حج در آیینه آداب و رسوم / از توبه «بی‌بی بنفشه» تا یک بدرقه جانانه

شاید رفتن به یک مسافرت عادی آداب چندانی نداشته باشد، اما سفر برای زیارت خانه خدا به‌ویژه حج واجب از گذشته با شرایط سختی همراه بود که این سفر را به یک کار خاص تبدیل می‌کرد؛ کاری که نیاز به مقدمه و موخره داشت و با توجه به سختی‌های مسیر شاید حتی سفری بی‌بازگشت بود، اما با این حال مسلمانانِ ایرانی با به جا آوردن آدابی مخصوص، رهسپار سفری می‌شدند که هیچ‌کس نمی‌دانست، قرار است به چه سرانجامی برسد.

موسیقی مقامی خراسان رضوی؛ هویتی فرهنگی در دل تاریخ

موسیقی مقامی خراسان رضوی یکی از قدیمی‌ترین و غنی‌ترین انواع موسیقی در ایران محسوب می‌شود که فراتر از یک هنر، به عنوان یک عنصر کلیدی در هویت و فرهنگ این منطقه شناخته می‌شود.

آداب و رسوم عید فطر، جشنی برای همبستگی و شکرگزاری

ماه رمضان، ماهی است که مسلمانان در آن با خودسازی و تقویت روحیه معنوی، به نزدیکی به خداوند می‌رسند و در پایان این ماه مبارک، عید فطر به عنوان جشن شکرگزاری و جشن پیروزی بر نفس و شیطان، به وقوع می‌پیوندد و در این روز، مسلمانان با برگزاری نماز عید، پرداخت زکات فطره و دید و بازدید از یکدیگر، ابراز شادی و خوشحالی می‌کنند.

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ خراسان جنوبی؛ خیض دشت بیاض

از «شوخوانی» تا رسم خاص جلسات ختم قرآن ماه رمضان در خضری دشت بیاض

واجب بودن «روزه گرفتن» در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین عاملی است که سبب شده تا این ماه قمری در مقایسه با سایر ماه‌ها متفاوت بوده و به دنبال همین تفاوت، ماه رمضان مملو از آداب و رسوم مختلفی در گستره جغرافیای ایران باشد؛ رسومی که با وجود شباهت‌ها، اما می‌توان گفت حتی شهر به شهر متفاوت است. از این رو ایسنا درنظر دارد تا به شکل جزئی‌تر به این آداب در شهرهای کوچک بپردازد؛ آدابی که برخی از آنها فراموش شده و برخی دیگر همچنان با وجود تغییرات کوچکی به قوت خود باقی‌ است.

آیین‌های فیض‌طلبی؛ مجموعه‌ای از سنت‌های شاد و در معرض فراموشی

ماه رمضان به عنوان ماه بندگی، اخلاص و مهمانی خدا در ایران با آیین‌های ویژه‌ای گره خورده که این ماه را به گنجینه‌ و مجموعه‌ای ارزشمند از آداب و ادبیات تبدیل کرده است؛ به‌ویژه آنکه اکثر این آیین‌ها در بستر خانواده شکل می‌گیرند و تمامی اعضای خانواده از خرد و کلان با اشتیاق تمام در آن تشریک مساعی می‌کنند. مجموعه‌ آیین‌های «فیض‌طلبی» نیز بخش مهمی از این آداب است که هرچند برخی از آنها فراموش شده و یا به قوت گذشته برگزار نمی‌شوند، اما مدیر واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات صداوسیما به شکل مفصل درباره آنها به ایسنا توضیح داده است.

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ فارس؛ صُغاد

درباره آیین «شب یاعلی» در آستانه وداع با ماه رمضان

واجب بودن «روزه گرفتن» در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین عاملی است که سبب شده تا این ماه قمری در مقایسه با سایر ماه‌ها متفاوت بوده و به دنبال همین تفاوت، ماه رمضان مملو از آداب و رسوم مختلفی در گستره جغرافیای ایران باشد؛ رسومی که باوجود شباهت‌ها، اما می‌توان گفت حتی شهر به شهر متفاوت است. از این رو ایسنا درنظر دارد تا به شکل جزئی‌تر به این آداب در شهرهای کوچک بپردازد؛ آدابی که برخی از آنها فراموش شده و برخی دیگر همچنان با وجود تغییرات کوچکی به قوت خود باقی‌ است.

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ فارس؛ آباده

از نامگذاری خاص روزهای آخر ماه رمضان تا پخت نان «بَلبَلوک» به نیت سلامتی

واجب بودن «روزه گرفتن» در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین عاملی است که سبب شده تا این ماه قمری در مقایسه با سایر ماه‌ها متفاوت بوده و به دنبال همین تفاوت، ماه رمضان مملو از آداب و رسوم مختلفی در گستره جغرافیای ایران باشد؛ رسومی که باوجود شباهت‌ها، اما می‌توان گفت حتی شهر به شهر متفاوت است. از این رو ایسنا درنظر دارد تا به شکل جزئی‌تر به این آداب در شهرهای کوچک بپردازد؛ آدابی که برخی از آنها فراموش شده و برخی دیگر همچنان با وجود تغییرات کوچکی به قوت خود باقی‌ است

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ بوشهر؛ جَم

آیین «نون‌پوشی» کودکان بوشهری‌ در شب‌های قدر

مراسم شب‌های قدرِ ماه مبارک رمضان فرصتی برای شب زنده‌داری با هدف دعا و نیایش و انجام مناسک خاص خود است. گاهی عمل به این فرایض دینی چنان با فرهنگ عامه، آمیخته شده که رسومی مخصوص به خود را ایجاد کرده است که در کنار تمام شباهت‌هایی که دارند، در شهرهای مختلف نیز با تفاوت‌هایی اجرا می‌شوند.

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ خوزستان؛ بهبهان

از تهیه ریسمان ۱۰۰ گره برای دفع چشم‌زخم تا «کَلّه به کُم» بهبهانی‌ها در شب‌های قدر

مراسم شب‌های قدرِ ماه مبارک رمضان فرصتی برای شب زنده‌داری با هدف دعا و نیایش و انجام مناسک خاص خود است. گاهی عمل به این فرایض دینی چنان با فرهنگ عامه، آمیخته شده که رسومی مخصوص به خود را ایجاد کرده است که در کنار تمام شباهت‌هایی که دارند، در شهرهای مختلف نیز با تفاوت‌هایی اجرا می‌شوند.

آداب و رسوم نیمه ماه رمضان؛ بخش دوم

جزئیات یک جشن در «لیلةالرمضان» و تدارک ویژه برای تازه‌عروس و دامادها!

ماه مبارک رمضان از آغاز تا پایان مملو از آداب و رسومی است که با رسیدن به نیمه آن و همزمان با آغاز مناسبت‌هایی همچون ولادت امام حسن مجتبی (ع) به شکل پررنگ‌تری نمایان می‌شوند. آدابی که البته برخی از آنها به ورطه فراموشی سپرده شده و در گذر زمان دیگر همچون گذشته اجرا نمی‌شود. با این وجود برخی از آنها نیز هنوز در نقاط مختلفی از کشور برگزار می‌شود و یک پژوهشگر فرهنگ عامه به آنها پرداخته است.

آداب و رسوم نیمه ماه رمضان؛ بخش نخست

از ماجرای مَلِکی که گندم در شکم‌ها می‌گذارد تا مشارکت ۷۰ فاطمه در پخت یک آش!

ماه مبارک رمضان از آغاز تا پایان مملو از آداب و رسومی است که با رسیدن به نیمه آن و همزمان با آغاز مناسبت‌هایی همچون ولادت امام حسن مجتبی (ع) به شکل پررنگ‌تری نمایان می‌شوند. آدابی که هرچند برخی از آنها در گذر زمان دیگر همچون گذشته اجرا نمی‌شود، اما هنوز هم در نقاط مختلفی از کشور برگزار می‌شود و یک پژوهشگر فرهنگ عامه به آنها پرداخته است.

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ اصفهان؛ خوانسار ۲

«هُم هُم» خوانساری‌ها در ماه رمضان و ماجرای دوختن یک کیسه پر شگون!

واجب بودن «روزه گرفتن» در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین عاملی است که سبب شده تا این ماه قمری در مقایسه با سایر ماه‌ها متفاوت بوده و به دنبال همین تفاوت، ماه رمضان مملو از آداب و رسوم مختلفی در گستره جغرافیای ایران باشد؛ رسومی که باوجود شباهت‌ها، اما می‌توان گفت حتی شهر به شهر متفاوت است. از این رو ایسنا درنظر دارد تا به شکل جزئی‌تر به این آداب در شهرهای کوچک بپردازد؛ آدابی که برخی از آنها فراموش شده و برخی دیگر همچنان با وجود تغییرات کوچکی به قوت خود باقی‌ است.

حال و هوای رمضان در شهرهای ایران/ اصفهان؛ خوانسار

از «روزه‌دوزی» تا «گول‌ماس» خوریِ خوانساری‌ها در ماه رمضان!

واجب بودن «روزه گرفتن» در ماه مبارک رمضان مهم‌ترین عاملی است که سبب شده تا این ماه قمری در مقایسه با سایر ماه‌ها متفاوت بوده و به دنبال همین تفاوت، ماه رمضان مملو از آداب و رسوم مختلفی در گستره جغرافیای ایران باشد؛ رسومی که باوجود شباهت‌ها، اما می‌توان گفت حتی شهر به شهر متفاوت است. از این رو ایسنا درنظر دارد تا به شکل جزئی‌تر به این آداب در شهرهای کوچک بپردازد؛ آدابی که برخی از آنها فراموش شده و برخی دیگر همچنان با وجود تغییرات کوچکی به قوت خود باقی‌ است.

آیین‌های پیشواز یک مهمانی یک‌ماهه/ بخش دوم

«کلوخ‌اندازون» یا رسمِ هرچه می‌خواهد دل تنگت بخور!

طیف وسیعی از آداب و رسومی که با فرهنگ عامه پیوند نزدیکی دارد مربوط به ماه مبارک رمضان است؛ یکی از مهم‌ترین ماه‌های قمری که یک بسته کامل از آیین‌های سور و سوگ را در بر گرفته و خرده فرهنگ‌هایی وابسته به آن نیز شکل گرفته است که حتی پیش از آغاز این ماه شروع می‌شود.

آیین‌های پیشواز یک مهمانی یک‌ماهه/ بخش نخست

از حاجت‌خواهی در آستانه ماه رمضان تا زنانه و مردانه شدن روزە پیشواز!

از آخرین روزهای ماه شعبان کم کم همه چیز رنگ و بوی دیگری به خود می‌گیرد؛ از حال و هوای خانه‌ها گرفته تا فضای بزرگ شهر همه خود را برای ماه مهمانی خدا آماده می‌کنند؛ ۳۰ روزی که شبیه روزهای عادی دیگر نیست و همین تفاوت هم سبب شکل‌گیری خرده‌فرهنگ‌هایی شده است که از پیش از آغاز ماه رمضان زندگی‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. اکنون یک پژوهشگر فرهنگ عامه ضمن تشریح آداب و رسوم مخصوص پیشواز ماه مبارک رمضان پرداخته و همچنین راهکاری برای جلوگیری از فراموشی این آیین‌ها ارائه داده است.

آذین‌بندی شهر برای جشن نیمه شعبان به سبک تبریزی‌ها و یزدی‌ها

آذین‌بندی، چراغانی، نصب پرچم‌های رنگی، استفاد از کاغذهای زرورق طلایی رنگ و... از جمله کارهایی است که به مناسبت جشن نیمه شعبان انجام می‌شود؛ کارهایی که نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه این جشن نزد مردم است. با این وجود حتی ایجاد یک فضای شادِ شهری نیز در نقاط مختلف ایران با ‌آدابی خاص صورت می‌گیرد که یک پژوهشگر فرهنگ عامه درباره آن به ایسنا توضیح داده است.

سنت‌های نیمه شعبان؛ از دریافت براتِ رهایی از دوزخ تا جشن «حق لیلی»

جشن نیمه شعبان را بی‌شک می‌توان یکی از مهم‌ترین جشن‌های مذهبی دانست که نزد ایرانیان نیز از آنچنان جایگاه والایی برخوردار است که از مدت‌ها قبل خود را برای فرارسیدن آن آماده می‌کنند. همین موضوع نیز سبب شده است تا در گذر از سال‌های متمادی، این شور و اشتیاق برای برگزاری جشن ولادت امام زمان (عج) آنچنان با زندگی روزمره افراد آمیخته شود که باعث شکل‌گیری آیین‌ها و آداب و رسومی خاص برای این مناسب شود؛ موضوعی که یک پژوهشگر فرهنگ عامه با ذکر جزئیات برخی آیین‌ها به تشریح آن پرداخته است.

ایسنا گزارش می‌دهد

یلدا در کرمان؛ شب تولد نور، افسانه قارون و گرمای کرسی‌های خاطره‌ساز

یلدا، طولانی‌ترین شب سال، برای کرمانی‌ها تنها یک مراسم نیست، بلکه میراثی از فرهنگ و باورهای کهن است. از افسانه قارون و طلای شبانه‌اش تا فال حافظ زیر کرسی و طعم انار و کلمپه، مردم کرمان این شب را با جشنی گرم و خاطره‌انگیز گرامی می‌دارند. 

نگاهی به آیین‌های شب یلدا در کرمانشاه

یک نویسنده و پژوهشگر کرمانشاهی آیین‌ و آداب و رسوم کردها در شب یلدا(چله) را تشریح کرد.

گفت‌وگوی ایسنا با ستایش فرجی:

نجاتِ یک بشقاب «فرهنگ» از دست سوشی و تاکو!

بخش قابل توجهی از زندگی همه ما صرف «غذا» می‌شود. شاید در نگاه اول غذا صرفا عاملی برای تامین انرژی روزانه به نظر برسد، اما از گذشته تاکنون کارهایی که برای تهیه اقلام مورد نیاز آن انجام داده‌ایم، نوع طبخ خاصِ هر غذا در مناطق گوناگون، شیوه ذخیره و نگهداری مواد غذایی در فصل تابستان برای روزهای سرد زمستان و ... سبب شکلگیری فرهنگ غذایی مخصوصِ ایران شده است. فرهنگی ریشه‌دار که با وجود اینکه ارتباط تنگاتگی با آداب و رسوم، تاریخ و هنر این سرزمین پیدا کرده است، اما بیم آن می‌رود که در دنیای ترندهای غذایی جدید به فراموشی سپرده شود.

سرگذشت روستایی که پایتخت شد و «فرهنگ» صادر کرد!

۱۴ مهر روز «تهران» است؛ یک‌ روز برای شهری که دیگر در آن خبری از انارستان‌ها نیست، چنارهایش رو به افول گذاشته‌اند، بافت‌های تاریخی‌اش در حال فراموشی است و حتی کمتر کسی می‌داند که تهرانِ مهاجرپذیر هم فرهنگِ اصیل هنری، غذایی، فلسفی و... مخصوص به خود را داشته که این روزها حتی نماینده معرفی فرهنگ ایرانی به جهانیان است!