دکتر زهره جهانگیری زاده، متخصص بیوشیمی و بیوتکنولوژیست، مدیر تحقیقات و توسعه شرکت داروسازی و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا، به پرسش‌های پرتکرار این روزهای مردم درباره واکسیناسیون کودکان و نوجوانان و به‌ویژه واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال در ایران با واکسن سینوفارم و اثربخشی این واکسن پاسخ داد و تأکید کرد: در حال حاضر با توجه به پایین بودن درصد واکسیناسیون کامل در جامعه و قرار گرفتن در آستانه پیک جدید، شتاب‌زدگی در بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند عواقبی خطرناکی به دنبال داشته باشد.

این پژوهشگر در ارتباط با اهمیت واکسیناسیون کودکان و نوجوانان در کنترل پاندمی کووید۱۹، اظهار کرد: برای بیان ضرورت واکسیناسیون کودکان علیه کرونا ابتدا باید نگاهی به ساختار جمعیتی ایران داشته باشیم، به‌طوری‌که حداقل ۳۰ درصد جمعیت ایران از افراد زیر ۱۸ سال تشکیل‌شده است، درنتیجه واکسیناسیون این گروه سنی اقدام اساسی در راستای ایمنی جمعی در کشور است.

در حال حاضر با توجه به پایین بودن درصد واکسیناسیون کامل در جامعه و قرار گرفتن در آستانه پیک جدید، شتاب‌زدگی در بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها می‌تواند عواقبی خطرناکی به دنبال داشته باشد

چرا نوجوانان باید واکسینه شوند؟

جهانگیری زاده با اشاره به اینکه برای رسیدن به ایمنی جمعی باید ۷۰ تا ۸۰ درصد از مردم یک کشور واکسینه شوند، گفت: بر این اساس برای رسیدن به ایمنی جمعی باید نوجوانان نیز در کنار بزرگ‌سالان واکسینه شوند، به‌ویژه در برهه زمانی کنونی که زمزمه بازگشایی مدارس در کشور مطرح است.

وی به نتایج واکسیناسیون کودکان علیه کرونا اشاره و اضافه کرد: در ایالت متحده آمریکا با توجه به گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، در ایالت‌هایی که پوشش واکسیناسیون جمعیت زیر ۱۸ سال پایین بوده کودکان و نوجوانانی که به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری شده‌اند بین ۳.۴ تا ۳.۷ برابر بیشتر از ایالت‌هایی بوده که پوشش واکسیناسیون بیشتری داشتند. به همین دلیل تعدادی از ارکان راهبری مدارس در ایالات‌متحده آمریکا شرط حضور دانش‌آموزان بالاتر از ۱۲ سال در مدرسه را واکسیناسیون اعلام کردند.

خطرات ابتلا به کرونا در گروه سنی زیر ۱۸ سال

این متخصص بیوشیمی و بیوتکنولوژیست با بیان اینکه نوجوانان ارتباطات اجتماعی بالایی دارند و بازگشایی مدارس اهمیت واکسیناسیون را در این گروه‌های سنی بیشتر می‌کند، افزود: ابتلا به ویروس کرونا در این گروه سنی ممکن است با علائمی ‌مانند بی‌حالی، کاهش اشتها و یا علائم خفیف سرماخوردگی بروز کند، درحالی‌که این افراد می‌توانند ناقل ویروس کرونا باشند و به‌ویژه ویروس را به پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی که بیشترشان با واکسن سینوفارم واکسینه شدند و نیاز به دوز سوم دارند، انتقال دهند.

وی با یادآوری اینکه تمام نوجوانان به بیماری خفیف کووید۱۹ مبتلا نمی‌شوند و تعدادی در معرض خطر بستری شدن در بیمارستان خواهند بود، گفت: برخی از افراد زیر ۱۸ سال نیز ممکن است دچار عارضه نادر و جدی MISC شوند که بیماری التهابی است که پس از ابتلا به کووید۱۹ رخ می‌دهد.

این مدیر تحقیقات و توسعه شرکت داروسازی اضافه کرد: اگر گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال واکسینه نشوند، انتقال ویروس در بین آن‌ها بالا خواهد بود که خود باعث ایجاد جهش‌های بیشتر ویروس و واریانت‌های جدید کرونا خواهد شد.

وی به واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال در کشورهای دنیا اشاره و تصریح کرد: در ماه می نهادهای نظارتی ایالات‌متحده آمریکا واکسن فایزر را برای نوجوانان بالای ۱۲ سال تائید کردند و تلاش برای واکسیناسیون این گروه سنی زمانی آغاز شد، درحالی‌که ایالات‌متحده با افزایش عفونت‌های ناشی از نوع دلتا مواجه شد.

جهانگیری زاده با اشاره به بررسی‌های بسیار دقیق و جامعی که بر روی این واکسن در این گروه سنی انجام‌شده، عنوان کرد: بیش از ۱۰ میلیون نوجوان در آمریکا این واکسن را دریافت کردند. پس از بررسی‌های دقیق این واکسن در جمعیت‌های گسترده، عارضه نادر التهاب عضلات  قلبی (میوکاردیت) بعد از دریافت واکسن در این گروه سنی گزارش شد که البته عارضه جدی نیست و در بسیاری موارد نیاز به درمان خاصی ندارد.

ایمنی و اثربخشی فایزر برای افراد بالاتر از ۱۲ سال

به گفته وی، بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از بررسی‌های دقیق واکسن فایزر، مرکز کنترل بیماری‌های ایالات‌متحده توصیه کرده تمام افراد بالای ۱۲ سال باید واکسینه شوند. گروه مشاوره‌ای متخصصان سازمان بهداشت جهانی نیز اعلام کرده که واکسن فایزر برای تمام افراد بالاتر از ۱۲ سال ایمن و اثربخش است.

متخصص بیوشیمی و بیوتکنولوژیست خاطرنشان کرد: البته تحقیقات واکسن فایزر بر روی کودکان کمتر از ۱۲ سال نیز انجام‌شده و نتایج پژوهش‌های بالینی نشان داده که این واکسن  برای کودکان ۵ تا ۱۱ ساله نیز امن و مؤثر است و به‌زودی نهادهای نظارتی ایالات‌متحده آمریکا این واکسن را در این گروه‌های سنی  تائید می‌کنند. این شرکت همچنین اعلام کرده که نتایج تزریق این واکسن در دو گروه سنی ۲ تا ۵ سال و ۶ ماه تا ۲ سال نیز در سه‌ماهه چهارم سال جاری میلادی در دسترس خواهد بود.

تزریق واکسن به افراد زیر ۱۸ سال در دنیا

وی با اشاره به اینکه در انگلیس هم واکسنی که برای ایمن‌سازی جمعیت ۱۲ تا ۱۵ سال در نظر گرفته شد فایزر است، توضیح داد: آژانس دارویی اروپا (EMA) این واکسن را برای این گروه‌های سنی تائید کرده است. در ماه آگوست در آلمان هم پس از گسترش واریانت دلتا تزریق واکسن فایزر به افراد بالای ۱۲ سال گسترش یافت. در کشورهای دیگری مانند ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، سوئد، سوئیس، نروژ، استرالیا، کانادا، هلند و... نیز تزریق واکسن به افراد زیر ۱۸ سال آغاز شده است.

این مدیر تحقیقات و توسعه شرکت داروسازی به تزریق واکسن کرونا به افراد زیر ۱۸ سال در چین اشاره و تصریح کرد: مقامات چین تزریق واکسن سینوواک را که در بسیاری از کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است، در ماه ژوئن برای کودکان تائید کردند. شیلی که  ازجمله کشورهای دارای بالاترین نرخ واکسیناسیون در جهان است، به‌عنوان نخستین کشور آمریکای لاتین مجوز مصرف واکسن سینوواک را در کودکان صادر کرده است.

وی ادامه داد: در ماه آگوست واکسن سینوفارم برای استفاده اضطراری در کودکان بین ۳ تا ۱۷ سال توسط دولت چین تائید شد. دولت امارات هم واکسن سینوفارم را برای تزریق به کودکان و نوجوانان در رده سنی ۳ تا ۱۷ سال تائید کرده است. همچنین به‌تازگی آرژانتین این واکسن را در گروه‌های سنی ۳ تا ۱۱ سال تائید کرد.

پلتفرم تولید این واکسن ویروس کشته‌شده و غیرفعال شده است که پلتفرم قدیمی است و واکسن‌هایی مانند فلج اطفال نیز با این روش تولید شده‌اند

واکسن سینوفارم برای سنین ۱۲ سال به بالا در ایران

جهانگیری زاده در ارتباط با واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال در ایران نیز گفت: واکسنی که توسط وزارت بهداشت برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال پذیرفته شده واکسن سینوفارم است و هم‌اکنون این واکسن برای واکسیناسیون افراد بالای ۱۲ سال استفاده می‌شود.

وی در مورد واکسن سینوفارم توضیح داد: پلتفرم تولید این واکسن ویروس کشته‌شده و غیرفعال شده است که پلتفرم قدیمی است و واکسن‌هایی مانند فلج اطفال نیز با این روش تولید شده‌اند. برای تهیه واکسن ابتدا ویروس روی کشت سلولی (vero cell) تکثیر شده و بعد از تکثیر، ویروس‌ها را با کمک ماده شیمیایی به نام بتا-پروپیولاکتون غیرفعال می‌کنند که با اتصال به ژن‌های ویروس باعث از کار انداختن آن‌ها می‌شود. ویروس‌های غیرفعال شده توان تکثیر خود را از دست داده، اما پروتئین‌های آن‌ها (پروتئین‌های اسپایک) سالم و دست نخورده باقی می‌مانند. سپس ویروس‌های غیرفعال شده را تغلیظ و به کمک روش‌های کروماتوگرامی خالص می‌کنند و برای افزایش پاسخ ایمنی ترکیبی بر پایه آلومینیوم به‌عنوان ادجوانت به آن اضافه می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه داده‌های مربوط به کار آزمایی بالینی فاز اول و دوم واکسن سینوفارم که توسط موسسه محصولات بیولوژیکی سینوفارم در پکن تهیه‌شده در ژورنال معتبر Lancet منتشر شده که گروه سنی ۳ تا ۱۷ را شامل می‌شود، این گروه‌های سنی خود به سه گروه سنی ۳ تا ۵ سال، ۶ تا ۱۲ سال و ۱۳ تا ۱۷ سال تقسیم شدند و دوزهای دو، چهار، هشت میکروگرمی در این افراد مورد بررسی قرار گرفت. حجم نمونه فاز یک شامل ۲۸۸ نفر، فاز دوم شامل ۷۲۰ نفر و فاز سوم هم شامل چندین هزار نفر است و به همین دلیل نتایج فاز سوم از اهمیت بالایی برخوردار است.

این پژوهشگر واکسن و داروهای نوترکیب با بیان اینکه مطالعات بالینی فاز سوم واکسن سینوفارم به ‌صورت دو دوزی با دوز چهار میکروگرم در حال انجام است، گفت: تزریق این واکسن از ماه ژوئن در کشور امارات بر روی ۹۰۰ کودک آغاز شده است.

وی با اشاره به اینکه نتایج فاز اول و دوم کار آزمایی واکسن سینوفارم نشان داده که این واکسن توانسته ایمنی قابل قبولی در این گروه‌های سنی ایجاد کند و عوارض جانبی جدی در آن‌ها گزارش نشده است، گفت: بااین‌وجود تحقیقات بالینی واکسن سینوفارم در فاز سوم ادامه دارد. با توجه به اینکه میزان ایمنی‌زایی واکسن‌ها بر اساس داده‌های واقعی روشن‌تر می‌شود، داده‌های بیشتری در مرحله سوم مطالعات در امارات متحده عربی جمع‌آوری می‌شود.

جهانگیری زاده با اشاره به اینکه واکسن سینوفارم در دو کشور چین و امارات که درصد بالایی از بزرگ‌سالان آن واکسینه شده‌اند، برای گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال نیز تائید شده است، افزود: همچنین آرژانتین این واکسن را به‌تازگی برای کودکان ۳ تا ۱۱ سال نیز تائید کرده است.

واکسن پاستوکووک برای گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال

این پژوهشگر واکسن و داروهای نوترکیب در ارتباط با واکسن پاستووکوک توضیح داد: این واکسن همکاری مشترک کوبا و انیستیتو پاستور ایران است که ممکن است در آینده یکی از گزینه‌ها برای واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال باشد.

وی در ادامه اشاره کرد این واکسن با توجه به نتایج کار آزمایی‌اش در کشور کوبا، در پنجم سپتامبر مجوز اضطراری را برای واکسیناسیون گروه سنی ۲ تا ۱۸ سال را در این کشور دریافت کرد. پلتفرم این واکسن، بر پایه پروتئین نوترکیب است (واکسن هپاتیت ب که در بازار موجود است بر اساس این فناوری تولید شده است). پروتئین‌های گل‌میخی بر سطح ویروس کرونا نقش مهمی در مسیر عفونت ویروس ایفا می‌کنند، ویروس کووید از طریق این پروتئین‌ها به گیرنده‌های خود بر سلول‌های انسانی متصل می‌شود. در تولید این واکسن، ناحیه پروتئین گل‌میخی که به گیرنده بر سطح سلول انسان متصل می‌شود در نظر گرفته‌شده است (دمین RBD) که این دمین به توکسوئید کزاز کنژوگه شده و یک واکسن دوگانه تولیدشده است، اما توکسوئید کزاز باعث بیماری کزاز نمی‌شود، بلکه باعث تحریک بیشتر سیستم ایمنی می‌شود.

این پژوهشگر واکسن و داروهای نوترکیب گفت: مطالعات بالینی فاز سوم این واکسن از اردیبهشت‌ماه امسال هم‌زمان با کوبا در شهرهایی از ایران مانند ساری، بابل، بندرعباس، کرمان، همدان، اصفهان، یزد و زنجان بر روی ۲۴ هزار نفر در گروه سنی ۱۸ تا ۸۰ سال انجام شد که نتایج موفقیت‌آمیز بود و ایمنی مناسبی ایجادشده است و عوارض جانبی جدی گزارش نشده است.

وی در مورد تزریق واکسن آسترازنکا برای گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال نیز اظهار کرد: تمام گروه‌های سنی بالای ۱۸ سال می‌توانند واکسن آسترازنکا را تزریق کنند و هیچ منع تزریقی برای این گروه‌های سنی وجود ندارد، اما این واکسن برای گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال پیشنهاد نمی‌شود، زیرا هنوز به مطالعات بیشتری در این گروه سنی نیاز است.

توجه به این نکته مهم است که گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال برای واکسیناسیون باید دسته‌بندی شوند، همان‌طور که ابتدا واکسیناسیون در گروه‌های سنی ۱۲ تا ۱۸ سال مطرح شد

چگونگی تزریق واکسن سینوفارم در گروه سنی زیر ۱۲ سال

جهانگیری زاده در مورد واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۲ سال نیز توضیح داد: همان‌طور که قبلاً اشاره شد برای رسیدن به ایمنی جمعی نیاز است که واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال هم در نظر گرفته شود، اما توجه به این نکته مهم است که گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال برای واکسیناسیون باید دسته‌بندی شوند، همان‌طور که ابتدا واکسیناسیون در گروه‌های سنی ۱۲ تا ۱۸ سال مطرح شد.

پژوهشگر واکسن و داروهای نوترکیب با بیان اینکه تزریق واکسن برای گروه‌های سنی زیر ۱۲ سال که گروه‌های سنی حساس‌تری هستند نیاز به داده‌های بالینی بیشتر، دقیق‌تر و شفاف‌تری دارد، گفت: به همین دلیل در مقطع کنونی واکسیناسیون این گروه سنی با واکسن سینوفارم پیشنهاد نمی‌شود تا زمانی که نتایج دقیق‌تری ارائه شود.

انتهای پیام