شهرستان تربت حیدریه نیز با تاریخ و فرهنگ غنی خود، در سال‌های اخیر با چالشی جدی به نام بحران آب مواجه شده است. این بحران نه تنها تهدیدی برای منابع طبیعی و زیست‌محیطی منطقه به شمار می‌آید، بلکه به طور مستقیم بر معیشت و زندگی مردم تأثیر می‌گذارد. کاهش بارش‌ها، بهره‌برداری غیرمجاز از چاه‌ها و عدم مدیریت صحیح منابع آبی، عواملی هستند که وضعیت موجود را وخیم‌تر کرده‌اند.
تربت‌حیدریه به عنوان یک دشت ممنوعه بحرانی، با افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی روبه‌روست و این موضوع نگرانی‌های جدی را برای کشاورزان و ساکنان این منطقه به همراه داشته است؛ کشاورزی که یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد در این شهرستان محسوب می‌شود، به شدت تحت تأثیر کمبود آب قرار گرفته و این امر می‌تواند به افزایش فقر و ناپایداری اجتماعی منجر شود.
علاوه بر این، حفر چاه‌های غیرمجاز به عنوان یکی از عوامل اصلی بحران آب، به تخریب منابع آبی و کاهش آبدهی چاه‌های مجاز دامن زده است. این موضوع نه تنها تأمین آب شرب را به خطر انداخته، بلکه بر زیست‌بوم منطقه نیز تأثیر منفی گذاشته و به تنوع زیستی آسیب می‌زند.
رئیس مرکز پژوهشی آب و محیط‌زیست شرق با هشدار نسبت به خطرات جدی ناشی از حفر چاه‌های غیرمجاز در شهرستان، تأکید کرد: چاه‌های غیرمجاز به عنوان یکی از عوامل اصلی بحران آب در شهرستان، نه تنها تهدیدی جدی برای بقاء دشت ممنوعه بحرانی تربت‌حیدریه به شمار می‌روند، بلکه می‌توانند عواقب وخیمی برای منابع آبی و معیشت مردم این منطقه به همراه داشته باشند.
میثم مجیدی، در گفت و گو با ایسنا به بررسی بحران منابع آب در این شهرستان پرداخت و تأکید کرد: اگر اقدامات فوری و مؤثری برای انسداد و کنترل چاه‌های غیرمجاز انجام نشود، آینده منابع آب زیرزمینی و کشاورزی شهرستان با تهدیدات جدی مواجه خواهد شد.
وی همچنین به وضعیت دشت ممنوعه بحرانی تربت‌حیدریه اشاره کرد و گفت: این دشت در حال حاضر با بحران جدی کمبود آب مواجه است و ضرورت دارد که اقدامات جدی برای کنترل برداشت‌ها و جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز انجام شود.
این پژوهشگر آب و خاک با تأکید بر اینکه اصلاح الگوی کشت و حذف محصولات پر آب‌بر از جمله اقداماتی است که می‌تواند به حفظ منابع آبی کمک کند، خاطرنشان کرد: تغییر الگوی کشت به سمت محصولات کم آب‌بر می‌تواند فشار بر روی سفره‌های آب زیرزمینی را کاهش دهد و به بهبود وضعیت منابع آبی کمک کند.
وی همچنین به مشکلات ناشی از برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دو دهه گذشته اشاره کرد و این موضوع را عاملی جدی در آسیب به منابع آبی شهرستان دانست.
مجیدی همچنین بر لزوم مدیریت و کنترل برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌های مجاز و غیرمجاز تأکید کرد و گفت: این کار نیازمند همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های دولتی و غیردولتی است. می‌شود که با تعاملات گسترده، این موضوع را به‌طور مؤثر حل و فصل کرد.
وی حفظ منابع آب زیرزمینی به‌عنوان یکی از منابع حیاتی منطقه را بسیار مهم دانست و خاطرنشان کرد: این مسئولیت تنها بر عهده وزارت نیرو نیست. بلکه نیازمند عزم ملی و همکاری کلیه دستگاه‌های اجرایی و حتی بهره‌برداران و بخش خصوصی است.
بحران آب در تربت‌حیدریه نیازمند یک رویکرد جامع و همکاری همگانی است تا بتوان از منابع آبی به‌طور بهینه استفاده کرد و از تهدیدات جدی پیش رو جلوگیری نمود. در همین راستا آموزش و آگاهی‌بخشی به کشاورزان و بهره‌برداران منابع آب بسیار حائز اهمیت است؛ با افزایش آگاهی‌ها در مورد مدیریت صحیح منابع آب، می‌توان به نتایج بهتری در حفظ این منابع دست یافت.
رئیس مرکز پژوهشی آب و محیط‌زیست شرق همچنین بر لزوم استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی و بهره‌برداری از منابع آب تأکید کرد و گفت: این تکنولوژی‌ها می‌توانند نقش مهمی در بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش بهره‌وری ایفا کنند.
وی با اشاره به اهمیت حفظ منابع آبی برای نسل‌های آینده، افزود: تمامی تلاش‌ها باید به سمت ایجاد یک آینده پایدار و مطمئن در مدیریت منابع آب متمرکز شود؛ امیدواریم که با همکاری و همفکری تمامی نهادها و سازمان‌ها، بتوان به سمت بهبود وضعیت منابع آبی شهرستان حرکت کرد و از بحران‌های آبی جلوگیری نمود.
مجیدی همچنین به این نکته اشاره کرد که برای مدیریت بهینه منابع آب، نیاز به یک استراتژی جامع و بلندمدت داریم. این استراتژی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که تمامی جوانب مدیریت آب را در بر بگیرد و به کشاورزان، صنعتگران و شهروندان آموزش‌های لازم را ارائه دهد.
وی با تأکید بر اهمیت نظارت مستمر بر منابع آب، بیان کرد: باید مکانیزم‌های لازم برای پایش و ارزیابی وضعیت منابع آب ایجاد شود تا از برداشت‌های غیرمجاز جلوگیری شود. این اقدام نیازمند مشارکت فعال تمامی ذینفعان است تا با همکاری یکدیگر، بتوانند به مدیریت بهینه منابع آب دست یابند.
این پژوهشگر آب و خاک همچنین استفاده از شیوه‌های نوین کشاورزی را بسیار ضروری دانست و اظهار کرد: کشاورزان باید به کشت محصولات کم آب‌بر و استفاده از روش‌های آبیاری مدرن تشویق شوند. این تغییرات می‌تواند به کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری کمک کند و به حفظ منابع آبی در درازمدت منجر شود.
کمبود قوانین بازدارنده؛ عاملی برای بحران آب
با توجه به این شرایط، ضرورت دارد که اقدامات فوری و مؤثری برای مدیریت منابع آب انجام شود. ایجاد یک استراتژی جامع و هماهنگ که شامل همکاری بین نهادهای دولتی، کشاورزان و جامعه محلی باشد، می‌تواند به کاهش بحران آب و حفظ منابع آبی کمک کند. همچنین، اصلاح الگوی کشت و آموزش کشاورزان در مورد روش‌های نوین آبیاری و کشت محصولات کم آب‌بر، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت آبی شهرستان تربت‌حیدریه منجر شود.
فرماندار و رئیس شورای حفاظت از منابع آب شهرستان تربت‌حیدریه با تأکید بر اینکه حل بحران آب نیازمند همکاری همه‌جانبه و پایدار است و تنها با یک رویکرد جامع و هماهنگ می‌توان به حفظ منابع آب و بهبود وضعیت کشاورزی و صنعت در شهرستان دست یافت، گفت: این همکاری باید شامل تمامی نهادها، سازمان‌ها و افراد جامعه باشد تا بتوان به نتایج مثبت و پایداری دست یافت.
مجتبی شجاعی در همین خصوص از تمامی شهروندان و کشاورزان خواست تا در راستای حفظ منابع آب همکاری کنند و در صورت مشاهده هرگونه حفر چاه غیرمجاز یا برداشت غیرمجاز، به مسئولان مربوطه اطلاع دهند تا بتوان به‌طور مؤثر با این معضلات مقابله کرد.
وی با اشاره به کاهش بارش‌ها در سال جاری که به میزان حدود ۲۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است، اعلام کرد: این کاهش بارش‌ها تأثیرات منفی زیادی بر تأمین آب شرب در شهرستان گذاشته و باعث ایجاد کمبود شدید آب شده است.
فرماندار تربت‌حیدریه از شناسایی و مسلوب‌المنفعه شدن ۱۰۴ حلقه چاه غیرمجاز در این شهرستان خبر داد و افزود: بهره‌برداری غیرمجاز از چاه‌ها یکی از عوامل اصلی تشدید بحران آب در این منطقه به شمار می‌رود.
وی با اشاره به مصوبات قرارگاه مدیریت انرژی شهرستان خاطرنشان کرد: با استقرار چهار اکیپ در سه ماه اخیر، شناسایی و انسداد چاه‌های غیرمجاز به‌طور مستمر در حال انجام است. بر اساس گزارش‌های مردمی و اطلاعات جمع‌آوری شده، ۶۴ حلقه چاه غیرمجاز در محدوده شهری و حدود ۴۰ حلقه چاه در روستاها شناسایی و مسلوب‌المنفعه شده‌اند.
شجاعی با تأکید بر اینکه حفر و استفاده از چاه‌های غیرمجاز به شدت بر میزان آبدهی چاه‌های مجاز تأثیرگذار است، به صرفه‌جویی ناشی از انسداد چاه‌های غیرمجاز اشاره کرد و گفت: این صرفه‌جویی تاکنون به حدود یک میلیون متر مکعب در سال برآورد می‌شود.
وی با بیان اینکه مالکان چاه‌های غیرمجاز علاوه بر انسداد چاه‌های خود، به پرداخت جریمه و خسارت‌های وارده به آبخوان‌ها طبق ماده ۴۵ قانون توزیع عادلانه آب محکوم خواهند شد، به تلاش‌های انجام شده برای کنترل و مدیریت برداشت آب‌های زیرزمینی اشاره و خاطرنشان کرد: تمامی چاه‌های مجاز شهرستان که تعداد آن‌ها به ۶۵۰ حلقه می‌رسد، به کنتورهای هوشمند حجمی مجهز شده‌اند. این کنتورها به کنترل حجم بهره‌برداری از چاه‌ها کمک می‌کنند و در صورتی که حجم مجاز به اتمام برسد، به صورت خودکار برق چاه قطع می‌شود تا از برداشت غیرمجاز جلوگیری شود.
رئیس شورای حفاظت از منابع آب شهرستان تربت‌حیدریه از روند افت سطح آب زیرزمینی در سفره‌های آب منطقه خبر داد و افزود: با وجود کاهش بارش‌ها در سال‌های اخیر، اقدامات حفاظتی و صیانتی در حوزه آب و اجرای مصوبات طرح سازگاری با کم‌آبی، باعث شده که این افت از ۱.۵ متر در سال به حدود ۶۰ سانتیمتر کاهش یابد.
وی با تقدیر از تلاش‌های امور آب شهرستان در پیگیری انسداد چاه‌های غیرمجاز و حمایت دادستانی، از فقدان قوانین کافی و بازدارنده، جریمه‌های نامتناسب با جرم، ارزان بودن بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، تمرکز بر تأمین اشتغال در بخش کشاورزی و کم‌توجهی سایر دستگاه‌ها به کنترل و جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز خبر داد و بیان کرد: این عوامل در افزایش تعداد چاه‌های غیرمجاز مؤثر است.
وی همچنین بر لزوم ایجاد یک رویکرد جامع و هماهنگ برای مدیریت منابع آب تأکید کرد و گفت: تنها با همکاری و همفکری تمامی نهادها و سازمان‌های مرتبط می‌توان به حفظ و مدیریت بهینه منابع آب زیرزمینی در شهرستان دست یافت و از بحران‌های آبی جلوگیری کرد.
فرماندار تربت‌حیدریه خاطرنشان کرد: این همکاری باید شامل تغییر در سیاست‌های کشاورزی و اصلاح الگوی کشت باشد تا کشاورزان به استفاده از محصولات کم آب‌بر تشویق شوند. این اقدامات نه تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند، بلکه به پایداری اقتصادی و اجتماعی شهرستان نیز منجر خواهد شد.
بحران آب در تربت‌حیدریه تنها یک چالش زیست‌محیطی نیست، بلکه یک مسئله اجتماعی و اقتصادی است که نیازمند توجه و اقدام فوری است. اگر جامعه به این واقعیت توجه نکند و به صورت جدی وارد میدان نشود، عواقب این بحران می‌تواند نسل‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و آینده این شهرستان را به خطر بیندازد. همکاری همه‌جانبه و عزم ملی، کلید حل این بحران و حفظ منابع آبی برای نسل‌های آینده است.
انتهای پیام
نظرات