به گزارش ایسنا، آرمان ملی در گزارشی با این عنوان نوشت: از حجمِ دود و غبار، به مرزی می‌رسد که تنفس را سخت می‌کند، به خصوص برای سالمندان و کودکان. شاخص آلودگی هوا که با نواری از رنگ سبز گرفته تا بنفش و زرشکی که دیگر به معنای وضعیت خطرناک است، در چندسال اخیر، آنقدر پررنگ و کمرنگ شده است که دیگر کودکان هم مفهوم آن را ازبر شدند.

باید صبح زودهنگام از خوابِ ناز برخیزی و سری به سطح شهر بزنی. در ابتدای روز، به خصوص در نیمه دوم سال، حجم غریبی از دود را در آسمان مشاهده خواهی کرد، که هرچه به پیش روی، با آغاز ساعت کاری و مدرسه دانش‌آموزان، به این حجم غبار افزوده می‌شود. سبب ایجاد این غبار و آلودگی وارونگی هوا است. در شرایط وارونگی، هوای گرم در لایه‌های بالاتر و هوای سرد در لایه‌های پایین‌تر قرار می‌گیرد و چون هوای سرد سنگین‌تر است، به آرامی و ساکن در جای خود باقی می‌ماند. بنابراین در شرایط وارونگی، جو زمین عملا به طور مجازی دارای روکشی از هوای گرم می‌گردد، که در مقایسه با هوای لایه‌های زیرین سبک‌تر بوده و مانند یک سرپوش به هوا در لایه‌های سرد پایین‌تر امکان عبور و صعود به لایه‌های گرم بالاتر را نمی‌دهد.

هرچند کارشناسان معتقدند که در نیمه اول سال هم این آلودگی هوا وجود دارد، اما طبیعت، با جابه جایی هوا، این آلودگی‌ها را از جایی به جای دیگر انتقال می‌دهد و تجمعی صورت نمی‌گیرد. در همین راستا دکتر محمدحسین رامشت، دکترای جغرافیا درباره بخش‌های مرتبط با آلودگی هوا در سطح کلانشهرها به «آرمان ملی» گفت: بخشی از این مسائل مربوط به مدیریت اجتماعی است که مثلا موتورسیکلت‌ها و ماشین آلات را تعویض، یا گازسوز کنند. بخش دیگری هم هست که کمتر مورد توجه قرارگرفته است و آن هم مدیریت آسمان است، که نظریه نسبتا تازه‌ای است.

مدیریت آسمان؛ کمک به طبیعت در کاهش آلودگی

این استاد دانشگاه درباره دلیل آلودگی بیشتر هوا در نیمه دوم سال افزود: دلیل اینکه در نیمه دوم سال هوا آلوده‌تر است، این است که بیشتر جنبه جغرافیایی دارد. یعنی در واقع یک حالتی در جو ایجاد می‌شود که اصطلاحا به آن وارونگی هوا می‌گویند. وارونگی هوا در همه فصول سال اتفاق می‌افتد، اما خود جو این را از بین می‌برد. در فصل‌های دیگر سال مانند تابستان هم آلودگی هوا وجود دارد، اما این تجمع آلودگی اتفاق نمی‌افتد، زیرا به محض طلوع خورشید، آلودگی‌ها شکسته می‌شود و درواقع این پوششی که بر سطح شهر است، و مانع کناررفتن آلودگی‌ها می‌شود، این پوشش شکسته شده و حالتی عاری از آلودگی ایجاد می‌شود. در نظریه مدیریت آسمان، این حالتی که طبیعت در فصل‌های تابستان و مثلا بهار ایجاد می‌کند، را سعی می‌شود توسط عوامل مصنوعی ایجاد کرد. به این صورت که ما می‌توانیم به طبیعت کمک کنیم تا در مواقعی که دچار وارونگی هوا شده و این هوای آلوده توسط عوامل طبیعی جابه جا نمی‌شود را، با عوامل مصنوعی انجام دهیم، به نوعی به کمک طبیعت بشتابیم. هرچند که همچنان نیازمند تحقیق بیشتری در این زمینه هستیم و افرادی باید جرات و جسارت این عمل را داشته باشند.

او درباره تحقیقات پیرامون مدیریت آسمان افزود: در این زمینه تحقیقاتی هم انجام شده است. در ایران مطالعاتش انجام شده است، هم در تهران و هم در اصفهان، اما همچنان عملیاتی نشده است. اگر در منطقه‌ای که وارونگی هوا پیش آمده است باشید. مثلا جایی در ارتفاع باشید و در دره‌ای تشکیل ابری دودآلود را مشاهده کنید، این ابرهای حجیم که شما بالاتر از آن قراردارید، همان وارونگی است که تبعات بسیاری برای کشاورزی ایجاد می‌کند. حالا همین ابرها را می‌شود با همین مدیریت آسمان شکافت یا شکست. همین شکستن سبب جابه جایی هوا و جابه جایی آلودگی‌ها می‌شود.

او درباره راه‌های شکافته شدن این وارونگی هوا و نظریه مدیریت آسمان بیان کرد: به روش‌های مختلفی می‌تواند این شکسته شدن و شکافتن انجام شود. مثلا با لیزر، بالن، یا با تفاوت دمایی بین سلول‌ها.

اقدامات بازدارنده جواب نمی‌دهد!

اما اقدامات اجتماعی و راهکارهای بازدارنده‌ای که در این سال‌ها گاهی شاهدش بودیم، مانند طرح زوج و فرد کردن خودروها، که البته تنها می‌تواند راهکاری مقطعی باشد، یا افزایش استفاده از حمل و نقل عمومی، که باتوجه به وضعیتی که در ساعت‌های پیک کاری وسایل حمل و نقل عمومی شاهدش هستیم، آنقدر که پاسخگوی جمعیت امروز باشند، هم نیستند. به طوری که اگر در ساعت‌های تعطیل شدن کارمندهاو ادارات سوار مترو یا اتوبوس شوید، خواهیددید که حتی برای ایستادن هم فضایی نیست.

این استاد دانشگاه درباره مراکز تولیدکننده آلودگی‌ها نیز گفت: مراکز تولید کننده آلودگی‌ها عمدتا خودروها هستند. بخشی از آن هم مربوط به کارخانه‌ها و نیروگاه‌هایی است که سوخت‌های فسیلی مصرف می‌کنند. در مدیریت اجتماعی سعی می‌شود که منابع آلوده کننده را کنترل کرده و سعی در کاهش آن داشته باشیم، که این مساله خود تبعاتی نیز دارد. مثلا ما با این حجم بالای مصرف بنزین و حجم بالای خودرو، اگر بتوانیم اینها را کنترل کنیم و کاهش دهیم، اقدام موثری انجام داده‌ایم که این هم شدنی نیست. مثلا اگر از فردا بگویند خودروهای شخصی خود را از منزل خارج نکنید، آیا این شدنی است؟ تبعات اجتماعی این اقدامات سنگین است. مثلا می‌شود همه موتورسیکلت‌هایی که آلودگی تولید می‌کنند را توقیف کرد؟ این مساله سبب حجم بالای نارضایتی اجتماعی می‌شود و شدنی هم نیست. بخش‌هایی که مربوط به مدیریت اجتماعی می‌شود، کارهای بسیار دشواری است.

او با تشبیه تجمع آلودگی هوا به اتاقی دربسته گفت: شبیه اتاقی است که شما درش را ببندی و داخل آن سیگار بکشی. خب دونفر که سیگار بکشند، شما دیگر قادر به تنفس کافی نخواهید بود. اما اگر درها را باز کنید، 10نفر هم که سیگار بکشند، وقتی هوا جابه جا می‌شود، شما هم دیگر آن احساس بد را ندارید. اگر که ساختمان‌های قدیمی را ببینید که طاق دارند، اگر در کنارشان بنشینید، می‌بینید که هوا مرتبا جریان دارد. سازه‌های زمین، چه طبیعی و چه مصنوعی، شرایطی را ایجاد می‌کنند که تحرک و تهویه هوا وجود داشته باشد و همین تحرک، از تراکم غلظت می‌کاهد و آلودگی را کاهش می‌دهد.

این استاد دانشگاه مناطقی که دارای کوه و دشت هستند را دارای مزیتی برای جابه جایی هوا و عدم تجمع آلودگی هوا دانست و افزود: هرجا شما کوه و دشت داشته باشید، چون اختلاف ارتفاع دارید، می‌تواند این جابه جایی‌ها صورت بگیرد. مثلا در بندرعباس صبح که خورشید طلوع می‌کند، اولین جایی که خورشید می‌تابد، کوه‌هایی است که در شمال آن قرارگرفته‌اند. از طرف دریا هوا به سمت کوهستان پمپاژ می‌شود. بنابراین آلودگی را جابه جا می‌کند. هرجا که دشت باشد و در کنارش کوه هم باشد، شرایط برای شکستن مصنوعی اینورژن را بهتر دارید.

او درباره وضعیت آلودگی هوا در کشورهای اطراف در مقایسه با ایران نیز گفت: ما اگر بخواهیم مقایسه کنیم حتما باید کشوری باشدکه از لحاظ جغرافیایی با ما یکی باشد. شما اگر به دوبی بروید با وجودی که وسایل نقلیه بسیاری هم دارند، مشاهده می‌کنید که هوای آلوده‌ای ندارند. زیرا بین ساحل و دریا همواره یک جابه جایی هوا صورت می‌گیرد. جابه‌جایی هوا که صورت بگیرد، دیگر آلودگی هوا تجمع پیدا نمی‌کند و درواقع غلظت این آلودگی به حدی نمی‌رسد که ما بگوییم بحران ایجاد شده است.

انتهای پیام