طبق اعلام مسئولان سازمان جهادکشاورزی استان زنجان، به مناسبت هفته دولت، ۳۵ پروژه کشاورزی با اعتباری بالغ بر ۲۸۵۶ میلیارد ریال در استان زنجان به بهره‌برداری می‌رسد. این پروژه‌ها شامل طرح‌هایی در حوزه آب و خاک، صنایع تبدیلی و تکمیلی و تولیدات گیاهی است که به گفته مسئولان، نقش مهمی در توسعه کشاورزی و اشتغال‌زایی استان دارند. افتتاح این تعداد پروژه زمینه اشتغال مستقیم برای ۲۷۷ نفر را فراهم می‌کند.
در این میان، ۳۱ پروژه در بخش آب و خاک تعریف شده که شامل اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در ۳۲۹ هکتار اراضی، احداث کانال‌های آبیاری به طول ۷۴۴۲ متر، بازسازی و نوسازی قنوات به طول ۲۸۵۰ متر و انتقال آب با لوله به طول بیش از ۱۰ هزار متر است. سرمایه‌گذاری انجام شده در این بخش بیش از ۳۷۹ میلیارد ریال اعلام شده است.
مسئولان جهاد کشاورزی استان می‌گویند سه پروژه نیز در حوزه صنایع تبدیلی و تکمیلی به بهره‌برداری می‌رسد که شامل یک واحد صنایع غذایی با ظرفیت ۵۰ هزار تن در سال، یک سردخانه بالای صفر با ظرفیت ۲۰۰۰ تن و یک کارخانه خوراک آماده طیور با ظرفیت ۵۸ هزار تن در سال است. مجموع سرمایه‌گذاری در این بخش بیش از ۲۴۵۲ میلیارد ریال برآورد شده است. همچنین در بخش تولیدات گیاهی، یک واحد گلخانه با اعتباری بالغ بر ۲۵ میلیارد ریال به بهره‌برداری خواهد رسید.
کارشناسان کشاورزی تاکید می‌کنند که این بخش به عنوان بزرگ‌ترین حوزه مصرف‌کننده آب در جهان شناخته می‌شود و بخش عمده‌ای از جمعیت شاغل نیز در آن فعالیت دارند. امنیت غذایی جهان وابستگی بالایی به کشاورزی دارد و کشاورزی نیز برای پایداری خود نیازمند منابع آبی پایدار است. آنها معتقدند برای دستیابی به امنیت غذایی و امنیت آبی، باید مدیریت کارآمدی در حوزه کشاورزی اعمال شود تا ضمن تأمین غذای جامعه بشری، از منابع آبی نیز حفاظت شود. شکست‌های متوالی در این حوزه می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری برای جوامع به همراه داشته باشد. در همین راستا، کشاورزی به عنوان یک سیستم پیچیده معرفی می‌شود که نیازمند مدیریت منحصر به فرد است.
استفاده از مدل‌سازی عامل‌مبنا می‌تواند ابزاری کارآمد برای مدیریت این سیستم‌های پیچیده و شناستایی فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو باشد.
بر اساس آمارهای جدید، حدود ۵۵ هزار هکتار از اراضی آبی استان زنجان تحت تأثیر تنش شدید آبی قرار دارند همان‌طور که گفته شد امنیت غذایی یکی از ارکان اصلی امنیت ملی کشورها محسوب می‌شود. کارشناسان باز معتقدند که پایداری امنیت غذایی ارتباط مستقیمی با مدیریت و بهبود تولید کشاورزی دارد.
به گفته آنان، طرح‌های جدید جهاد کشاورزی در استان زنجان با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف آب، می‌تواند در تقویت تولید و تأمین پایدار مواد غذایی نقش مؤثری ایفا کند.
تعداد بهره‌برداران کشاورزی چقدر است؟
آمارگیری کشاورزی در بازه‌های زمانی ۱۰ ساله انجام می‌شود. آخرین سرشماری در سال ۱۴۰۳ با محوریت مرکز آمار کشور صورت گرفت اما نتایج آن هنوز به صورت استانی منتشر نشده است.
مدیر ترویج و هماهنگی کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: براساس آخرین آمار موجود، بیش از چهار میلیون و ۲۸۷ هزار بهره‌بردار کشاورزی در سطح کشور شناسایی شده‌اند.
خلیل پیمان، می‌افزاید: مقایسه این آمار با نتایج سرشماری سال ۱۳۹۳ نشان می‌دهد که روند سوادآموزی و افزایش سطح تحصیلات در میان بهره‌برداران رو به رشد است. در سال ۹۳ حدود ۳۵ درصد از بهره‌برداران بی‌سواد بودند، در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۳ به ۲۳ درصد کاهش یافته است.
او ادامه می‌دهد: این روند افزایشی در حوزه دانش و مهارت کشاورزان، در کنار فعالیت‌های سازمان جهاد کشاورزی و برنامه‌های ترویجی، می‌تواند منجر به ارتقای توانایی‌های بهره‌برداران شود؛ به‌طوری که مصداق آن را در بهبود کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی شاهد هستیم.
کارشناسان و فعالان این حوزه کشاورزی تأکید می‌کنند در شرایط کمبود منابع پایه تولید، ورود دانش فنی به مزرعه می‌تواند افزایش بهره‌وری در سطح را محقق کند. به گفته آنان، رویکرد سال‌جاری که با عنوان سرمایه‌گذاری برای تولیدنامگذاری شده، بر افزایش بهره‌وری در تولید محصولات کشاورزی تمرکز دارد.
نقش دانش و فناوری در افزایش تولید
یک کارشناس کشاورزی می‌گوید: هم در بخش تولیدات گیاهی و هم در بخش تولیدات دامی، با وجود محدودیت منابع آبی، روند تولید در استان افزایش داشته است. در سال‌های گذشته برداشت‌ها بیش از ۴.۹ میلیون تن بود اما در شرایط کنونی، با وجود کاهش آب از ۲.۴ میلیارد مترمکعب به حدود ۱.۳ میلیارد مترمکعب، تولید استان به بیش از ۳.۳ میلیون تن رسیده است.
فاطمه حیدری در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید: این آمار نشان می‌دهد که در حالی‌که مصرف آب کاهش یافته، تولید افزایش داشته است. برای مثال، طبق اعلام جهاد کشاورزی استان عملکرد گندم از چهار تن در هکتار به شش تن رسیده و سیب‌زمینی نیز از ۱۵ تن به ۳۲ تن افزایش یافته است. همچنین در بخش دام، نرخ زنده‌مانی که پیش‌تر ۰.۹ بود، اکنون به ۲.۴ رسیده است.
او ادامه می‌دهد: قطعاً بدون ورود دانش و بهره‌گیری از دستاوردهای علمی، چنین افزایش راندمانی امکان‌پذیر نبود.
این آمارها در شرایطی مطرح می‌شود که کشاورزی همچنان متهم ردیف اول در ایجاد بحران در حوزه آب است و نیاز به سرمایه‌گذاری در این بخش را این روزها بیش از گذشته نشان می‌دهد.
بخش کشاورزی در ایران بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد آب تجدیدپذیر کشور را مصرف می‌کند. با این حال، سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی کمتر از ۱۵ درصد است. این عدم توازن بیانگر بهره‌وری پایین آب در کشاورزی است. روش‌های سنتی آبیاری، کشت محصولات پرآب‌بر در مناطق خشک، و نبود سیاست‌های دقیق در الگوی کشت، از مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده بحران آب هستند که تجدیدنظر در این رابطه حائز اهمیت است.
و در نهایت ...
البته برخی آمارها نشان می‌دهد که با وجود محدودیت منابع پایه، به‌ویژه آب، بخش کشاورزی استان زنجان تا حدی توانسته است با بهره‌گیری از فناوری و تکیه بر مباحث علمی، روند تولید را ارتقا دهد هرچند این مسیر راه درازی در پیش دارد. بهره‌برداری از پروژه‌های جدید در هفته دولت نیز همسو با همین سیاست‌ها، گامی اساسی در مسیر توسعه پایدار، تقویت امنیت غذایی و بهبود معیشت کشاورزان استان به شمار می‌رود.
انتهای پیام
نظرات