دکتر فرشید رضایی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تعریف «سواد سلامت» گفت: سواد سلامت، مجموعه‌ای از رفتارهای بهداشتی مبتنی بر دانش، مهارت، انگیزه کافی، قوانین و شرایط، مشوق‌ها و محیط‌های حامی شکل‌گیری رفتارهای ارتقادهنده سلامت است. خودمراقبتی، مهم‌ترین بخش از سواد سلامت و سنگ بنای سلامت جامعه و مشارکت اجتماعی اثربخش است. بازه زمانی ۲۴ ژوئن تا ۲۴ ژوئیه را ماه «خودمراقبتی» می‌نامند و کشورهای جهان برنامه‌های متعددی برای آگاه‌سازی همگانی در مورد اهمیت خودمراقبتی انجام می‌دهند. 

وی درباره برنامه‌های هفته خودمراقبتی در کشور اظهار کرد: ماه خودمراقبتی سال جاری از ۴ تیرماه آغاز می‌شود و تا ۳ مرداد ادامه دارد. برنامه‌های کلی و استانی متعددی با همکاری شرکای سازمانی، مردم شهرها و روستاها برگزار می‌شود. همچنین برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی متعددی در تبیین مفاهیم خودمراقبتی و نقش آن در سلامت فردی، سلامت خانوادگی و اجتماعی با مشارکت صدا و سیمای ملی اجرا می‌شود و از نظرات صاحب‌نظران و اندیشمندان بهداشت و علوم رفتاری بهره‌مند می‌شویم. 

نقش ۸۰ درصدی افراد در خودمراقبتی

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت درباره نقش افراد بر خودمراقبتی گفت: می‌توان گفت که ۸۰ درصد مراقبت‌های سلامتی که یک فرد دریافت می‌کند نه از جانب مراقب سلامت و پزشکی خانواده خود بلکه از جانب خودش و با تکیه بر دانش و مهارت‌های فردی خودش، حمایت خانواده و دوستانش، آن مراقبت‌ها را دریافت می‌کند. خودمراقبتی به عنوان بخش مهم سواد سلامت و تبلور عملی دانش و آگاهی افراد نقش مهمی در ارتقاء سلامتی جامعه و خلق سلامت در سطح خانواده و محله و محل کار و زندگی دارد. به طور مثال، مطالعات نشان داده‌اند میزان اعتیاد در میان زنانی که از سطح سواد سلامت بیشتری بهره‌مند هستند، پایین‌تر است. 

رضایی با بیان اینکه نقش خودمراقبتی در بهبود سریع‌تر بیماران و افزایش اثربخشی درمان‌ها نیز بسیار عالی و قابل‌تامل است، افزود: چنانکه در بیماران پرفشاری خون علاوه بر دستورات دارویی پزشکان ضرورت دارد که پزشکان و تیم سلامت در آموزش بیمار بر اساس اصول علمی و موازین اخلاقی طبابت، تلاش کنند تا رفتارهای خود مراقبتی شکل بگیرند و پایبندی بیماران بر درمان‌های تجویز شده بیشتر شود و بیمار به سمت سبک زندگی اصلاح شده و تطابق یافته برای بیماری پرفشاری خون اقدام کند. منظور این است بیمار به ترک سیگار، رژیم غذای کم نمک‌تر و فعالیت بدنی منظم و کاهش وزن به سمت وزن مناسب‌تر اقدام کند و بتواند در منزل فشار خود را اندازه بگیرد و استرس روزانه خود را مدیریت کند؛ در واقع، این مجموعه اقدامات که اثربخشی داروهای تجویز شده را تضمین می‌کند و شانس بهبودی بیمار را بالا می‌برد.

مزایای اقتصادی و اجتماعی خودمراقبتی

وی ادامه داد: خود مراقبتی نه تنها مزایای اقتصادی و اجتماعی غیرقابل تصوری برای فرد و خانواده دارد، بلکه در واقع یک مسئولیت اجتماعی نیز محسوب می‌شود و افراد با حمایت دوستان و خانواده‌هایشان، گروهی از انسان‌های سالم می‌سازند که بجای تحمیل هزینه تنبلی و سهل‌انگاری خود، به سمت جامعه منسجم و با نشاط حرکت می‌کنند. همچنین دیگران از حضور چنین افراد سالم از جهت جسمی و اجتماعی در کنار خود در محل کار و تحصیل احساس بسیار خوبی خواهند داشت. اگر کسی در برنامه زندگی روزانه خود ورزش منظم هفتگی، مسواک زدن، رعایت رژیم غذایی سالم، رعایت سرعت مطمئنه، رفتارهای جنسی بهداشتی و عدم استعمال دخانیات و مواد مخدر را قرار ندهد، سال‌ها بعد جامعه و اطرافیانش باید هزینه سهل‌انگاری او را بدهند. از این رو در جهان یک ماه به روش‌های مختلف به بیان اهمیت خود مراقبتی می‌پردازند.

رضایی با اشاره به شیوع تب دنگی گفت: امسال خود مراقبتی برای مسافران تابستانه به ویژه مسافران امارات‌متحده عربی و کشورهای همسایه به دلیل طغیان بیماری ویروسی دانگ بسیار اهمیت دارد. توصیه‌های خود مراقبتی در سفر توسط وزارت بهداشت با همکاری سازمان های دست اندرکار در سفر و گردشگری به دست مسافران می رسد. مسافرت شاد و سالم از جمله ضرورت‌های هر جامعه است و آمار غرق‌شدگی، تصادفات، بیماری‌های اسهالی تنفسی و اخیرا منتقله از نیش پشه‌ها می‌تواند شیرینی سفر را به کام همگان تلخ کند. 

مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت گفت: توصیه‌های بهداشتی برای شکل‌گیری رفتارهای بهداشتی و خود مراقبتی دستوراتی ساده اما بسیار هزینه اثربخش و مقرون به صرفه هستند و سالمندی سالم‌تر و میانسالی پربارتری را برای جامعه به ارمغان می‌آورند. دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت به عنوان متولی سواد سلامت و خود مراقبتی و سبک زندگی سالم جامعه تلاش دارد با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط و مشارکت میلیونی داوطلبان و سفیران سلامت به عنوان سرمایه‌های طلایی فرهنگ سلامت در مسیر خلق سلامت و بهبود سواد سلامت جامعه گام بردارد و در ماه خودمراقبتی کلاس های آموزشی متعدد را برای کارشناسان بهداشت کشور برگزار می‌کند. 

انتهای پیام