غلام‌حیدر ابراهیم‌بای سلامی در گفت‌وگو با ایسنا در تشریح ارزیابی خود از شرایط افغانستان در هشت ماهی که از به قدرت رسیدن طالبان در این کشور می‌گذرد، اظهار کرد: در این هشت ماه مردم افغانستان شرایط سختی را گذراندند، طالبان همواره گروه فعالی در افغانستان محسوب ‌شده است، چه در زمانی که قیام کردند و حکومت اسلامی  استاد ربانی را از بین بردند و چه حتی در زمانی که غربی‌ها وارد افغانستان شدند و طالبان را بیرون راندند این گروه همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داد.

وی ابراز عقیده کرد: به نظر می‌رسد طالبان برنامه مشخصی برای اداره کشور افغانستان ندارند و تنها بر اجرای شریعتی خاص از اسلام تاکید می‌کنند، در حالی‌که  شریعت طالبانی  یک نوع برداشت سطحی  وایدئولوژیک قومی از ظواهر احکام اسلامی است و تناسبی با منابع اصلی فقهی و اسلامی ندارد و از نظر اجتماعی و فرهنگی، متناسب زندگی در جامعه مدرن نیست و هیچ مانیفستی مکتوبی هم تا کنون از این ایدئولوژی منتشر نشده است.

این تحلیلگر مسائل افغانستان با اشاره به ضعیف شدن ارکان فرهنگی و افزایش مشکلات معیشتی در افغانستان بیان کرد: همه این‌ مشکلات و نابسامانی‌ها باعث شد فعلا ملت افغانستان در انزوا قرار گیرند. هم‌چنین طالبان تا کنون نتوانسته است حتی با یک کشور به تفاهم رسمی و اتحاد برسد و هنوز هیچ دولتی در جهان اعلام نکرده که طالبان را به رسمیت می‌شناسد و حتی برخی از کشورهای همسایه که در قبال اشغال افغانستان توسط طالبان سکوت کردند نیز باوجود دارا بودن یک سری مراودات محدود با آنان، تا کنون حاضر نشدند حاکمیت این گروه را به رسمیت بشناسند.

سلامی با اشاره به ممنوع شدن کشت مواد مخدر در افغانستان، عنوان کرد: این کار مثبتی بود که توسط طالبان اعلام شد، هرچند پیش از این گروه طالبان از عوامل گسترش کشت مواد مخدر در افغانستان بود اما همان گونه که از پس از حاکمیت و روی کار آمدن طالبان، این گروه از انجام اقدامات تروریستی  نظیر بمب‌گذاری در مجامع عمومی ‌دست برداشت و در نتیجه در ظاهر امنیت  اجتماعی درافغانستان افزایش یافت، در مورد کشت مواد مخدر نیز تصمیم به ممنوعیت کاشت گرفته شده است.

وی با بیان اینکه مردم افغانستان هنوز دچار مشکلات زیادی هستند، خاطرنشان کرد: طالبان هنوز نتوانسته‌اند منطقه پنجشیر را آرام کنند و با آن برخوردی که با جبهه مقاومت ملی و طرفداران شهید احمد شاه مسعود داشتند، نتوانستند حاکمیت خود را در شمال افغانستان تثبیت کنند. همچنین اعتراضات و مطالبات زنان افغانستان نیز بسیار وسیع است و با توجه به محدودیت‌های زیادی که طالبان برای زنان این کشور وضع کرده‌اند، بانوان مجدانه به دنبال عدالت جنسیتی و اجتماعی هستند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به برخورد طالبان با فرهنگ افغانستان اظهار کرد: طالبان فارسی‌زدایی را در دستور کار خود قرار داده است و بیشتر حاکمان و فرمانداران ولایات افغانستان، به زبان پشتون صحبت می‌کنند، در حالی‌که بیشتر مردم افغانستان زبان  پشتون را متوجه نمی‌شوند و منابع فرهنگی و دینی بسیار ضعیف و کمی به زبان پشتون وجود دارد، لذا تلاش طالبان برای ترویج این زبان در افغانستان، به فرهنگ و ارتباطات مردم این کشور ضربه می‌زند.

سلامی با بیان اینکه مردم افغانستان با سیطره مجدد طالبان هنوز در یک شوک سیاسی و تاریخی به سر می‌برند، ادامه داد: طالبان با انجام یک سری اقدامات به دنبال کسب مشروعیت بین‌المللی هستند، اما پس از گذشت ۸ ماه، هنوز نتوانستند حتی کشور پاکستان را با خود همراه کنند. در حالی‌که سازمان اطلاعات نظامی پاکستان "ISI" بیشترین نقش را در به قدرت رسیدن و نصب و هدایت رهبران و فرماندهان طالبان داشته و دارد، اما این کشور هم به دلیل نگرانی بابت واکنش ملت خودش و خدشه‌ای که به لحاظ بین‌المللی به اعتبار و حیثیتش وارد می‌شود، جرات نکرده است طالبان را به رسمیت بشناسد، هرچند با دیپلماسی به دنبال جلب رضایت کشورها برای اقدام به چنین امری است.

وی با اشاره به نشست همسایگان افغانستان که اخیرا در چین برگزار و پیش از این هم دو بار در پاکستان و ایران برگزار شده بود، گفت: طالبان برای اداره افغانستان ایده‌ای ندارد که متناسب با مشارکت و مقتضیات روز  و پیشرفت وتوسعه کشور باشد. برگزاری این نشست‌ها ممکن است با تذکراتی که از سمت دیگر کشورها به طالبان داده می‌شود، تا حدی موثر باشد و مقداری از آلام مردم افغانستان را کاهش دهد یا حداقل موجب شود طالبان در ظاهر در رفتار خود تعدیل ایجاد کند، اما اصل مطلب این است که طالبان هیچ گونه ایده‌ای  مبتنی بر استقرار جمهوریت برای اداره افغانستان ندارد، در حالی‌که این کشور دچار مشکلات اقتصادی گسترده است.

این تحلیلگر مسائل افغانستان اضافه کرد: افغانستان دارای درآمد از منابع طبیعی ویژه مثل نفت نیست و تولیدات کشاورزی و صنعتی قابل اعتنایی نیز ندارد؛ بنابراین وقتی ساختار تولید و خدمات یک کشور در نازل‌ترین سطح ممکن است، مناسبات فرهنگی و اجتماعی نیز به شدت ضعیف می‌شود و به همه امور کشور ضعف و شوک جدی وارد می‌شود. دانشگاه‌ها و رسانه‌های گروهی که می‌توانند موجبات مشارکت مردم و نخبگان را برانگیزانند، تبدیل به مهمترین مشکل و دغدغه طالبان شده‌اند؛ چراکه فعالیت أنها بیشتر موجب به چالش کشیده شدن طالبان می‌شود.

سلامی با تاکید بر لزوم فراهم شدن امکان مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی برای تمام مردم افغانستان، بیان کرد: طالبان تنها به دنبال تثبیت حکومت خود هستند و کاری به امور اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مردم برای خدمت و رفاه آنان ندارند و تنها بر اسلحه خود تکیه کرده‌اند و اعتقادی به لزوم تشکیل دولت با مشارکت ملی ندارند و این روند باعث می‌شود افغانستان بیشتر سیر نزولی را طی کند.

وی در پاسخ به اینکه آیا ممکن است نهایتا طالبان به تشکیل دولت فراگیر در افغانستان رضایت دهد، عنوان کرد: مهم این است که به مردم و رای آن‌ها در اداره امور کشور احترام گذاشته شود و مولفه‌های دموکراتیک گسترش یابد. دولت فراگیر یعنی از اقوام و گروه‌های مختلف به گونه موثر در سیاست استفاده شود. طالبان تا کنون این مسئله را نپذیرفته‌است  و سابقه فعالیت آن‌ها هم نشان نمی‌دهد که در نهایت تشکیل دولت فراگیر را بپذیرند، مگر اینکه به طور مصلحتی، حضور چند نفر از اقوام و گروه‌های مختلف در کابینه را تحمل کنند. هرچند در بین خود طالبان نیز اختلافات اساسی وجود دارد.

این استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: اگر تشکیل دولت فراگیر در افغانستان ممکن بود، باید از پس از برگزاری نشست با سران جبهه مقاومت در ایران مقدمات آن فراهم می‌شد، در حالی‌که چنین نشد.

انتهای پیام