حجت‌الاسلام محمد حائری شیرازی، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به فاصله امروز بین نسل انقلاب و نسل جوان اظهار کرد: این شکاف نسلی که ما شاهد آن هستیم، پدیده‌ای طبیعی نیست. این گسست ریشه در تفاوت‌های بنیادین در تجربه تاریخی، چالش‌ها و ابزارهای شناخت دارد.
وی ادامه داد: نسل انقلاب با تجربه مستقیم استبداد پهلوی، وابستگی فرهنگی به غرب و عمق فساد اجتماعی مواجه بود. آن‌ها انقلاب را زیسته‌اند، اما نسل امروز این تجربیات را انتزاعی و دور از دسترس می‌یابد.
حائری اضافه کرد: ماهیت چالش‌ها کاملاً تغییر کرده است. آن زمان که نسل گذشته با مسائل استقلال سیاسی و مبارزه با دیکتاتوری درگیر بود، نسل امروز با پیچیدگی‌های جهانی‌شدن، انقلاب فناوری اطلاعات و تنوع فرهنگی روبرو است. این تفاوت‌ها متأسفانه منجر به بیگانگی عاطفی جوانان نسبت به نمادهای انقلاب و کاهش انگیزه مشارکت اجتماعی شده است.
وی اظهار کرد: زمانی که ما از عدالت صحبت می‌کنیم، منظورمان نه صرفاً مفهومی حقوقی، بلکه محور اصلی نظم اجتماعی است که شامل تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی می‌شود. درک امام خمینی(ره) به‌مثابه نظام معنایی، امکان برقراری ارتباط عمیق‌تر میان نسل‌ها را فراهم می‌کند.
حائری در پاسخ به اینکه در دنیای امروز که با سرعت تغییر می‌کند، چگونه می‌توان گفتمان امام خمینی (ره) را زنده نگه داشت، گفت: از منظر جامعه‌شناسی معرفت، هر گفتمان سیاسی و اجتماعی برای بقا و تداوم نیاز به بازتولید مداوم دارد، اما این بازتولید فرایندی خلاقانه و پویاست، نه تکرار مکانیکی.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: گفتمان امام برای زنده‌مانی باید سه شرط را برآورده کند: اول، قادر باشد پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای به چالش‌های نوین جامعه ارائه دهد. دوم، شیوه‌های بیان خود را با فرهنگ و زبان نسل جدید سازگار کند. سوم، در عین حال جوهره و اصول بنیادین خود را حفظ کند.
وی افزود: رسمی‌شدن بیش از حد که اندیشه انقلابی را به مجموعه‌ای از اصول اداری تبدیل می‌کند، تقلیل مفاهیم عمیق به شعارهای ساده و عدم ارتباط با مسائل روزمره مردم موانعی است که باید آن‌ها را برطرف کنیم.
حائری عنوان کرد: امام خمینی(ره) بنیان‌گذار یک گفتمان تمدنی بود که فراتر از تغییر نظام سیاسی، نگرش کلی به زندگی، جامعه و جهان را دگرگون ساخت. این گفتمان تمدنی بر سه پایه اساسی استوار است.
وی تصریح کرد: خودباوری جمعی شامل ایجاد اعتماد به نفس ملی و فرهنگی و رهایی از احساس حقارت است، نفی سلطه‌پذیری که مقاومت در برابر هر نوع تحمیل خارجی را شامل می‌شود، بازتعریف رابطه دین و جامعه با ارائه تفسیری نوین از دین که آن را از انزوا خارج کرده و به عنصری فعال در تحول اجتماعی تبدیل می‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: این گفتمان تمدنی ویژگی‌های جامع‌نگری، آینده‌نگری و جهان‌شمولی را داراست. علی‌رغم ریشه‌داری در فرهنگ ایرانی-اسلامی، قابلیت الهام‌بخشی برای سایر ملت‌ها را دارد.
وی با بیان اینکه نسل جوان امروز همچون نسل انقلاب با سؤالات بنیادینی مواجه است که ماهیت انسانی داشته و فراتر از زمان و مکان خاص هستند، افزود: چگونه می‌توان انسان ماند در دنیایی که مصرف‌گرایی، سطحی‌نگری و بی‌تفاوتی را ترویج می‌کند؟ چگونه می‌توان آزاد بود در نظم جهانی که انواع جدیدی از سلطه و کنترل را پدید آورده است؟ و چگونه می‌توان معنوی و دیندار بود در عصری که مادی‌گرایی و سکولاریسم غالب است؟
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه پاسخ‌هایی که امام خمینی به این سؤالات ارائه داده است، همچنان کارایی و اعتبار خود را حفظ کرده‌اند، این اشتراک در سؤالات بنیادین، زمینه‌ای مناسب برای برقراری پیوند میان نسل‌ها فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه تداوم گفتمان امام خمینی(ره) مستلزم وجود جانشینی مشروع و استمرار معنایی بود که در شخص حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تحقق یافته است، گفت: رهبری ایشان نه صرفاً ادامه ساختار سیاسی، بلکه استمرار همان منش فکری و گفتمانی امام خمینی(ره) محسوب می‌شود. محورهای اساسی رهبری عدالت‌محوری، مردم‌محوری، مقاومت در برابر سلطه، تأکید بر فرهنگ و توجه ویژه به نسل جوان در راستای مکتب امام است.
حائری بیان کرد: واقعیت که امروز رهبری بیش از همه از مسائلی چون بی‌عدالتی، تهاجم فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی سخن می‌گوید، ناشی از همان دردی است که امام خمینی(ره) از آن رنج می‌برد. ایشان توانسته‌اند در سخت‌ترین شرایط، روح انقلاب را زنده نگه دارند.
این پژوهشگر در خصوص راهکارهای عملی برای بازخوانی مؤثر گفتمان امام خمینی(ره)، بیان کرد: راهکارهای عملی باید در سه سطح دنبال شود، در سطح آموزشی، نیاز به بازنگری در مناهج درسی داریم تا تاریخ و اندیشه امام را به شکل جذاب ارائه دهیم. استفاده از فناوری‌های جدید و تربیت مربیان متخصص که بتوانند پل ارتباطی میان نسل‌ها باشند، ضروری است.
وی ادامه داد: در حوزه فرهنگی باید محتوای جذاب تولید کنیم و آثار هنری، ادبی و رسانه‌ای اندیشه امام را به زبان نسل جدید بیان کنند. نشست‌های تعاملی برای گفت‌وگوی آزاد میان نسل‌ها و استفاده هوشمندانه از فضای مجازی نیز ضروری است.
این پژوهشگر عنوان کرد: در سطح اجتماعی هم باید الگوهای عملی ایجاد کنیم. جوانان باید ببینند که اصول امام در زندگی معاصر قابل پیاده‌سازی است. باید کارکرد عملی اندیشه امام را در حل مشکلات روز نشان دهیم و فرصت‌هایی برای مشارکت فعال نسل جدید فراهم کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: مهم‌ترین نکته این است که این بازخوانی نباید با هدف اسطوره‌سازی یا تحمیل انجام شود، بلکه باید فرایندی خلاقانه و دوسویه باشد که نسل جدید نیز در آن نقش فعال داشته باشد.
انتهای پیام
نظرات