به گزارش ایسنا، فرزاد نعمتی در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: «دانشجوی دکتری فیزیولوژی دانشگاه آزاد خرم‌آباد هستم. همین چندماه پیش کنکور دکترا دادم که خیلی عجیب‌وغریب بود. برگه‌های آزمون به‌طور کامل تایپ شده است و حتی اسم داوطلب هم از قبل نوشته شده است. منتها من روی برگه داشتم دنبال جایی می‌گشتم که اسمم را بنویسم. جزوه امتحان کاملاً به زبان انگلیسی بود. با خودم گفتم خدایا وقتی معلم زبان من در دو ماه لری یاد گرفته، چه‌جوری این آزمون را جواب بدهم. تنها شانس من در آن امتحان این بود که همه سوالات تستی بود و با ده، بیست، سی، چهل جواب دادم. بعداً به من گفتند نمره خیلی خوبی گرفته‌ام.»
آنچه می‌خوانید قصه شب کودکان یا معرکه‌گیری بچه درس‌نخوان محل سر کوچه و در جمع رفقا نیست؛ آخرین اظهارات علیرضا بیرانوند است که در برنامه دو شب پیش «فوتبال برتر» وقتی درباره وضعیت سربازی‌اش مورد پرسش قرار گرفت، از این پرده برداشت که «دانشجو» است.
هر کسی نمی‌تواند وارد دانشگاه شود
طبیعی بود که اعلام چنین خبری مورد توجه قرار بگیرد و انتقادها نسبت به دانشگاه آزاد روانه شود. رئیس این دانشگاه، محمدمهدی طهرانچی اما به‌سرعت واکنش نشان داد و در این زمینه به سه نکته اشاره کرد: اول اینکه پذیرش برای ورود در دوره دکتری واحدهای دانشگاه آزاد، مسیر مشخص و روشنی دارد و بر این اساس متقاضیان رشته‌های دکتری این دانشگاه به دو شیوه استعدادهای درخشان و سنجش علمی (کنکور) می‌توانند در این دانشگاه پذیرفته شوند؛ بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند خارج از دو روش فوق در دوره دکتری حضور پیدا کند.
نکته دوم این بود که کسی نمی‌تواند به‌صورت عبوری از مسیری رد شود و بخواهد در دوره دکتری دانشگاه آزاد ثبت‌نام کند. بنابراین اگر چنین ادعایی از سوی کسی وجود داشته باشد، تخلف است. او در همین زمینه نظارت وزارت علوم را نیز مانع از تخلف در این حوزه قلمداد کرد. طهرانچی درنهایت هم بدین‌نکته اشاره کرد که مسئله پذیرش در دوره دکتری بیرانوند را با دقت بررسی می‌کند زیرا هیچ‌کسی به‌خاطر شهرت یا غیره نمی‌تواند به‌شکل غیرقانونی وارد دانشگاه آزاد شود.
ارشد یا دکتری؟
بعد از ریاست دانشگاه آزاد، نوبت به مسئولان وزارت علوم رسید که بر پیگیری موضوع تاکید کردند اما در میان همه تحلیل‌ها و قول‌های پیگیری، خبری دیگر نیز در این میان به رسانه‌ها راه یافت مبنی بر اینکه دانشگاه آزاد خرم‌آباد اصلاً در هیچ‌یک از گرایش‌های رشته تربیت بدنی ازجمله فیزیولوژی، در مقطع دکتری دانشجو نمی‌پذیرد و بر این اساس معلوم نیست بیرانوند گزاره‌ای کذب بر زبان رانده یا شاید در اعلام نام دانشگاه خطا کرده است.
چنین ابهامی را البته مدیرکل روابط عمومی دانشگاه آزاد در شبکه اجتماعی «ایکس»، چنین رفع و رجوع کرد: «آقای بیرانوند عزیز هم دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد این واحد هستند و تاکنون نیز از پایان‌نامه خود دفاع نکرده‌اند»؛ پاسخی که بیشتر از آنکه از ابهام‌ها بکاهد، بر آنها افزود و این پرسش جدی را پیش آورد که آخر چگونه دانشجویی تفاوت دو مقطع تحصیلی کاملاً متفاوت را نمی‌داند و چندین‌بار به اشتباه، خود را دانشجوی دکتری اعلام می‌کند، درحالی‌که هنوز از پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد خود دفاع نکرده است؟
واقعیت افت تحصیلی در ایران
آنچه درباره دکتری خواندن بیرانوند حاشیه‌ساز شده است، بیش از هرچیز به موقعیت این دروازه‌بان مشهور بازمی‌گردد، وگرنه کیست که از انواع و اقسام انتقادهای وارد به افت کیفیت تحصیلی در ایران به‌خصوص در مقاطع تکمیلی خبر نداشته باشد؟ سال‌هاست بسیاری از صاحبنظران آموزش عالی در ایران در این زمینه اظهار نگرانی می‌کنند و البته گاهی به‌جای توضیح این مسائل شاید ذکر مثال‌هایی روشنگرتر باشد.
چندروز پیش میانگین معدل دانش‌آموزان ایرانی در امتحانات نهایی اعلام شد که دود از کله بسیاری بلند کرد و وقتی قرار باشد همین دانش‌آموزان به دانشگاه‌ها راه پیدا کنند هم وضع چندان متفاوت نخواهد بود. نشانه‌ای از این مسائل را می‌توان در نظام رتبه‌بندی تایمز مشاهده کرد که در جدیدترین نسخه خود فهرستی از دانشگاه‌های برتر آسیا در سال ۲۰۲۵ میلادی منتشر کرد و طبق آن می‌توان گفت، در مقایسه با تایمز ۲۰۲۴، ۳۳ دانشگاه زیرمجموعه وزارت علوم با افت جایگاه روبه‌رو شده‌اند و درمجموع به‌جز شش دانشگاهی که رشد را تجربه کرده‌اند، وضعیت ۴۳ دانشگاه کشور نزولی بوده است.
در مثالی دیگر هم می‌توان به اتفاقی اشاره کرد که پاییز سال پیش در دانشگاه صنعتی شریف رخ داد و طی آن، معدل دانشجویانی که در این دانشگاه درس «ریاضی عمومی ۲» را انتخاب کرده بودند، به ۵/۲۳ رسید. در این درس ۷۴۰ دانشجو ثبت‌نام کرده بودند اما در روزهای پایانی ترم، ۹۰ نفر از این جمع درس را حذف کردند و درنهایت ۶۵۰ نفر در آزمون پایان‌ترم حاضر شدند. میانگین نمره این ۶۵۰ نفر شد همان عددی که خواندید.
تب مدرک‌گرایی
تردیدی نیست که البته بخشی از مشکل ازدحام جمعیت در مقاطع تحصیلی و به‌موازات آن کاهش تعداد دانشجویان باانگیزه، به واقعیتی بازمی‌گردد که دهه‌هاست با اصطلاح تب مدرک توضیح داده می‌شود؛ امری که باعث شده افراد بدون توجه به نیازهای خود، فقط برای به‌دست‌آوردن مدرکی دانشگاهی و احتمالاً برای پز دادن و عقب نماندن از دیگران می‌کوشند به هر طریقی شده، به دانشگاه وارد شوند و هر جور شده ولو با سفارش نوشتن پایان‌نامه به دیگران و... مدرکی دانشگاهی را در رزومه خود قرار دهند.
این امر البته از همان نیم‌قرن پیش که تحصیلات دانشگاهی در ایران فراگیر شد به‌عنوان معضلی جدی شناسایی شده بود چنان‌که در خاطرات سیدحسین نصر از این سخن به میان آمده که او البته به طنز پیشنهاد داده بود، برای تعدیل تب هجوم مردم به رقابتی چون کنکور، اداره ثبت احوال مکلف شود پیش از ثبت‌نام نوزادان ایرانی، عنوان «مهندس» یا «دکتر» را نیز برای آنها در شناسنامه درج کند.
دسته‌ای دیگر از این تب مدرک اما در دهه‌های اخیر به مدیران و سیاسیونی بازمی‌گردد که برای ارتقای شغلی به این مسیر وارد می‌شوند. نمونه‌ای از این جعل‌ها را در ماجرای کردانیسم در دوران احمدی‌نژاد دیدیم و پیامدهای منفی این امر البته بر آگاهان پوشیده نیست.
شاید به همین دلیل است که چندسال پیش ۱۰۰نفر از اساتید دانشگاه صنعتی شریف در بیانیه‌ای به این معضل پرداختند: «جامعه ما به آن درجه از پختگی رسیده است که عناوین واقعی را از عناوین ظاهری در هر حرفه‌ای ازجمله در دانشگاه، تشخیص دهد... در هیچ کجای جهان نیز دولتمردان خود را مفتخر به داشتن عناوین دانشگاهی نمی‌دانند، بلکه افتخار آنان کارآمدی و تجربه است. توّهم عالم‌شدن در یک موضوع علمی یا فنّی، با اخذ یک مدرک دکترا نیز تصوّری اشتباه و پرخطاست. به این امر توجه کنید که استفاده از نفوذ سیاسی برای کسب چنین مدارکی، یک عمل غیر اخلاقی و غیراصولی است. ما از شما می‌خواهیم به جایگاه اصلی خود بازگردید و به کار و تلاش خالصانه برای آبادی میهن بپردازید.»
معضلی به‌نام سربازی
بر همه این مصائب باید به پرونده بیرانوند در تحصیلات عالی از منظری دیگر هم نگریست و آن هم معضل سربازی است؛ امری که البته فقط مختص او نیز نیست و کم نیستند جوانان ایرانی که برای نرفتن به سربازی ترجیح می‌دهند وقت و پول‌شان را در دانشگاه‌هایی ولو بی‌کیفیت هدر بدهند. این درباره بیرانوند البته معامله پرسودی است و پولی که او بابت دانشگاه می‌پردازد، قابل مقایسه با رقم‌های نجومی که در فوتبال دریافت می‌کند، نیست. با این همه چنین معادله سودمندی درباره اکثر جوانان ایرانی که چنین راهی را انتخاب می‌کنند، مصداق پیدا نمی‌کند.
*بازنشر مطالب دیگر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن از سوی ایسنا نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان منتشر می‌شود.
انتهای پیام
نظرات