محدثه مولوی در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت روز خلاق و مهرورزی اظهار کرد: اگر نگاه کنیم به آنچه از «اخلاق نبوی» در منابع اسلامی روایت شده، پیامبر اکرم(ص) جامع فضائل اخلاقی بود؛ اما وقتی مسئله را به شرایط امروز کم‌طاقتی، فردگرایی افراطی و کاهش مهرورزی ربط بدهیم، چند محور کلیدی پررنگ‌تر می‌شود، رحمت و مهرورزی پیامبر اکرم که قرآن کریم پیامبر(ص) را «رحمت برای جهانیان» معرفی می‌کند. در دورانی که خشونت کلامی، بی‌حوصلگی و کم‌تحملی رایج شده، سیره‌ پیامبر در مدارا، مهربانی با مخالفان و توجه به کرامت انسان‌ها می‌تواند الگویی بنیادین باشد.

پژوهشگر حوزه اخلاق با اشاره به حلم و بردباری پیامبر گفت: یکی از ویژگی‌های بارز پیامبر، حلم و صبر در برابر آزار بود. کم‌طاقتی امروز (مثلاً در روابط اجتماعی یا فضای مجازی) دقیقاً نقطه مقابل این خلق است. اگر جامعه صبر و تحمل را تمرین کند، بسیاری از تنش‌ها و خشونت‌ها کاهش می‌یابد. یکی دیگر از خصلت‌های خلاقیت پیامبر ایثار و مقدم داشتن دیگران است. فردگرایی افراطی امروز، تضاد کامل با روح ایثار در اخلاق نبوی دارد؛ پیامبر(ص) در عمل نشان داد که «من» و «خود» نباید محور همه چیز باشد، بلکه خیر جمعی، همدلی و «ما» بزرگ انسانی اهمیت دارد.

مولوی بیان کرد: «مهرورزی و رحمت» اساس و محور اخلاق محمدی است که هم کم‌طاقتی را مهار می‌کند (چون صبر و مدارا در دل رحمت است)، هم فردگرایی افراطی را درمان می‌کند (چون محبت، دیگری را در مرکز توجه قرار می‌دهد)، و هم کاهش مهربانی را جبران می‌کند.

پژوهشگر حوزه اخلاق اظهار کرد: برای تبدیل مهرورزی و عطوفت پیامبر(ص) به یک الگوی عملی در زندگی امروز، می‌توان چند راهکار عینی و روزمره را در نظر گرفت از جمله کنترل خشم و پرهیز از واکنش تند، پیامبر(ص) در برابر سخنان گزنده یا رفتارهای ناپسند با صبر و متانت برخورد می‌کردند. در تعاملات روزانه هم می‌توانیم به جای پاسخ فوری و تند، مکث کنیم و با آرامش جواب دهیم.

مولوی با اشاره به گفت‌وگوی محترمانه حضرت حتی با مخالفان گفت: در سیره نبوی، گفت‌وگو ابزار هدایت و همزیستی بود، نه میدان تخریب. پس ما هم باید یاد بگیریم به جای تحقیر یا بی‌احترامی، نظر خود را با استدلال و احترام مطرح کنیم. همچنین توجه به کرامت انسان‌ها، پیامبر(ص) هیچ‌گاه شأن و منزلت انسانی افراد را زیر سؤال نمی‌بردند. در عمل یعنی پرهیز از برچسب‌زدن، تمسخر و قضاوت عجولانه.

وی با اشاره به ویژگی ایجاد فرهنگ عفو و گذشت پیامبر اسلام تصریح کرد: اگر در خانواده، محیط کار یا فضای مجازی به ما بی‌احترامی شد، می‌توانیم با چشم‌پوشی و گذشت، از دامن زدن به کینه جلوگیری کنیم. ترویج مهربانی در کوچک‌ترین رفتارها لبخند، خوش‌برخوردی، دستگیری از نیازمندان و حتی توجه به احساسات دیگران، تجلی ساده اما مهم مهرورزی است.

پژوهشگر حوزه اخلاق با بیان اینکه یکی از بارزترین جلوه‌های اخلاق پیامبر اکرم(ص) مهرورزی و عطوفت ایشان حتی با مخالفان بود، گفت: در جامعه امروز که گاهی گفت‌وگوها به خشونت و تندی کشیده می‌شود، می‌توان این سیره را با چند رفتار ساده اما اثرگذار الگو گرفت، کنترل خشم و پرهیز از واکنش تند با دیگران حتی در صورت اختلاف، اجتناب از تحقیر یا تمسخر، و نیز تمرین گذشت.

مولوی افزود: می‌توان شاخص‌هایی از سیره اخلاقی پیامبر را به‌عنوان معیار سنجش نهادها معرفی کرد از جمله عدالت و انصاف پیامبر(ص) در قضاوت و مدیریت، هیچ‌گاه میان افراد تبعیض قائل نمی‌شدند، به توزیع عادلانه فرصت‌ها، جلوگیری از رانت و فساد، و رعایت حقوق همه افراد، اهتمام داشتند. به دلیل خصلت امانت‌داری و شفافیت پیامبر(ص) حتی پیش از بعثت به «امین» شهرت داشتند.

پژوهشگر حوزه اخلاق به ویژگی مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی پیامبر اسلام اشاره کرد و گفت: سیره نبوی نشان می‌دهد حاکم و مدیر در برابر مردم مسئول است، پیامبر(ص) خود را «خادم» مردم می‌دانستند نه صاحب آنان. ایشان اهل مشورت بودند و حتی با مخالفان با احترام سخن می‌گفتند.

مولوی اضافه کرد: اگر بخواهیم سیره اخلاقی پیامبر(ص) را به زبان امروز ترجمه کنیم، عدالت، امانت‌داری، پاسخگویی، خدمت به مردم و مدارا مهم‌ترین شاخص‌هایی هستند که می‌توان با آن‌ها اخلاقمندی سازمان‌ها و نهادها را سنجید.

وی با اشاره به اینکه برای ملموس شدن «اخلاق محمدی» در سبک زندگی مدرن می‌شود چند راهکار عملی پیشنهاد داد، گفت: اولین راهکار شروع از رفتارهای کوچک و روزمره است، پیامبر(ص) همیشه با لبخند و خوش‌برخوردی با دیگران مواجه می‌شدند. جوان امروز هم می‌تواند با ادب در گفت‌وگو، احترام به خانواده و دوستان، و خوش‌اخلاقی در جمع، اخلاق نبوی را تجربه کند.

پژوهشگر حوزه اخلاق با اشاره به کار برای دیگران و روحیه خدمت به عنوان راهکار دیگر افزود: پیامبر(ص) خود را خادم مردم می‌دانستند. در زندگی امروز، این می‌تواند به شکل کارهای داوطلبانه، کمک به نیازمندان یا حتی دستگیری از یک هم‌دانشگاهی یا همکار جلوه کند.

وی تصریح کرد: همچنین سومین راهکار خویشتن‌داری در فضای مجازی است. اگر پیامبر(ص) در برابر دشنام صبوری می‌کردند، امروز می‌توانیم در شبکه‌های اجتماعی به جای تندی، با ادب و منطق پاسخ دهیم؛ علاوه بر آن مدارا و پذیرش تفاوت‌ها هم رفتار پیامبر وجود دارد، سیره پیامبر(ص) بر پایه مدارا بود. در دنیای متنوع امروز، این یعنی احترام به عقاید، سبک‌ها و سلیقه‌های متفاوت.

مولوی در پایان تاکید کرد: برای نسل جوان، اخلاق محمدی اگر در قالب رفتارهای ساده و عینی مثل خوش‌اخلاقی، خدمت، صداقت، کنترل خشم در فضای مجازی و احترام به تفاوت‌ها تمرین شود، از یک الگوی آرمانی دور به یک سبک زندگی قابل لمس نزدیک خواهد شد.

انتهای پیام