بی‌توجهی به حریم خطوط برق و سهل‌انگاری در رعایت اصول ایمنی، به‌ویژه برای قشر زحمتکش داربست‌کاران، سایه سنگینی بر کارگاه‌های ساختمانی افکنده و حوادثی را رقم زده که می‌توانستند با اندکی دقت و آگاهی، هرگز رخ ندهند. این در حالی است که شرکت توزیع نیروی برق زنجان، با درک خطرات موجود، گامی در راستای ارتقای ایمنی برداشته و دوره‌های آموزشی تخصصی را برای این گروه از فعالان ساختمانی در دستور کار قرار داده است، اقدامی که امید می‌رود، سدی محکم در برابر حوادث باشد.

داربست، سازه‌ای موقتی اما حیاتی، بستری برای فعالیت بسیاری از مشاغل ساختمانی فراهم می‌کند. اما همین وسیله کار، اگر در مجاورت خطوط برق فشار قوی برپا شود و اصول ایمنی در نصب و استفاده از آن رعایت نشود، می‌تواند به دامی مرگبار تبدیل شود. داربست، این سازه فلزی که قامت پروژه‌های بلندمرتبه را استوار می‌سازد و امکان دسترسی به نقاط صعب‌العبور را فراهم می‌آورد، می‌تواند در صورت عدم رعایت دقیق نکات ایمنی در مراحل نصب، استفاده و حتی برچیدن، به بستری برای حوادث ناگوار تبدیل شود. حال، تصور کنید که این سازه، در مجاورت خطوط برق فشار قوی علم شود، در چنین شرایطی، ریسک نه تنها افزایش می‌یابد، بلکه به مرز فاجعه می‌رسد. تماس مستقیم یا حتی نزدیک شدن بیش از حد ابزار کار یا بدنه داربست به این خطوط می‌تواند منجر به تخلیه بار الکتریکی و برق‌گرفتگی شود، حادثه‌ای که اغلب با سوختگی‌های عمیق، آسیب‌های جبران‌ناپذیر عصبی و قلبی، و در نهایت، فقدان جان کارگر همراه است. ماهیت رسانای فلز به کار رفته در ساخت داربست‌ها نیز این خطر را دوچندان می‌کند و کوچک‌ترین بی‌احتیاطی می‌تواند عواقب وخیمی به دنبال داشته باشد.

اما دامنه خطر تنها به داربست‌کاران محدود نمی‌شود. سهل‌انگاری در ایمنی داربست‌های واقع در حریم خطوط برق می‌تواند سلامت سایر کارگران حاضر در کارگاه و حتی عابرانی را که از نزدیکی محل عبور می‌کنند نیز تهدید کند. سقوط ناگهانی ابزار سنگین، قطعات فلزی داربست یا مصالح ساختمانی از ارتفاع ده‌ها متری می‌تواند منجر به جراحات سنگین و حتی مرگ شود. برای پیشگیری از این حوادث تلخ، رعایت مجموعه‌ای از اصول ایمنی از سوی تمامی افراد دخیل در کارگاه‌های ساختمانی، به‌ویژه داربست‌کاران، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.​

 نکاتی حیاتی برای داربست‌کاران در مجاورت خطوط برق

نخستین و حیاتی‌ترین گام، رعایت دقیق حریم ایمنی خطوط برق است. پیش از آنکه داربست برپا شود، باید اطمینان حاصل شود که فاصله ایمن و قانونی از خطوط برق فشار قوی رعایت شده است. این فاصله که بر اساس میزان ولتاژ خط تعیین می‌شود، باید با دقت اندازه‌گیری شده و به هیچ عنوان نادیده گرفته نشود. ساخت و ساز در حریم مجاز خطوط برق، خطری آشکار و غیرقابل چشم‌پوشی است.

در کنار این امر، استفاده از تجهیزات ایمنی فردی مناسب و استاندارد برای تمام کارگرانی که در ارتفاع مشغول به کار هستند، یک الزام قانونی و اخلاقی است. دستکش‌ها و کفش‌های عایق برق، کلاه‌های ایمنی مقاوم، کمربندهای ایمنی با کیفیت و طناب‌های نجات، همگی ابزاری هستند که می‌توانند در صورت بروز حادثه، جان کارگر را نجات دهند. لازم است پیش از هر بار استفاده، این تجهیزات به دقت بررسی شوند تا از سالم بودن و عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود.

علی ۲۹ ساله، یک داربست‌کار است که در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: بیشتر مردم فکر می‌کنند برق‌گرفتگی فقط مخصوص برقکارهاست، ولی ما داربست‌کارها هم دائم در خطر هستیم. داربست فلزی هادی برق است. وقتی نزدیک کابل یا سیم لخت باشیم، یک لحظه تماس یا حتی نزدیک شدن کافی است که برق منتقل شده و فاجعه درست کند.

وی ادامه می‌دهد: خیلی وقت‌ها تجهیزات حفاظتی خاصی برای مقابله با این خطر نداریم. باید خودمان حواسمان جمع باشد. باید قبل از شروع کار بررسی کنیم که سیم برق کجاست؟ ولی بعضی مواقع در شلوغی کار و عجله، نمی‌شود همه چیز را کنترل کرد. کمربند ایمنی کمک می‌کند که سقوط نکنیم، اما جلوی برق‌گرفتگی را نمی‌گیرد.

بازرسی‌های دوره‌ای و منظم داربست‌ها نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. یک داربست ناایمن، خود می‌تواند عامل بروز حادثه باشد. بنابراین افراد متخصص و آموزش‌دیده باید به صورت روزانه و قبل از شروع هر شیفت کاری، تمامی اجزای داربست را از نظر استحکام، پایداری، اتصالات محکم و عدم وجود هرگونه نقص فنی بررسی کنند.

نصب صحیح و اصولی داربست، پایه و اساس ایمنی کار در ارتفاع است. این کار باید توسط افراد ماهر و بر اساس استانداردهای مدون انجام شود. اطمینان از محکم بودن پایه‌ها و اتصالات داربست، از بروز خطرات ناشی از فروریختن سازه جلوگیری می‌کند. همچنین عدم بارگذاری بیش از ظرفیت مجاز روی داربست، از دیگر نکاتی است که باید به آن توجه ویژه‌ای مبذول داشت. تحمیل بار سنگین می‌تواند تعادل داربست را بر هم زده و منجر به واژگونی آن شود.

شرایط جوی نیز می‌تواند بر ایمنی کار در ارتفاع تاثیرگذار باشد. در شرایط نامساعدی همچون باد شدید، بارندگی‌های سنگین یا یخبندان، کار روی داربست باید متوقف شود، زیرا این عوامل می‌توانند خطر لغزش و سقوط را به طور قابل توجهی افزایش دهند.

از سوی دیگر، آموزش و ارتقای سطح آگاهی کارگران درباره خطرات کار در ارتفاع و مجاورت خطوط برق، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در ایمنی است. تمام کارگران باید با خطرات احتمالی آشنا بوده و روش‌های کار ایمن را به خوبی فرا گرفته باشند. تدوین و اجرای برنامه‌های کار ایمن قبل از شروع هر فعالیت، به شناسایی و کنترل خطرات احتمالی کمک می‌کند. برقراری ارتباطات موثر بین کارگران و سرپرستان نیز برای اطلاع‌رسانی به موقع در مورد شرایط ناایمن ضروری است. در نهایت، استفاده از داربست‌های استاندارد و متناسب با نوع کار، تضمین‌کننده ایمنی بیشتر خواهد بود.

ایمنی یک شعار نیست

شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان با هدف پیشگیری از چنین حوادث دلخراشی که نه تنها خانواده‌ها را داغدار می‌کند، بلکه سرمایه انسانی جامعه را نیز به هدر می‌دهد، اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و رایگان برای داربست‌کاران، کارفرمایان و دیگر فعالان صنعت ساختمان کرده است. این دوره‌ها با بهره‌گیری از اساتید مجرب و با ارائه مباحثی کاملا کاربردی و متناسب با نیازهای این حوزه، تلاش می‌کند تا سطح آگاهی و دانش شرکت‌کنندگان را در زمینه شناسایی دقیق خطرات برق در محیط کار، نحوه کار ایمن و اصولی در مجاورت تاسیسات برقی، استانداردهای مربوط به نصب و استفاده ایمن از انواع داربست‌ها و همچنین اقدامات اولیه و ضروری در صورت بروز حادثه، به طور چشمگیری ارتقا بخشد. انتظار می‌رود که استقبال فعالان این عرصه از این فرصت ارزشمند آموزشی و به کارگیری عملی آموخته‌ها در محیط کار، بتواند گامی موثر و ماندگار در راستای حفظ جان و سلامت این قشر زحمتکش و کاهش چشمگیر حوادث ناشی از برق در کارگاه‌های ساختمانی استان زنجان باشد.

حمید، داربست‌کار ۴۵ ساله در پاسخ به این سوال خبرنگار ایسنا که آیا آموزش کافی برای شناختن خطر برق‌گرفتگی دریافت کرده‌اید؟ می‌گوید: آموزش خاصی نه، بیشتر تجربیه. به ما نگفتن که مثلاً چه فاصله‌ای از سیم برق امن هست، یا چه زمانی زمین خیس خطرناک است. فقط با تجربه فهمیدیم که داربست خیس خطرناک بوده و سیم برق کهنه را باید بشناسی، وگرنه کارت تمام است.

وی ادامه می‌دهد: همه داربست‌هایی که استفاده می‌کنیم فلزیه و رسانای برق هستند چون داربست عایق نداریم. حتی در مواردی داربست‌ها قدیمی و فرسوده‌ بوده و به راحتی برق را از خودشان عبور می‌دهند. اگر یک سیم برق با داربست تماس داشته باشد، همه داربست برق‌دار می‌شود.

رضا جوان ۲۲ اسله داربست‌کار درباره اقداماتی که می‌تواند جلوی برق‌گرفتگی این افراد را بگیرد، به خبرنگار ایسنا می‌گوید: باید داربست‌های مخصوص ضد برق بیارند. باید قبل از شروع پروژه، برق موقت درست و اصولی کشیده شود. باید همه سیم‌های لخت مشخص شده و علائم هشدار نصب کنند. به علاوه کارگرها باید حتماً آموزش حرفه‌ای ببینند که برق چطور منتقل می‌شود و چگونه می‌شود خطر را کم کرد.

او تاکید می‌کند: برق مثل یک دشمن نامرئی است، نمی‌بینیش اما اگر یک لحظه حواست پرت بشود، جانت را می‌گیرد.

با وجود تاکیدهای صریح و روشن قوانین و مقررات ساخت و ساز کشور بر ممنوعیت هرگونه ساخت و ساز و فعالیت در حریم ایمنی خطوط برق، متاسفانه در برخی موارد شاهد سهل‌انگاری و بی‌توجهی به این مهم هستیم که نه تنها جان کارگران را به طور مستقیم به خطر می‌اندازد، بلکه می‌تواند با ایجاد اختلال در شبکه توزیع برق، پایداری این زیرساخت حیاتی را نیز تهدید کند و خسارات مالی و اجتماعی گسترده‌ای را به دنبال داشته باشد. به نظر می‌رسد که ارتقای فرهنگ ایمنی در تمامی سطوح جامعه، از کارگران و کارفرمایان گرفته تا ناظران و مسئولان و همچنین اعمال نظارت دقیق‌تر و برخورد قاطع‌تر با متخلفین از سوی نهادهای ذی‌ربط، بیش از پیش ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.

دیگر زمان آن فرا رسیده که فراتر از الزامات قانونی و بخشنامه‌های اداری، یک حس مسئولیت جمعی و یک تعهد اخلاقی عمیق را در قبال ایمنی کارگران ساختمانی، به‌ویژه کسانی که در شرایط پرخطر ارتفاع و مجاورت خطوط برق فعالیت می‌کنند، در خود بیدار کنیم. هر حادثه، نه فقط یک آمار و رقم در گزارش‌ها، بلکه یک تراژدی انسانی است که می‌توان با آموزش، دقت، رعایت اصول ایمنی و احساس مسئولیت‌پذیری از وقوع آن جلوگیری کرد و از داغدار شدن خانواده‌های بسیاری پیشگیری کرد. ایمنی یک شعار نیست، بلکه یک حق اساسی و یک الزام انسانی و حرفه‌ای است که غفلت از آن، هزینه‌های جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

آموزش و ایمنی، سپری در برابر برق گرفتگی داربست‌کاران

سرپرست گروه ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و محیط زیست (HSE) شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان، با ابراز نگرانی نسبت به خطرات ناشی از عدم رعایت حریم خطوط برق در برخی کارگاه‌های ساختمانی، به ویژه برای داربست‌کاران، بر اهمیت آگاهی و اقدام پیشگیرانه تاکید کرد و گفت: مالکان ساختمان‌ها باید به منظور حفظ ایمنی و جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار، پیش از برپایی هرگونه داربست، با مراجعه به واحدهای ذی‌ربط در امور برق، نسبت به شناسایی دقیق شبکه‌های برق موجود در محل و اطمینان از رعایت فواصل ایمن قانونی اقدام کنند.

محمدباقر علوی ادامه می‌دهد: در راستای ارتقای سطح ایمنی و پیشگیری از حادثه برق‌گرفتگی برای داربست‌کاران، دفتر ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و محیط زیست برنامه‌های آموزشی مدونی را در نظر گرفته است. این برنامه‌ها شامل برگزاری دوره‌های تخصصی با موضوع آشنایی با شبکه‌های برق و تشریح دقیق فواصل ایمن از آن‌ها و همچنین آموزش روش‌های صحیح و ایمن کار در مجاورت این شبکه‌ها و چگونگی ایمن‌سازی محیط کار خواهد بود.

وی تاکید می‌کند: همه داربست‌کاران ملزم به شرکت در دوره‌های آموزشی ایمنی کار در مجاورت خطوط برق بوده و باید به صورت کامل به دستورالعمل‌ها و نکات ارائه شده در این دوره‌ها عمل کنند. همچنین مالکان ساختمان‌ها تا پیش از آغاز هرگونه فعالیت ساختمانی و نصب داربست، با مراجعه به ادارات برق و درخواست حضور کارشناسان ایمنی در محل، نسبت به تعیین دقیق حریم مجاز از شبکه‌های برق موجود اقدام کنند.

او با بیان اینکه در زمان نصب داربست نیز بررسی دقیق موقعیت آن نسبت به شبکه‌های برق و اطمینان از رعایت فاصله ایمن از اهمیت بسزایی برخوردار است، می‌گوید: چنانچه در حین نصب، فاصله ایمن رعایت نشود، لازم است با هماهنگی مالک، نسبت به قطع موقت جریان برق خطوط در آن محدوده اقدام شود. در صورتی که پس از نصب داربست، بخشی از آن در حریم شبکه برق قرار گیرد و احتمال تماس با سیم‌های برق وجود داشته باشد، ضروری است با درخواست مالک، جریان برق شبکه در آن قسمت قطع شده و در صورت نیاز، مسیر جایگزینی برای آن در نظر گرفته شود.

سرپرست گروه ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و محیط زیست (HSE) خاطرنشان می‌کند: به منظور جلوگیری از ورود افراد یا تجهیزات ساختمانی به حریم شبکه‌های برق، ایجاد یک مانع فیزیکی ایمن مانند دیوار حائل با استفاده از توری یا پارچه پلاستیکی بین داربست و شبکه برق توصیه می‌شود. علاوه بر این، داربست‌ها باید به شکل ایمن و با استفاده از ساختار ساختمان تثبیت شده و از اتصال آن‌ها به پایه‌های برق خودداری گردد. در نهایت، استفاده از پوشش‌های عایق مناسب روی سیم‌های شبکه‌های فشار متوسط و ضعیف، به عنوان یک اقدام پیشگیرانه تکمیلی برای جلوگیری از هرگونه تماس ناخواسته با سیم‌های برق، مورد تاکید قرار گرفت.

انتهای پیام