عمار یاسر، یکی از بزرگترین صحابه پیامبر اسلام (ص)، نماد استقامت، ایمان و فداکاری در راه اسلام است. او به همراه پدر و مادرش، یاسر و سمیه، از نخستین کسانی بودند که به اسلام گرویدند و در راه این آیین رنج های فراوانی تحمل کردند.

عمار یاسر به دلیل ایمان راسخ و شخصیت والایش، مورد ستایش پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) قرار گرفت. حدیث مشهور پیامبر (ص) که فرمودند: «عمار با حق است و حق با عمار»، گواهی بر جایگاه بلند او در اسلام است. نام عمار یاسر تا همیشه به عنوان نماد مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم و ستم در تاریخ اسلام جاودان خواهد ماند.  به مناسبت شهادت این شخصیت بزرگ با محمد حائری شیرازی، مدیر گروه علوم انسانی اسلامی پژوهشکده مصباح الهدی و پژوهشگر قرآن و حدیث به گفت‌وگو پرداختیم.

در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانیم:

ایسنا: عمار یاسر یکی از چهره‌های برجسته تاریخ اسلام است. به عنوان اولین سوال، جایگاه عمار در میان صحابه پیامبر را تبیین کنید؟

عمار یاسر از جمله اصحاب ویژه و ممتاز پیامبر اسلام (ص) بود که ایمان، وفاداری و پایداری‌اش در طول تاریخ اسلام مثال‌زدنی است. بسیاری از روایات نبوی در وصف شخصیت او نقل شده که نشان می‌دهد جایگاهی فراتر از یک صحابی ساده داشته است. پیامبر اکرم (ص) درباره او فرمودند: «عمار را گروه ستمگر خواهد کشت» که این جمله هم پیشگویی شهادت اوست و هم معیاری برای سنجش حق و باطل در فتنه‌های بعدی. در منابع معتبر آمده که پیامبر درباره‌اش گفتند: «از فرق تا قدمِ عمار، ایمان نفوذ کرده است»؛ عبارتی که بیانگر پیوستگی درونی و کامل او با حقیقت اسلام است.

جایگاه عمار نزد پیامبر آن‌چنان برجسته بود که برخی روایات از او به عنوان نزدیک‌ترین فرد به پیامبر یاد می‌کنند. عمار نه فقط یک همراه بلکه یک یار راستین و مورد اعتماد بود که در مهم‌ترین بزنگاه‌های تاریخ صدر اسلام، در صف اول دفاع از دین قرار داشت. او از جمله نخستین کسانی بود که اسلام آورد و تا آخرین نفس بر آن پایدار ماند. چنین جایگاهی حاصل ایمان بی‌ریا، سابقه جهادی، و پیوند عمیق قلبی او با شخص پیامبر بود.

ایسنا: نقش عمار در دفاع از امیرالمؤمنین علی (ع) چگونه بود؟ آیا می‌توان او را یکی از شاخص‌ترین مدافعان ولایت دانست؟

بی‌تردید عمار یاسر از شاخص‌ترین مدافعان ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) بود. او نه تنها در خطبه‌ها و گفت‌وگوها از جایگاه امیرالمؤمنین دفاع می‌کرد، بلکه در عمل نیز همواره در کنار حضرت علی (ع) قرار داشت. بعد از رحلت پیامبر (ص)، وقتی بسیاری از صحابه دچار تردید شدند یا به طمع خلافت، راهی دیگر پیش گرفتند، عمار از اولین کسانی بود که با جسارت و صراحت از حقانیت حضرت علی (ع) سخن گفت و در قضیه سقیفه، با شجاعت به همراه برخی دیگر، قصد مقابله علنی با جریان خلافت را داشت. هرچند با توصیه امیرالمؤمنین (ع) از اقدام شدید پرهیز کرد، اما همواره در راه تبیین ولایت گام برداشت.

اوج وفاداری عمار به ولایت، در جنگ صفین دیده می‌شود؛ جنگی که برای بسیاری، مرز بین حق و باطل مخدوش شده بود. عمار با اینکه پیرمردی حدوداً ۹۰ ساله بود، اما در خط مقدم سپاه علی (ع) می‌جنگید. شهادت او توسط سپاه معاویه، دقیقاً مصداق حدیث پیامبر شد که فرمود: «عمار را گروهی ستمگر خواهند کشت». شهادت عمار نقش تعیین‌کننده‌ای در افشای چهره باطلِ جبهه معاویه داشت و برای بسیاری از مردم، بیداربخش بود. در واقع، عمار نه تنها در بیان، بلکه با خون خود نیز به دفاع از ولایت علی (ع) برخاست.

ایسنا: درباره تحمل شکنجه‌های عمار و خانواده‌اش هم زیاد شنیده‌ایم. جایگاه این صبوری در تاریخ اسلام چگونه تحلیل می‌شود؟

خانواده عمار یاسر از نخستین خانواده‌هایی بودند که اسلام را پذیرفتند و در راه آن به شدیدترین شکنجه‌ها تن دادند. پدر و مادر او، یعنی یاسر و سمیه، نخستین شهیدان اسلام لقب گرفته‌اند. مشرکان قریش، به‌ویژه قبیله بنی‌مخزوم، عمار و خانواده‌اش را به بدترین شکل ممکن شکنجه می‌دادند. سمیه، مادر عمار، با ضربه نیزه ابوجهل به شهادت رسید و پدرش نیز زیر شکنجه جان داد. عمار سال‌ها در چنین محیطی زندگی کرد، اما ایمانش را از دست نداد. این مقاومت، جلوه‌ای از صبر الهی و ایمان راسخ به حقیقت توحید بود.

در یکی از سخت‌ترین لحظات زندگی‌اش، وقتی شکنجه‌ها به اوج رسید، عمار مجبور به انجام تقیه شد و به ظاهر به خواسته مشرکان تن داد. این اقدام برخی را به اشتباه انداخت، اما پیامبر اکرم (ص) به دفاع از او پرداختند و فرمودند: «قلب عمار سرشار از ایمان است.» همین ماجرا باعث شد آیه‌ای از قرآن در دفاع از کسانی که در حال تقیه هستند، نازل شود و نام عمار در تاریخ اسلام به عنوان مصداق این آیه ثبت شود. عمار نماد صبر، تحمل، و وفاداری در روزگار سختی و فشار است، و داستان زندگی‌اش الگویی است جاودانه برای همه آزادگان جهان.

ایسنا: به عنوان سؤال پایانی، اهمیت زنده نگه‌داشتن یاد عمار یاسر در زمانه ما چیست؟

در دوران کنونی که مرزهای حق و باطل گاهی در هم آمیخته و تشخیص راه درست دشوار شده است، الگوهایی چون عمار یاسر می‌توانند نقشی کلیدی در هدایت فکری و معنوی جامعه ایفا کنند. عمار فقط یک چهره تاریخی نیست، بلکه الگویی برای «بصیرت» و «ثبات قدم» است.

کسی که در فتنه‌ها راه را گم نکرد، سکوت را ترجیح نداد، بلکه با صراحت در صف حق ایستاد و جان خود را تقدیم حقیقت کرد. او یادآور این نکته مهم است که ایمان تنها به گفتار نیست، بلکه نیازمند صبر، ایستادگی، و تصمیم‌های سخت است.

انتهای پیام