محمدرضا شعربافچی‌، متخصص روانپزشکی، فلوشیپ بیماری‌های روان‌تنی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: روزهای اخیر روزهای پرالتهاب و پرچالشی برای همه هموطنان بوده است و این شرایط خاص می‌تواند باعث بروز اضطراب، نگرانی و دلهره در بسیاری از افراد شود. مردم با شنیدن اخبار ناگوار روزمره یا اتفاقات نامعلوم آینده مدام دچار مشغولیت ذهنی می‌شوند. 

وی افزود: تجربه چنین هیجاناتی در این شرایط کاملا طبیعی است و برای هر کدام از ما ممکن است پیش بیاید، اما راهکارهایی برای اینکه بتوانیم با این شرایط بهتر مواجه شویم و احساساتمان را بهتر کنترل کنیم، وجود دارد. 

این متخصص روانپزشکی ادامه داد: باید تلاش کنیم در شرایط پراسترس از تکنیک‌های آرام‌سازی که غالبا بر مبنای تنفس عمیق و آرام است استفاده کنیم. یک نفس عمیق بکشیم و برای چند ثانیه هوا را در ریه‌ها نگه داریم و بعد با یک بازدم عمیق هوا را به بیرون دهیم. این کار باعث می‌شود بدن برای چند دقیقه آرامش بیشتری پیدا کند، عضلات شل شوند و اضطراب کمتر شود.

شعربافچی‌ خاطرنشان کرد: اطلاعاتی که در خصوص اتفاقات روزمره و مشکلات یا شرایط خاص پیش آمده به ما می‌رسد می‌تواند تعیین‌کننده سلامت روان ما در این روزها باشد. باید سعی کنیم اطلاعات را از منابع موثق و رسمی و در حد فقط یکی دوبار در روز چک کنیم. قرار گرفتن در معرض مداوم بمباران اطلاعات و چک کردن همه شبکه‌ها و منابع حتی غیررسمی چیزی به اطلاعات مورد نیاز ما برای مراقبت از خودمان اضافه نکرده و فقط استرس ما را در طول روز بیشتر می‌کند، کمااینکه بسیاری از اخبار نیز ممکن است واقعی نباشد.

وی اذعان کرد: باید سعی کنیم برخلاف محدودیت یا مشکلاتی که ممکن است پیش بیاید روال معمول زندگی را تا جایی که امکان دارد حفظ کنیم و برنامه‌های معمول زندگی خود را تعطیل نکنیم. در این شرایط خواب منظم، تغذیه مناسب و مراقبت از بدن بسیار مهم است. ارتباط خود را با اعضای خانواده، دوستان و همسایه‌هایی که به آن‌ها علاقه‌مند هستیم حفظ کنیم و با آن‌ها در تماس باشیم. صحبت کردن و همدلی درباره موضوعات خوشایند می‌تواند به ما کمک کند که ساعات روز را بهتر سپری کنیم.

این متخصص روانپزشکی بیان کرد: احساساتی که تجربه می‌کنیم اعم از غم، ترس یا خشم را باید به رسمیت بشناسیم و از تجربه این احساسات ناخرسند نباشیم، اما در عین حال تلاش کنیم که با استفاده از امکاناتی مانند دریافت مشاوره از متخصصان و دریافت دارو در شرایطی که لازم است، هیجانات منفی بیش از اندازه که ممکن است زندگی ما را مختل کند را به خوبی کنترل کنیم.

شعربافچی‌ در مورد مقابله با اختلالات خواب که ممکن است بعضی افراد در این روزها به آن دچار شده باشند، خاطرنشان کرد: اگر زمینه اختلالات روانپزشکی یا بی‌خوابی و اضطراب از قبل و در شرایط معمول وجود داشته باید حتما به روانپزشک و روانشناس مراجعه کنیم، اما اگر شرایط کنونی جنگ باعث اضطراب شده است به‌طوری‌که همیشه منتظر خبر و اتفاق بد هستیم و این موضوع باعث بی‌خوابی یا بدخوابی شده می ‌توانیم برای مقابله با این مشکل از تکنیک‌هایی مانند بهداشت خواب برای افزایش کیفیت خواب استفاده کنیم.

وی اذعان کرد: بهداشت خواب؛ یعنی اینکه خواب منظم داشته باشیم و به خاطر شنیدن یک خبر یا انتظار برای یک موضوع، بیشتر از حالت معمول قبل بیدار نمانیم. گرفتن دوش آب گرم یا شنیدن یک موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به بهبود خواب کمک کند، همچنین باید از فعالیت‌های بدنی سنگین در ساعات قبل از خواب خودداری شود، نور اتاق خواب باید کم باشد و فضای آن خیلی گرم یا خیلی سرد نباشد، البته گاهی با انجام همه این موارد همچنان بعضی افراد دیر به خواب می‌روند یا بخاطر استرسی که دارند خواب خوبی نخواهند داشت، در این شرایط می‌توان زیر نظر روانپزشک از یک داروی آرام‌بخش ملایم کمک گرفت.

این متخصص روانپزشکی در مورد احتمال بروز حملات هراس(پانیک) در شرایط استرس‌زای جنگی نیز اظهار کرد: حملات هراس حملاتی هستند که در اثر آن ممکن است فرد بدون دلیل یا با تجربه یک حادثه ناخوشایند یا با یک دلیل مشخص به‌طور ناگهانی دچار ترس و وحشت خیلی شدید شود. در این حالت ضربان قلب بالا می‌رود، نفس کشیدن سخت و تند می‌شود، احساس خفگی به فرد دست می‌دهد و عضلات دچار اسپاسم می‌شوند. این ترس شدید باعث می‌شود که احساس مرگ یا از دست دادن کنترل روی خود به فرد دست دهد و نتواند این شرایط را تحمل کند.

شعربافچی‌ ادامه داد: در این شرایط باید بدانیم که این حالات در عین حال که خیلی ترسناک هستند، اما خطرناک نبوده و منجر به حادثه بدی برای ما نمی‌شوند. با این حال تجربه ترسناک و ناگواری برای فرد محسوب می‌شود که ممکن است چند دقیقه طول بکشد و بعد از چند ساعت نیز همچنان فرد احساس کند حالش کماکان خوب نیست چون باقی‌مانده آن استرس تن و روانش را ناآرام کرده است.  

وی تصریح کرد: تجربه چنین حملاتی نیازمند مداخله است، یعنی اگر فردی چنین حملات هراسی را با این شدت تجربه می‌کند باید حتما برای ارزیابی و درمان به روانپزشک مراجعه کند، اما در لحظه بروز حمله هراس، تکنیک‌های آرام‌سازی با تنفس عمیق یکی از روش‌های بسیار خوب و کمک‌کننده است.

این متخصص روانپزشکی اضافه کرد: در لحظه‌ای که حمله هراس اتفاق می‌افتد باید به افکار مثبت و مسائلی که برای ما خوشایندتر است، بپردازیم. اگر در مکانی هستیم که امکان دراز کشیدن وجود دارد این کار را انجام دهیم و سعی کنیم عضلات بدن را شل نگه داریم و عمیق و آرام نفس بکشیم.

شعربافچی‌ تأکید کرد: گاهی استفاده از روش‌هایی مثل خوردن یک لیوان آب خنک که به نوعی یک شوک جسمی محسوب می‌شود، می‌تواند در لحظه بروز حمله هراس کمی ما را آرام‌تر کند. مصرف داروها تحت نظر روانپزشک نیز می‌تواند به سرعت علائم شدید حمله هراس را کنترل کند.

وی ارتباط با کودکان در این شرایط جنگی را بسیار مهم دانست و بیان کرد: درمورد کودکانی که در رده سنی زیر شش سال هستند، نیازی نیست از جزئیات حوادث بگویید و اتفاقات را برایشان به نوعی که ما می‌فهمیم بازگو کنید، اما در رابطه با کودکانی که بزرگتر هستند و خواه‌ناخواه از طریق مدیا، اطرافیان یا مدرسه و هر جای دیگری مطلع می‌شوند که اتفاقی در جریان است، بهتر است به جای اینکه مخفی‌کاری کنیم به زبان بسیار ساده شرایط را برای آن‌ها توضیح دهیم. اطمینان‌بخشی و امید را در صحبت‌هایمان حفظ کنیم. کودکان باید بدانند که در هر شرایطی جای آن‌ها امن است و خانواده از آن‌ها حمایت می‌کند.

این متخصص روانپزشک اظهار کرد: اگر در این شرایط جنگ، علائمی مانند ناخن جویدن یا شب ادراری و اینچنین اختلالاتی در کودکان ایجاد شود حتما نیازمند مداخله است، یعنی خانواده باید با کودک صحبت کنند و از دلایل ترسش بپرسند و به او این اطمینان را بدهند که در کنارش حضور دارند و موردی نیست که قابل کنترل نباشد و به او صدمه‌ای نمی‌رسد.

شعربافچی‌زاده اذعان کرد: در بسیاری مواقع کودک نگران آسیب دیدن اعضای خانواده می‌شود، بنابراین در مرحله اول ایجاد یک فضای آرام و امن در منزل برای گفت‌وگو کمک‌کننده است و در ادامه اگر این علائم شدیدتر شد حتما باید با یک متخصص مشورت شود تا جلسات درمانی برای کودک برگزار شود.

مراقبت از سالمندان در شرایط بحرانی

وی درمورد مراقبت از سالمندان در شرایط جنگ گفت: ممکن است سالمندان به دلیل محدودیت‌های حرکتی، جسمانی یا مشکلات متعددی که تجربه می‌کنند نگران شوند که در شرایط بحرانی نتوانند از خود به تنهایی مراقبت کنند. در این شرایط حساس حضور ما کنار آن‌ها چه از لحاظ زمانی و چه از لحاظ معنوی باید اطمینان بخش‌تر باشد و کاری کنیم که احساس تنهایی نکنند.

این متخصص روانپزشکی در انتهای صحبت خود خاطرنشان کرد: شهروندان عزیز در شرایط بحرانی و در صورت نیاز به دریافت مشاوره تلفنی در زمان تحمل استرس شدید، می‌توانند از ۸:۰۰ تا ۲۴:۰۰ با سامانه‌ صدای مشاور به شماره ۱۴۸۰ تماس بگیرند.

انتهای پیام