آن سال‌ها منطقه در هنر تئاتر شخصیت‌های بزرگی از جمله حسین امیری، محمود دادفر و تعدادی دیگر از اساتید را به خود دیده است، اگر به قبل از انقلاب برگردیم در دهه ۵۰ بود که تعدادی از هنرمندان این شهر با تشکیل گروهی به نام پیام فعالیت خود را در این عرصه آغاز کردند و آثاری را در راستای اهداف انقلاب اسلامی و ارزش‌ها به روی صحنه بردند و حتی چندین بار توسط ساواک بازجویی هم شدند.

بعد از انقلاب و در دهه ۶۰ گروه‌های نمایشی دیگری در کاشمر شکل گرفت و افراد جدید وارد این هنر شدند، آن زمان برنامه‌های هنری خود را در مساجد مختلف از جمله مسجد صاحب‌الزمان در خیابان قائم که در زمان دفاع مقدس مرکز اعزام نیرو بود انجام می‌دادند، به مرور افراد بیشتری به این گروه پیوستند که استاد ناصری که اکنون از پیشکسوتان هنر نمایش کشور هست از آن جمله بودند. گرچه هیچ کدام از افراد آموزش هنر نمایش ندیده بودند اما در سال‌های ۶۲ و ۶۳ به مرور فعالیت‌ها جدی‌تر شد و خودشان به تدریج تجربه کسب می‌کردند.

سال ۶۴ تئاتر کاشمر با تشکیل گروه دیگری به نام شهریار شکل جدی‌تری به خود گرفت و چون فضای دفاع مقدس بود برای اینکه نیروها را به سمت جبهه‌ها جذب کنند کارهایی با همین مضمون اجرا می‌شد، بعد از انقلاب نمایش‌هایی مانند قلعه، بارگه داد و سایر کارهای فاخر به روی صحنه رفت. کاشمر آن زمان یک سالن نمایش بیشتر نداشت که آن هم در دبیرستان قوام قدیم و امام خمینی بعد از انقلاب بود.

آن زمان چون کارهایی که تولید می‌شد بر اساس نیاز مخاطب بود برخی از آن‌ها مانند «حدیث عشق» حتی تا ۵۰ شب بر روی صحنه اجرا می‌شد، به مرور گروه‌ها شکل گرفتند به طوری که در دهه ۶۰ اولین جشنواره تئاتر با حضور گروه‌هایی از دیگر شهرستان‌ها در کاشمر برگزار شد. اگر آن زمان تئاتر کاشمر رشد یافت به دلیل زحمات افراد بسیاری به خصوص استاد مرحوم برات الله شیبانی از اساتید تئاتر و بازیگران سینما و تلویزیون بود.

هرچند آن زمان هنرمندان و کارگردانان در کنار یکدیگر و تنها برای رشد این هنر فعالیت داشتند، اما متأسفانه علیرغم تمامی زحماتی که در حوزه هنر تئاتر کشیده شد در سال‌های اخیر توجهی به آن نشد و اکنون با آسیب‌هایی مواجه شده است.

در همین خصوص مجید مقدم یکی از پیشکسوتان هنر تئاتر با تأکید بر اینکه برای شناسایی آسیب‌ها باید تحقیق و پژوهش شود به ایسنا، گفت: گرچه کاشمر با نیم‌قرن سابقه در هنر نمایش پیشینه خوبی دارد اما به جای اینکه ظرفیت‌های خودمان را بشناسیم دیگران را فقط مقصر دانستیم.

وی مهم‌ترین مشکل در حوزه هنر تئاتر را از یک سو فردی و از سوی دیگر بی توجهی برخی مسئولین دانست و خاطرنشان کرد: گرچه زمانی تئاتر کاشمر در کشور مدعی بود اما اکنون با این حجم از فعالیت و تولید اثر و ظرفیت با مشکلات بسیاری در حوزه هنر تئاتر مواجه‌ایم به طوری که هیچ چیزی نداریم.

مقدم با بیان اینکه کاشمر سابقه شرکت در بیش از ۴۰ جشنواره متفاوت استانی، کشوری، ملی و منطقه‌ای را دارد، حتی برخی سال‌ها دو تا سه کار با هم به جشنواره‌ها راه پیدا می‌کرد، بیان کرد: چون فردی فکر کردیم نتوانستیم از ظرفیت‌های یکدیگر به خوبی استفاده کنیم.

وی بی‌توجهی برخی مسئولین به این هنر و فراهم نشدن بسترهای لازم را از دیگر مشکلات دانست و گفت: متأسفانه زحمات پیشکسوتان این هنر امروز دیگر دیده نمی‌شود، هرچند آن زمان برخی نمایش‌ها به جشنواره فجر راه یافتند اما چون در سبد خانوار جایی برای خودمان تعریف نکردیم موجب شد که دغدغه امروز مردم تئاتر نباشد.

این پیشکسوت هنرهای نمایشی با بیان اینکه هر کار فرهنگی باید برای مخاطب آورده‌ای داشته باشد و به داشته‌های آن‌ها بیفزاید، افزود: متأسفانه در کارهایی که انجام می‌شد تحقیق، پژوهش و برنامه‌ریزی را نداشته‌ایم و فقط متنی می‌گرفتیم و تمرین می‌شد و پس از راه یافتن به جشنواره پرونده را می‌بستیم.

وی گفت: به میزانی که به جشنواره‌ها و کسب مقام و تقدیرها فکر کردیم به خود تئاتر فکر نکردیم و این موجب شده که مظلوم‌تر از خود تئاتر نباشد، امروز پیشکسوتان ما کنار رفته‌اند و نتوانسته‌ایم از داشته‌های انسانی‌مان بهره کافی را ببریم.

مقدم با اظهار تأسف از اینکه از همان ابتدا در حوزه اقتصاد تئاتر هیچ برنامه‌ای نداشتیم و فقط به دنبال این بودیم که برای برگزاری جشنواره از کجا کمک بگیریم، عدم موفقیت این هنر را بی‌توجهی به همین مسائل دانست و تصریح کرد: اگر قرار باشد بر همین تفکر پیش برویم قطعاً شاهد اتفاق خاصی نخواهیم بود.

هرچند برخی تحصیل کرده این رشته هنری هستند و تجربه آموخته‌اند و حتی چند کاری را هم به جشنواره برده‌اند، اما این به تنهایی مشکلی را برای جامعه تئاتر حل نمی‌کند. تئاتری‌ها ابتدا باید خود و ظرفیت‌هایشان را بشناسند، حتی در تولیداتمان هم بر اساس ذائقه مخاطب پیش نرفتیم و هر آنچه کارگردان خوشش آمده بر روی صحنه برده و این آسیب جدی است.

این بازیگر تئاتر در ادامه گفت: متأسفانه برخی با یک بار رفتن بر روی صحنه و یا کارگردانی دیگر اساتید خودشان را قبول ندارند در صورتی که این آسیب و معضل جدی است، گرچه در حوزه‌های هنرهای نمایشی فعالیت‌های بسیاری داریم اما خود هنرمند پیشرفت و تعالی نداشته است.

وی با اشاره به اینکه اگر امروز معضلات و مشکلاتی را در برخی تولیدات و هنرهای نمایشی داریم چون در آن تفکر و اندیشه نبوده است، اظهار کرد: متأسفانه بسیاری از بی‌اخلاقی‌ها را از سوی جامعه هنرمندان می‌بینیم.

پیشکسوتان این عرصه معتقد هستند؛ اگر امروز برخی هنرمندان ارزش‌ها را زیر پا گذاشته‌اند چون در ارزش‌ها و اعتقادات رشد نکرده‌اند، شاید از باب تکنولوژی رشد داشته‌اند اما از باب فرهنگی و مبانی اعتقادی رشدی نداشته‌اند.

وی با اشاره به اینکه امروز اثر بسیار پیش پا افتاده‌ای را روی صحنه می‌بریم و فکر می‌کنیم به هر قیمتی می‌شود مخاطب را خنداند یا آن‌ها را بر روی صندلی نشاند در صورتی که این گونه نیست، گفت: بعضاً کار تکراری بر روی صحنه می‌بریم و هزینه بسیاری هم صرف می‌کنیم اما بعد طلبکار می‌شویم که چون زحمت کشیده‌ایم باید حمایت شویم در صورتی که اگر خود را در سبد خانوار جای می‌دادیم و بر اساس ذائقه مخاطب کار تولید می‌شد نیاز نبود کارهایی را بر روی صحنه ببریم که ۱۰ نفر بیشتر تماشاچی ندارد.

مقدم با تأکید بر اینکه اگر به این موضوع توجه نشود قطعاً شاهد اتفاقات خاصی در این خصوص نخواهیم بود، بیان کرد: عده‌ای برای تئاتر کاشمر کاری نکرده‌اند و تولید اثر فاخری نداشته‌اند اما خود را طلبکار می‌گیرند.

وقتی هیچ حمایتی از هنر تئاتر نمی‌شود چه انتظاری می‌توان داشت

برخی از هنرمندان این عرصه معتقدند باید از ظرفیت اشخاصی که تحصیلات مرتبط با تئاتر دارند و دانش و تجربه کسب کرده‌اند و الگویی برای جامعه تئاتری هستند استفاده شود. آن‌ها می‌گویند آنچه تیشه شده و بر ریشه‌ عرصه فرهنگ و هنر می‌زند «ضعف مدیریت»‌ و نبود افراد کار بلد است.

احسان عاقل یکی از کارگردانان جوان تئاتر در همین خصوص به ایسنا گفت: گرچه عده‌ای در کاشمر عاشق تئاتر و صحنه هستند و مدام کار می‌کنند، ولی وقتی موعد اجرا فرا می‌رسد با سنگ‌اندازی‌های بسیاری مواجه می‌شوند.

وی با بیان اینکه تئاتر کاشمر با فقدان برنامه‌ریزی مواجه است، بیان کرد: متأسفانه فکر نمی‌کنم تئاتر کاشمر در گذشته رونقی داشته که الان از رونق آن کاسته شده باشد، اینکه چند نفر بر روی صحنه بروند و چراغی روشن کنند اسم آن را نمی‌توان تئاتر گذاشت.

این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه فقط اشخاص مشخص می‌کنند وضعیت هنر نمایش در شهرستان‌ها چگونه است، تصریح کرد: متأسفانه دولت، اداره یا ارگانی هیچ حمایت و کمکی تاکنون از هنرمندان این عرصه نداشته‌اند.

وی با بیان اینکه تا وقتی حمایتی از این هنر نشود چه انتظاری می‌توان از تئاتر داشت، اظهار کرد: تا وقتی به علم و تخصص احترام گذاشته نشود نه در تئاتر بلکه در هیچ رشته دیگری موفق نخواهیم بود.

عاقل با اظهار تأسف از اینکه امروز در حال مشاهده از بین رفتن تئاتر کاشمر هستیم، بیان کرد: متأسفانه کسانی برای تئاتر شهرستان‌ها تصمیم می‌گیرند که از سواد و تخصص لازم در خصوص این هنر برخوردار نیستند.

وی قرار گرفتن پیشکسوتان در کنار جوانانی که تحصیلات دانشگاهی دارند را بسیار مهم دانست و گفت: گرچه این‌ها همانند زنجیره هستند اما در کاشمر تاکنون این اتفاق نیفتاده است.

این کارگردان تئاتر افزود: تئاتر حرفه بسیار سختی است که باید زندگی را برای آن گذاشت، کسی که وارد این حرفه می‌شود نمی‌تواند همزمان حرفه دیگری هم داشته باشد، این رشته هنری فاخر با اندیشه و فلسفه همراه است.

وی با اظهار تأسف از اینکه در کاشمر به تئاتر به عنوان یک هنر فاخر نگاه نمی‌شود، بیان کرد: برای اینکه تئاتر وضعیت بهتری از آنچه دارد داشته باشد ابتدا باید اعضاء انجمن هنرهای نمایشی و شورای نظارت و ... از افراد دلسوزی باشند.

وی نمایش کاشمر را نیازمند خانه تکانی دانست و گفت: امروزه کسانی در خصوص تئاتر نظر می‌دهند که هر دو سالی شاید یک کار را بتوانند بر روی صحنه ببرند، متأسفانه سال‌ها به تئاتر این شهر ظلم شده است.

عاقل با اظهار تأسف از اینکه برخی کارها که بر روی صحنه می‌رود هیچ معنا و مفهومی ندارد و فقط با برخی الفاظ و حرکات نادرست می‌خواهند تماشاچیان را بخندانند، گفت: متأسفانه آن‌ها حتی مقررات و اصول تئاتر را نمی‌دانند در صورتی که اگر بر روی صحنه بخواهیم حرکتی را انجام دهیم باید بر اساس اصول و قواعد باشد.

وی با اشاره به اینکه این افراد نه تنها تخصص لازم را ندارند بلکه در حال از بین بردن این هنر هم هستند، افزود: از دولت درخواست داریم تا از کسانی که زندگی‌شان را برای این رشته هنری گذاشته‌اند بیشتر حمایت کند.

این کارگردان تئاتر با بیان اینکه سال‌هاست در بخش هنری کاشمر شاهد شکل گرفتن مافیایی هستیم که بر روی آن سایه انداخته است، گفت: امیدواریم روزی برسد که همه در کنار یکدیگر بتوانند کار خود را انجام دهند.

وضعیت هنر تئاتر مطلوب نیست

حجت‌الاسلام علی مشهدی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشمر در گفت و گو با ایسنا، وضعیت هنر تئاتر این شهرستان را در مقایسه با گذشته مطلوب ندانست و گفت: گرچه زمانی کاشمر به لحاظ هنرمندان و توانمندی‌هایی که داشتند در سطح استان و کشور مطرح بود، اما متأسفانه طی سال‌های اخیر تئاتر شهرستان افت بسیاری داشته و نتوانستیم همانند گذشته هنرمندان توانمندی را در سطح استان و کشور داشته باشیم.

وی با بیان اینکه هرچند این شهرستان در برخی رشته‌های هنری جایگاه خوبی دارد، اما در برخی دیگر مانند تئاتر، مانند گذشته درخشان نیستیم و این علل مختلفی دارد، اظهار کرد: نه تنها به عنوان یک هنر پایه بر روی تئاتر سرمایه‌گذاری نمی‌شود بلکه میدان از بسیاری پیشکسوتان گرفته شده است.

رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشمر بیان کرد: تئاتر در کشور رونق نسبتاً خوبی دارد، اما کاشمر جایگاه خودش را ندارد، از سویی حاضر به هرگونه حمایتی هستیم اما متأسفانه هنرمندان این رشته هنری انسجام لازم را ندارند.

مشهدی تصریح کرد: علیرغم اینکه در جشنواره استانی بسیج که در کاشمر برگزار شد یکی از کارهای هنرمندان کاشمر مقام آورد ولی فارغ از داوری‌ها کارهای سایر شهرستان‌ها بسیار قوی‌تر بود، می‌طلبد هنرمندان شهرستان تلاش بیشتری کنند.

وی با بیان اینکه به زودی انجمن هنرهای نمایشی شهرستان پس از 3 سال از بلاتکلیفی خارج خواهد شد، خاطرنشان کرد: امیدواریم با سروسامان گرفتن انجمن هنرهای نمایشی تصمیمات خوبی گرفته شود. تئاتر هنری است که باید استاد و پیشکسوت شاگردانی را برای ادامه‌دار بودن این هنر تربیت کند، اما اکنون اتصال بین شاگرد و پیشکسوت قطع شده و حرمت بزرگان این رشته هنری را نگه نمی‌دارند.

وی افزود: علیرغم اینکه پیشکسوتان تئاتر شهرستان متواضعانه به دنبال جذب جوانان هستند ولی برخی از آن‌ها به دلایل نامعلومی تمایلی به استفاده از تجربیات بزرگان این رشته نیستند.

بدون شک  اگر در بر همین پاشنه بچرخد، هیچ اتفاق خوبی برای تئاتر کاشمر نخواهد افتاد. اگر بخواهیم به ریل اصلی برگردیم و تئاتر کاشمر مجدد پویایی خود را به دست آورد ابتدا باید از خودمان شروع کنیم و به دانش بیفزاییم و در برابر هنر و هنردوستان خودمان را طلبکار نگیریم، فکر نکنیم با بردن یک کار بر روی صحنه همه مسائل را فرا گرفته‌ایم در صورتی که باید بیشتر تلاش کرد و به اندوخته‌ها و دانش خود بیفزاییم، قطعاً صرف داشتن مدرک تحصیلی مشکلی حل نمی‌شود باید در کنار خود، پیشکسوتان را هم داشته باشیم و از سویی پیشکسوتان هم وارد میدان شده و خود را به روز کنند. بدون شک زمانی موفق خواهیم بود که همه را در کنار هم داشته باشیم.

این خود هنرمندان هستند که باید ارزش خودشان را حفظ کنند، قبل از اینکه چشممان به دست دیگران باشد و یا خود را درگیر مسائل بی‌حاصل کنیم باید از ظرفیت‌های خودمان استفاده کنیم، بدون شک اگر سطح خود را بالا ببریم و تولیداتمان فاخر شوند مسئولان ناخواسته مجبور به توجه و حمایت خواهند شد.

اکنون ضمن پاسداشت داشته‌های ارزشمندمان در حوزه هنرهای نمایشی، وقت آن رسیده است که بگوییم بیش از هر روز و روزگاری باید به تئاتر توجه کرد و از این ظرفیت برای تعالی فرهنگ بهره برد.

انتهای پیام