلامی دستاوردهای زیادی در حوزه‌های مختلف داشته است، با بررسی وضعیت صنعت مشاهده کردیم که جمهوری اسلامی با شعار «ما می‌توانیم» روحیه خودباوری را در ملت زنده کرد، اگرچه دشمنان با تحریم سعی کردند تا مانعی بر این امر شوند ولی موفق نشدند و صنعتگران ما مانند یک سرباز با دست‌وپنجه نرم کردن با مشکلات کرده بر آنان فائق آمدند. اکنون صنعت کشورمان قابل‌رقابت با دنیاست، البته باید بگوییم که به همین بسنده نکرده و تلاش خود را برای گام دوم انقلاب مضاعف خواهند کرد.
انتهای پیام
نظرات