گرچه این اکوسیستم‌ها با ویژگی‌های خاص خود، به تثبیت خاک و حفظ رطوبت کمک می‌کنند اما متأسفانه، این منابع طبیعی به شدت تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی، به ویژه قاچاق تاغ برای تبدیل به زغال قلیان، قرار گرفته‌اند، این عمل نه تنها به تخریب این اکوسیستم‌ها منجر می‌شود، بلکه اثرات منفی دیگری نیز بر محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها دارد.

فهیمه رئیس‌زاده یک فعال محیط‌زیست در جنوب خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه تاغ‌ها به عنوان گیاهانی مقاوم در برابر خشکی، نقش مهمی در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش آن دارند، گفت: با قطع این درختان، خاک‌های منطقه آسیب‌پذیرتر شده و در معرض فرسایش و بیابان‌زایی قرار می‌گیرند.

وی با اشاره به اینکه حفاظت از تاغزارها و دیگر منابع طبیعی نه تنها یک وظیفه اخلاقی بلکه یک ضرورت زیست‌محیطی است، اظهار کرد: تاغزارها به عنوان یک سیستم اکولوژیکی، نقش مهمی در حفظ رطوبت خاک، جلوگیری از فرسایش و کنترل گرد و غبار دارند.

این فعال محیط‌زیست با بیان اینکه در تمامی شهرهای خراسان رضوی با معضل قطع تاغزارها مواجه هستیم، گفت: با از بین رفتن این اکوسیستم‌ها، کانون‌های گرد و غبار در منطقه افزایش پیدا می‌کند و این امر به مشکلات تنفسی و بهداشتی برای ساکنان منطقه منجر می‌شود؛ همچنین، با کاهش تاغزارها، گسترش بیابان تشدید می‌شود.

وی در ادامه یکی از مهم‌ترین دلایل قطع و قاچاق تاغزارها را، تبدیل آن‌ها به زغال قلیان دانست و افزود: با توجه به افزایش تقاضا برای قلیان در جامعه، قاچاقچیان به سرعت به برداشت تاغ‌ها روی آورده‌اند؛ این عمل نه تنها به نابودی تاغزارها منجر می‌شود، بلکه باعث تخریب خاک و از بین رفتن تنوع زیستی می‌شود.

قطع تاغزارها به دلایل تفریحی و گردشگری، یکی دیگر از عوامل تخریب این اکوسیستم‌هاست؛ در سال‌های اخیر، با افزایش توجه به طبیعت‌گردی، برخی افراد به جای احترام به محیط‌زیست، با ایجاد آتش و تخریب تاغزارها برای تفریح، به تخریب این منابع طبیعی دامن می‌زنند.

این رفتار نه تنها به نابودی تاغ‌ها منجر می‌شود، بلکه اثرات منفی دیگری نیز بر اکوسیستم و تنوع زیستی منطقه دارد؛ ضمن اینکه با گسترش بیابان، زیستگاه‌های بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی از بین می‌روند و این امر به کاهش تنوع زیستی و افزایش خطر انقراض گونه‌ها منجر می‌شود.

رئیس‌زاده در ادامه با اشاره به اینکه قطع تاغزارها و افزایش بیابان‌زایی به عنوان یکی از چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی در خراسان رضوی، به شدت تحت تأثیر قطع تاغزارها قرار دارد، گفت: با از بین رفتن پوشش گیاهی، خاک‌های منطقه به سرعت خشک شده و قابلیت کشت و زرع کاهش پیدا می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: این وضعیت نه تنها به کاهش تولیدات کشاورزی منجر می‌شود، بلکه به بیکاری و فقر در میان ساکنان محلی نیز دامن می‌زند.

رئیس‌زاده یکی از اثرات مستقیم قطع تاغزارها را افزایش کانون‌های گرد و غبار دانست و افزود: در سال‌های اخیر، با افزایش کانون‌های گرد و غبار در خراسان رضوی، ساکنان این منطقه با مشکلات جدی تنفسی و بهداشتی مواجه شده‌اند که شهرستان سرخس از آن جمله است.

این گرد و غبار نه تنها بر کیفیت هوا تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه بر کشاورزی و سلامت عمومی نیز اثرات مخربی دارد؛ با از بین رفتن تاغزارها، ظرفیت جذب گرد و غبار کاهش یافته و این مسئله به شدت بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد.

قطع تاغزارها، نیازمند توجه و اقدام فوری

تخریب تاغزارها نه تنها اثرات زیست‌محیطی بلکه پیامدهای اجتماعی و اقتصادی نیز به همراه دارد؛ با کاهش پوشش گیاهی و افزایش بیابان‌زایی، معیشت بسیاری از خانواده‌ها در این مناطق به خطر می‌افتد. کشاورزان و دامداران که به این منابع طبیعی وابسته‌اند، با کاهش تولیدات و درآمد مواجه می‌شوند؛ این وضعیت می‌تواند به افزایش فقر و نارضایتی اجتماعی منجر شود و در نهایت، به افزایش مهاجرت به شهرها و فشار بر زیرساخت‌های شهری بیانجامد.

هادی ناصری کارشناس آموزش و فرهنگ‌سازی محیط‌زیست در گفت و گویی با بیان اینکه با قطع تاغزارها، ریشه‌های این درختان که وظیفه حفظ خاک را بر عهده دارند، از بین می‌روند و در نتیجه خاک به راحتی دچار فرسایش می‌شود، گفت: این فرسایش می‌تواند منجر به گسترش بیابان شود.

وی گفت: بیابان‌زایی، فرآیندی است که در آن زمین‌های حاصلخیز به مناطق خشک و بیابانی تبدیل می‌شوند و این امر به نوبه خود موجب کاهش تولیدات کشاورزی و از دست رفتن تنوع زیستی می‌شود.

از سوی دیگر، فرسایش خاک باعث افزایش گرد و غبار و ریزگردها می‌شود. این گرد و غبارها نه تنها به سلامت انسان آسیب می‌زنند، بلکه می‌توانند بر اقلیم محلی تأثیر بگذارند و باعث تغییرات آب و هوایی شوند. در مناطق خشک، طوفان‌های گرد و خاک به طور خاص می‌توانند به شدت افزایش یابند و مشکلات جدی به وجود آورند.

وی با بیان اینکه برای مقابله با این چالش‌ها، آموزش و آگاهی‌بخشی به جامعه محلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ افزود: باید به مردم درباره اهمیت تاغزارها و نقش آن‌ها در حفظ محیط‌زیست و معیشتشان آموزش داده شود.

ناصری افزود: برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و تغییر رفتارهای نادرست کمک کند؛ همچنین، رسانه‌ها نیز می‌توانند با نشر اطلاعات و آگاهی‌رسانی، در این زمینه نقش مؤثری ایفا کنند.

این کارشناس آموزش در حوزه محیط‌زیست با اشاره به اینکه برای حفاظت از تاغزارها و جلوگیری از قطع آن‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی و اجرای راهکارهای مؤثر وجود دارد؛ اظهار کرد؛ یکی از این راهکارها، ایجاد مناطق حفاظت‌ شده است که در آن‌ها فعالیت‌های انسانی محدود شده و از تخریب منابع طبیعی جلوگیری شود؛ ضمن اینکه باید به کشاورزان و دامداران آموزش داده شود تا از روش‌های پایدار در کشاورزی و دامداری استفاده کنند.

وی با تأکید بر اینکه استفاده از تکنولوژی‌های نوین و روش‌های کشت بدون خاک می‌تواند به کاهش فشار بر تاغزارها کمک کند، همکاری بین‌نهادی را برای حفاظت از تاغزارها ضروری دانست و گفت: نهادهای دولتی، سازمان‌های غیردولتی و جوامع محلی باید دست به دست هم دهند تا با برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های حفاظتی، از تاغزارها و دیگر منابع طبیعی محافظت کنند؛ این همکاری می‌تواند شامل تأمین مالی، آموزش و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای حفاظت از محیط‌زیست باشد.

ناصری در ادامه به ارائه راهکارهای مقابله با گسترش بیابان و گرد و خاک پرداخت و گفت: برای مقابله با گسترش بیابان و گرد و خاک، نیاز به اتخاذ تدابیر مؤثر و پایدار است؛ از جمله این تدابیر می‌توان به ترویج کشاورزی پایدار، بازسازی تاغزارها و آموزش جوامع محلی اشاره کرد.

این کارشناس محیط‌زیست افزود: استفاده از روش‌های کشاورزی که به حفظ خاک و منابع آبی کمک می‌کند، می‌تواند در کاهش فرسایش خاک مؤثر باشد، همچنین احیای مناطق تخریب شده و کاشت مجدد درختان تاغ  نیز می‌تواند به بازسازی اکوسیستم و جلوگیری از بیابان‌زایی کمک کند.

وی با بیان اینکه آموزش مردم در مورد اهمیت تاغزارها و روش‌های حفظ آن‌ها می‌تواند به افزایش آگاهی و مشارکت در حفاظت از محیط‌زیست کمک کند، قطع تاغزارها در خراسان رضوی را  به عنوان یک مشکل جدی زیست‌محیطی، نیازمند توجه و اقدام فوری برشمرد و گفت: حفاظت از این منابع طبیعی نه تنها به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی ساکنان منطقه و کاهش مشکلات زیست‌محیطی نیز منجر می‌شود.

قطعاً برای مقابله با این چالش، نیاز به همکاری و همیاری مردم، نهادهای دولتی و سازمان‌های غیردولتی داریم تا با ایجاد آگاهی و برنامه‌های حفاظتی، از تاغزارها و دیگر منابع طبیعی خود محافظت کنیم؛ بدون شک تنها با تلاش جمعی و آگاهی‌بخشی می‌توانیم از این منابع ارزشمند حفاظت کرده و آینده‌ای پایدار برای نسل‌های آینده فراهم آوریم.

انتهای پیام