گردشگری، یکی از پویاترین صنایع در جهان است که به تأثیر مستقیم بر اقتصاد، فرهنگ و توسعه پایدار کشورها می‌پردازد. با وجود تلاش‌هایی که برای توسعه گردشگری انجام شده است، اما گردشگری را نباید به تماشای آثار تاریخی محدود کرد، بلکه برنامه‌ریزان توسعه صنعت گردشگری به همه حوزه‌های این صنعت توجه کنند. باستان‌گیاه‌شناسی، یکی از شاخه‌های باستان‌شناسی است که برای اولین بار در نوروز امسال توسط «نرگس خان‌فینی» پژوهشگر و باستان‌گیاه‌شناس اجرا شد و توجه بسیاری از گردشگران محوطه باستانی سیلک را به خود جلب کرد.
گفت‌وگوی ایسنا با «نرگس خان‌فینی» پژوهشگر و باستان‌گیاه‌شناس در مورد این مدل گردشگری، می‌تواند در مسیر توسعه صنعت گردشگری افق‌گشایی کند که در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
باستان‌شناسی چیست و این علم چه اهمیتی دارد؟
باستان‌شناسی، علم کشف رازهای گذشته و فرصتی است تا شهروندان امروز، با علم باستان‌شناسی، روش کار باستان‌شناسان و دوره‌های مختلف تمدن بشری آشنا شوند. مطالعه در زمینه علم باستان‌شناسی کمک می‌کند که کودکان ما بتوانند تمدن‌های باستانی مثل سیلک را بهتر بشناسند و می‌توان امیدوار بود که کودکان، پس از شرکت در این‌گونه کارگاه‌ها، شوق مطالعه بیشتر درباره باستان‌شناسی و تمدن باشکوه کشورمان، در خود احساس کنند.
باستان‌شناسی، چه حرفی برای گفتن با نسل امروز دارد؟
باستان‌شناسی از شاخه‌های گوناگون علمی تشکیل شده است که محیط گذشته را بازسازی می‌کند. برای مطالعه محیط، هر یک از عوامل محیطی مانند خاک‌شناسی، هواشناسی، گیاه‌شناسی، میکروب‌شناسی و ... عوامل زنده و غیرزنده محیطی را مطالعه می‌کند.
باستان‌گیاه‌شناس چیست و به کدام حوزه گردشگری می‌پردازد؟
باستان‌گیاه‌شناسی یک دانش میان‌رشته‌ای است که بقایای گیاهی را بررسی می‌کند و به سؤال‌هایی مثل اهلی یا وحشی بودن گیاهان، تاریخ بقایای آن، روش‌های فراهم‌آوری غلات و تهیه غذا در گذشته، نوع آب‌وهوا و تغییرات آن در طول زمان، عادت‌ها و رژیم‌های غذایی در گذشته پاسخ می‌دهد. «باستان‌گیاه‌شناسی» شامل تجزیه و تفسیر بقایای گیاهی یافت شده در بافت‌های باستانی است. در این بافت‌ها، بقایای گیاهی که با آتش ارتباط مستقیم نداشته باشند، اما در نزدیکی آتش و با فاصله معینی از آن قرار داشته باشند کربونیزه و حفظ می‌شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بقایای گیاهانی که در فاصله معینی در اطراف آتش به طور تصادفی یا عمدی قرار می‌گیرند به‌خوبی کربونیزه می‌شوند و باقی می‌مانند، اما بقایایی که در فاصله دورتری در اطراف آتش قرار می‌گیرند تنها کمی قهوه‌ای و کم‌آب می‌شوند. فاصله قرارگیری بقایای گیاهی از یک منبع حرارت، برای تبدیل شدن به حالت کربونیزه بسیار مهم است و در بیشتر محوطه‌های باستانی ایران و دنیا، حالت کربونیزه شدن معمول‌ترین حالت حفظ بقایای گیاهی است.
چرا باستان‌گیاه‌شناسی برای کودکان مهم است؟
از جمله سؤال‌های اساسی که برای کودکان مهم است، پاسخگویی به شیوه کشت گیاه، نوع رژیم غذایی افراد ساکن در محوطه باستانی و بناهای تاریخی مثل تپه سیلک در دوره‌های مختلف و همچنین استفاده‌های متنوع از گیاهان برای ایجاد رنگ، مصالح ساختمانی، دارو، سوخت و...است. موادگیاهی کشف‌شده در محوطه‌های باستانی و آزمایش روی آن‌ها قطعاً پاسخ‌های لازم را به ما می‌دهد و ابهام‌های تاریخی بسیار زیادی را برای باستان‌شناسان سراسر دنیا روشن می‌کند که این سؤال و جواب‌ها برای ذهن جستجوگر کودکان و نوجوانان حیرت‌انگیز و جالب توجه است. مطالعات و کاوش‌های محوطه سیلک، در سال‌های پیش، بیشتر روی معماری و ابزار سنگی در دوره نوسنگی و مواد فرهنگی متنوع‌تر در دوره‌های بعدتر متمرکز شده، در حالی‌که لازم است تا بخش‌های علوم میان‌رشته‌ای نیز مورد توجه قرار بگیرد.
باستان‌گیاه‌شناسی از چه زمانی در محوطه سیلک آغاز شد و به چه نتیجه‌ای رسیده است؟
خوشبختانه در کاوش‌های سه سال گذشته در تپه جنوبی سیلک، به گیاه باستان‌شناسی، جانور باستان‌شناسی و انسان‌شناسی جسمانی، به علوم میان‌رشته‌ای توجه شده و نتایج پژوهش‌ها به‌زودی در قالب کتاب و مقالات چاپ خواهد شد. بقایای گیاهی به‌دست‌آمده از تپه شمالی سیلک نشان می‌دهد که گندم و جو از جمله گیاهانی بوده که انسان‌های دوره نوسنگی از آن زیاد استفاده می‌کرده‌اند، اما در تپه جنوبی که دربرگیرنده دوره‌های جدیدتر است، بقایای گیاهی متنوع‌تر شامل انگور، پسته وحشی، کپر و انواع مختلف گندم و جو هستند.
به گزارش ایسنا، آثار تاریخی نشان می‌دهد که هر گوشه از ایران، گذشته‌ای بسیار غنی و باشکوه دارد و میراثی که از هزاران سال پیش به‌جامانده است از زیبایی و نوآوری پیشینیان ما حکایت می‌کند. تپه تاریخی سیلک در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ۳۸ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسید. سیلک دارای دو تپه شمالی و جنوبی است. قدمت قدیمی‌ترین آثار به دست آمده از تپه شمالی به حدود ۷۵۰۰ سال قبل می‌رسد و آخرین آثار مکشوفه از تپه جنوبی مربوط به ۵۰۰۰ سال قبل است.
انتهای پیام
نظرات