علیرضا کریمی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص سابقه نمود موضوع عاشورا در نقاشی ایرانی اظهار کرد: تجلی عاشورا در نقاشی ایران دارای سابقه‌ای نسبتاً طولانی است. نخستین جلوه‌های این امر را می‌باید در تصویرگری‌های نسخ خطی همچون «روضة الشهدا» و «حدیقة السعدا» به قرن یازدهم هجری مربوط دانست.
وی ادامه داد: در این نُسخ مجالس و مناظری همچون «بستن آب به روی خِیام در کربلا»، «نماز ظهر عاشورای امام حسین (ع)»، «نبرد حضرت عباس (ع) در علقمه»، «نبرد حضرت علی اکبر (ع)»، «تنها به میدان رفتن امام حسین (ع) در ظهر عاشورا»، «خطبه خوانی امام سجاد (ع) در مسجد شام»، به چشم می‌آیند که همگی نشان از پیشینه پرداختن به واقعه عاشورا در هنر ایرانی را برای ما بیش از پیش آشکار می‌سازد.
وی افزود: این در حالی است که همین سنت تصویرگری ذیل کتاب‌آرایی، با محوریت واقعه عاشورا را بعدتر نیز می‌توان در انتشار کتب چاپ سنگی نظیر «طوفان البکا» در عصر قاجار دنبال کرد.
استادیار دانشگاه شاهد با اشاره به اینکه این موضوع در دوره معاصر نیز در قالب تصویرگری کتاب‌های داستانی و شعر با محوریت کربلا و شهادت امام حسین(ع) تداوم می‌یابد، اضافه کرد: صورتگری این مضامین در ابعاد بزرگ‌تر نیز در سنت «پرده خوانی» و «نقالی» مثال زدنی است.
کریمی تصریح کرد: پرده‌های عاشورایی با سبک «خیالی نگاری» توسط هنرمندان نقاش قاجار و معاصر با ویژگی‌هایی کاملاً ایرانی، با عمق نمایی مقامی و ساحت چندزمانی و چندمکانی تلاش دارد تا صحنه‌های متعددی از واقعه عاشورا را در یک پرده و یک قاب به نمایش بگذارد.
وی افزود: از این رهگذر فرد نقال نیز به راحتی و در مدت زمان بلندی می‌تواند روایت خود از کربلا و شهادت امام و یاران را برای بیننده حکایت کند. علیرضا و حسین قوللرآقاسی، عباس بلوکی فر، حسن اسماعیل زاده، محمد فراهانی در زمره هنرمندان این دسته هستند.
وی با اشاره به این موضوع که مکان نصب این پرده‌ها به طور عمده مکان‌های عمومی نظیر صحن کاروانسراها و فضای داخلی قهوه‌خانه‌ها در ایام ماه محرم بوده است، خاطرنشان کرد: به جز پرده‌ها که قابلیت جابجایی در نقاط مختلف جغرافیایی را در خود دارا بودند، نقاشی‌های دیواری با موضوع عاشورا در جداره‌های بقاع متبرکه، به طور مشخص امامزاده‌ها و تکایا، قابل مشاهده‌اند. ناحیه گیلان، مازندران و خوزستان از استان‌هایی هستندکه در این زمینه نمونه‌های زیادی را در خود گرد آورده‌اند.
وی با توضیح اینکه نقاشی سه پایه‌ای یا نقاشی روی بوم هم میزبان این موضوع ارزشی بوده و هست، ادامه داد: با پیروزی انقلاب اسلامی، وقوع جنگ تحمیلی و شهادت فرزندان این مرز و بوم با تأسی از فرهنگ عاشورا و قیام امام حسین (ع)، هنرمندان به ترسیم و ترکیب صحنه‌هایی از کربلای سال ۶۱ هجری قمری با کربلای جبهه‌ها دست زدند، که محصول آن آفرینش صدها تابلو از افرادی نظیر کاظم چلیپا، حبیب الله صادقی، غلامعلی طاهری، مصطفی گودرزی، حسین خسروجردی، عبدالحمید قدیریان، ایرج اسکندری و مرتضی اسدی بود.
استادیار دانشگاه شاهد افزود: در همه این آثار پیوند رزمندگان با شهدی کربلا و در نهایت با خود امام حسین(ع) پیوندی تاریخی و زمانمند است؛ در این میان هنرمند شاهد این اتفاق کم نظیر است و آن را برای مخاطب امروز و فردای خود روایت می‌کند. چه آنکه این روایت همان الگوی مهم در هنر ایرانی است که نقاش آن را ارث برده است.
انتهای پیام
نظرات