منابع آبی کلات به سرعت در حال کاهش هستند و این وضعیت نه تنها زندگی روزمره ساکنان را تحت تأثیر قرار داده، بلکه آینده کشاورزی و معیشت مردم این منطقه را نیز به خطر انداخته است؛ در این شرایط بحرانی، ضرورت اتخاذ تدابیر مدیریتی مؤثر برای حفاظت از آب‌های موجود و جلوگیری از هدررفت آن به شدت احساس می‌شود.

اجرای طرح‌های آبخیزداری به عنوان راهکار اساسی می‌تواند به مدیریت بهینه آب‌های سطحی و زیرزمینی کمک کند؛ این اقدامات نه تنها در تأمین آب شرب و کشاورزی شهرستان نقش بسزایی ایفا می‌کنند، بلکه از وقوع سیلاب‌ها و آسیب‌های ناشی از آن نیز جلوگیری خواهند کرد؛ ضمن اینکه بیش از هر چیز، نیاز به اصلاح الگوی کشت و تشویق کشاورزان به استفاده از گیاهان کم آب طلب می‌تواند یک راهکار کلیدی در راستای مقابله با بحران آب در کلات محسوب شود.

وضعیت بحرانی سدها

مرتضی کریمی فرد مدیر آب منطقه‌ای شهرستان کلات در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه شهرستان کلات هم درگیر خشکسالی شده است، افزود: برای جلوگیری از خروج آب رودخانه‌های شهرستان کلات از مرز اقداماتی انجام شده است.

وی در همین خصوص از انجام اقدامات لازم برای احداث سد مخزنی حمام قلعه، بر روی رودخانه‌ حمام قلعه در شهرستان کلات خبر داد و بیان کرد: اکنون مطالعات ژئوتکنیک خاک‌شناسی منطقه در حال انجام است، این سد از خروج آب جلوگیری می‌کند و آب رودخانه‌ها را در داخل خود شهرستان نگهداری می‌کند.

مدیر آب منطقه‌ای شهرستان کلات از شروع فاز مطالعات اولیه این سد خبر داد و تصریح کرد: تلاش می‌شود هر چه سریع‌تر پروژه وارد فاز اجرایی شود.

وی همچنین بند انحرافی لاین را یکی دیگر از اقدامات برای جلوگیری از خروج آب دانست و گفت: البته در این راستا برخی طرح‌های دیگر هم از جمله آبخیزداری باید توسط اداره منابع طبیعی انجام شود.

کریمی‌فرد با بیان اینکه اکنون توسط اداره آب منطقه‌ای دو پروژه در دست انجام است، از وجود سه سد چهچه، زاوین، قره تیکان در این شهرستان خبر داد و افزود: این سدها نیز جلوگیری از خروج آب دارند و تأمین آب شرب و کشاورزی را انجام می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه به دلیل خشک‌سالی‌های شدید دیگر خروجی آبی از مرزهای شهرستان به سمت ترکمنستان نداریم و تمامی آب در خود کلات مصرف می‌شود، سرعت بخشیدن به پروژه‌های شهرستان را با تخصیص اعتبارات مورد نیاز بسیار حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی و خشک‌سالی‌های سال‌های اخیر این پروژه‌ها جزء نیازهای مبرم شهرستان هستند.

مدیر آب منطقه‌ای شهرستان کلات با بیان اینکه این پروژه‌ها همچنین در زمان وقوع سیلاب از وقوع خسارت‌ها به بخش‌های مختلف جلوگیری می‌کنند، تصریح کرد: امسال به دلیل کاهش شدید بارندگی‌ها، شهرستان به شدت درگیر تنش‌های آبی شده است.

با توجه به اینکه میزان آب سدهای شهرستان کلات بسیار کاهش یافته است، به طوری که فقط یک سد ورودی بسیار اندکی دارد و دو سد دیگر هیچ ورودی ندارند؛ ضرورت اصلاح کشت‌های پر آب بسیار ضروری به نظر می‌رسد و می‌طلبد جهاد کشاورزی طرح‌های الگوی کشت بر مبنای طرح سازگاری با کم‌آبی و بحران آب و گیاهان کم آب طلب را ارائه دهد.

کریمی‌فرد با تاکید بر اینکه باید از کشت‌ محصولات پر آب طلب در شهرستان جلوگیری شود، خاطرنشان کرد: با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی سال‌های اخیر می‌طلبد شهروندان رعایت صرفه‌جویی را داشته باشند تا از این بحران خارج شویم.

خروج ۵۰۰۰ لیتر آب در ثانیه از مرز

شهرستان کلات به دلیل وجود پنج رودخانه دائمی، پتانسیل بالایی برای تأمین آب مورد نیاز کشاورزی دارد اما متأسفانه، به دلیل شیب طبیعی زمین به سمت کشورهای همسایه، مقدار قابل توجهی از آب‌های سطحی از دسترس خارج شده و به خارج از مرزها هدایت می‌شود.

جعفر خالقی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کلات در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه خروج آب رودخانه‌ها از کشور چالش‌های قابل توجهی را برای کشاورزی و دامداری در کلات به وجود آورده است؛ بر لزوم مدیریت بهینه منابع آبی تأکید کرد و با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آبی و پیامدهای ناشی از خشکسالی، خواستار همکاری جدی تمامی نهادها و مسئولان برای مقابله با این بحران شد.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کلات با بیان اینکه این شهرستان یکی از مناطق مهم کشاورزی در خراسان رضوی است، بیان کرد: این شهرستان دارای حدود ۲۵ هزار هکتار اراضی دیم مرغوب و ۷۰۰۰ هکتار اراضی آبی است.

وی افزود: این اراضی به‌طور سنتی منبع تأمین محصولات اساسی نظیر گندم و گردو بوده‌اند؛ با این حال، خشکسالی‌های مداوم و کم بارانی‌های شدید در سال‌های اخیر، به شدت بر این منابع تأثیر گذاشته است.

خالقی در ادامه به مشکلاتی که خشکسالی برای کشاورزان و دامداران ایجاد کرده است، اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، بخش قابل توجهی از مزارع گندم دیم شهرستان کلات به دلیل خشکسالی غیرقابل برداشت هستند و  فشار بالای خشکسالی بر کشاورزی این منطقه است.

وی بیان کرد: بسیاری از دامداران به دلیل کمبود منابع آبی و علوفه، با مشکلات جدی مواجه هستند، این وضعیت به کاهش کیفیت محصولات دامی و در نهایت کاهش درآمد آن‌ها منجر شده است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کلات با بیان اینکه هرچند شهرستان کلات هم با خشکسالی مواجه شده است اما بسیاری از آب‌های سطحی به دلیل شیب زمین به سمت کشورهای همسایه، از دسترس خارج می‌شوند، بیان کرد: برای جلوگیری از هدررفت این منابع ارزشمند، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و مؤثر داریم، با اجرای پروژه‌های علمی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین، می‌توان بهره‌وری آب را افزایش داد و از منابع آبی به‌طور بهینه استفاده کرد.

وی با اظهار تأسف از اینکه در حدود ۸ ماه از سال، نزدیک به ۵۰۰۰ لیتر آب در ثانیه از این منابع آبی از کشور خارج می‌شود، به طول ۳۰۰ کیلومتری بستر رودخانه‌های این شهرستان اشاره کرد و افزود: این وضعیت نه تنها تأثیرات منفی بر تولیدات کشاورزی دارد، بلکه به معیشت کشاورزان و دامداران نیز آسیب می‌زند.

خالقی تأکید کرد: گرچه اقتصاد منطقه وابسته به دام و دیم است و از سویی در سال‌هایی که با خشکسالی مواجهیم، اما با برنامه‌ریزی صحیح و اجرای پروژه‌های علمی در بالادست رودخانه‌ها، می‌توان از هدررفت این منابع ارزشمند جلوگیری کرد و راندمان کشاورزی را افزایش داد.

مدیر جهاد کشاورزی کلات همچنین به تأثیرات خشکسالی بر محصولات زراعی دیگر اشاره و اظهار کرد: محصولاتی مانند برنج و حبوبات نیز تحت تأثیر کمبود آب قرار دارند؛ وضعیت فعلی موجب شده که در سال‌های اخیر، بسیاری از کشاورزان مجبور به کاهش سطح زیر کشت محصولات خود شوند و این امر تأثیر منفی بر امنیت غذایی منطقه دارد.

وی در ادامه در خصوص روند تغییرات اقلیمی و تأثیر آن بر کشاورزی خاطرنشان کرد: تغییرات آب و هوایی باعث افزایش دما و کاهش بارندگی‌ها شده است؛ این شرایط نه تنها بر روی کشاورزی تأثیر می‌گذارد بلکه به تنوع زیستی و اکوسیستم منطقه نیز آسیب می‌زند.

خالقی همچنین بر لزوم آموزش کشاورزان در زمینه استفاده بهینه از منابع آبی و تکنیک‌های نوین کشاورزی تأکید کرد و گفت: آموزش و توانمندسازی کشاورزان در استفاده از روش‌های آبیاری مدرن می‌تواند به افزایش راندمان تولید کمک کند.

ضرورت اجرای طرح‌های آبخیزداری برای مقابله با بحران بی‌آبی

در سال‌های اخیر، بحران بی‌آبی به یکی از چالش‌های جدی خراسان رضوی تبدیل شده است که تأثیرات آن به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور محسوس‌تر است.

شهرستان کلات، واقع در شمال شرق ایران، از جمله مناطقی است که به شدت تحت تأثیر این معضل قرار دارد؛ به طوری که با کاهش بارش‌ها و افزایش دما، منابع آبی این شهرستان به خطر افتاده و ضرورت اتخاذ تدابیر مؤثر برای مدیریت و حفظ آب‌های موجود بیش از پیش احساس می‌شود.

 ابوالفتح لشگری فرماندار شهرستان کلات اجرای طرح‌های آبخیزداری را یک راهکار عملی و کارآمد دانست که می‌تواند به بهبود وضعیت منابع آبی و جلوگیری از هدررفت آب‌های سطحی و زیرزمینی کمک کند.

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی که منطقه با بحران بی‌آبی مواجه است، شهرستان کلات در شمال شرق ایران یکی از مناطقی است که تحت تأثیر این بحران قرار دارد، بیان کرد: شهرستان کلات نیازمند توجه ویژه‌ای در زمینه مدیریت منابع آب است.

فرماندار کلات اجرای طرح‌های آبخیزداری را یک راهکار مؤثر برای مقابله با این بحران و جلوگیری از خروج آب از مرزهای کشور به سمت ترکمنستان دانست و افزود: این شهرستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خاص خود همواره با چالش‌های آب روبرو بوده است.

وی گفت: در حال حاضر سدهای شهرستان در وضعیت مناسبی قرار ندارند و این امر باعث افزایش نگرانی‌ها در زمینه تأمین آب شرب و کشاورزی شده است؛ با توجه به اینکه کلات وارد دوره خشکسالی شده، ضرورت دارد که تدابیر جدی برای مدیریت منابع آبی اتخاذ شود.

طرح‌های آبخیزداری می‌توانند به عنوان راهکاری عملی برای حفظ و مدیریت منابع آبی در این منطقه عمل کنند؛ این طرح‌ها با هدف جلوگیری از فرسایش خاک، کنترل سیلاب‌ها و افزایش نفوذپذیری آب در خاک طراحی شده‌اند، به ویژه در شرایطی که ما با کاهش بارش‌ها و افزایش دما مواجه هستیم، این طرح‌ها می‌توانند به ما کمک کنند تا آب‌های سطحی و زیرزمینی را به‌خوبی مدیریت کنیم.

فرماندار کلات همچنین به چالش‌های ناشی از خروج آب به سمت کشور همسایه اشاره و خاطرنشان کرد: یکی از دغدغه‌های اصلی ما این است که آب‌های زیرزمینی و سطحی از مرزهای ما خارج نشود، این موضوع نه تنها به منابع آبی ما آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند بر روی امنیت آبی کشور تأثیر بگذارد.

وی در ادامه با بیان اینکه دولت تدابیر لازم را برای تأمین اعتبار و منابع لازم جهت اجرای این طرح‌ها اتخاذ کرده است، بیان کرد: امیدواریم با همکاری همه نهادها و سازمان‌ها و تخصیص منابع مالی مناسب، بتوانیم این پروژه‌ها را به مرحله اجرا برسانیم و در نهایت شاهد بهبود وضعیت منابع آبی در شهرستان باشیم.

در شرایطی که بحران بی‌آبی در کشور به یک واقعیت تلخ تبدیل شده، نیاز به اجرای طرح‌های آبخیزداری در شهرستان کلات و سایر مناطق کشور به وضوح احساس می‌شود. این طرح‌ها نه تنها می‌توانند به حفظ منابع آبی کمک کنند، بلکه می‌توانند به عنوان یک راهکار پایدار برای مقابله با چالش‌های آبی در این منطقه و تقویت امنیت آب و خاک کشور محسوب شوند. به‌کارگیری این راهکارها می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساکنان منطقه نیز منجر شود و در نهایت، به تأمین امنیت غذایی و آبی کشور کمک کند.

شهرستان کلات ۳۵۰۳ کیلومتر مربع وسعت دارد و دارای حدود ۲۵ هزار هکتار اراضی دیم مرغوب  و ۷۰۰۰ هکتار محصولات آبی است؛ این شهرستان با داشتن ۱۴۳ کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان، دارای سه بخش، چهار شهر «کلات نادری»، «حسن‌آباد لایین»، «چنار» و «زاوین» و ۶۸ روستا و دارای ۴۳ هزار نفر جمعیت است که نیمی از این تعداد ساکن مناطق روستایی‌اند و نیمی دیگر در شهرها سکونت دارند.

انتهای پیام