به گزارش ایسنا، راسخون نوشت: ایران کشوری با تمدن کهن و چند هزار ساله است که در طول تاریخ حکومت های گوناگونی را به خود دیده است. در هر دوره، یک شهر به عنوان پایتخت انتخاب می شد و این روند باعث شکل گیری تعداد قابل توجهی از شهرهای تاریخی و قدیمی در این سرزمین شده است. با این حال، بسیاری از این شهرهای باستانی در گذر زمان نابود شده اند و تنها تعداد معدودی از آن ها همچنان باقی مانده و قابل بازدید هستند. بازدید از قدیمی ترین شهرهای ایران می تواند برای علاقه مندان به تاریخ تجربه ای بی نظیر باشد، اما حتی برای سایر افراد نیز دیدن شهرهایی با قدمت چند هزار ساله، جذابیت خاص خود را دارد.
تاریخ ایران همچون کتابی ضخیم است که هر بخش آن روایت گر داستان هایی پر پیچ و خم از حکومت ها و شهرهای ساخته شده در گذر زمان است. آیا می دانستید که برخی از شهر های ایران باستان قدمتی چند هزار ساله دارند؟ امروزه تنها بقایایی از آن شهرهای عظیم، ساخته شده در دوران باشکوه اشکانیان و ساسانیان، باقی مانده است؛ شهرهایی که در دل خود تاریخ پرباری را نهفته اند و به ما اطلاعات ارزشمندی از آن دوران پرافتخار ارائه می دهند.
بر اساس تقسیم بندی های تاریخی، دوره ایران باستان از زمان تشکیل حکومت مادها تا پایان سلطنت ساسانیان ادامه داشته است. در میان حکومت های آن عصر، اشکانیان و ساسانیان طولانی ترین دوران پادشاهی را تجربه کردند و به مدت بیش از ۹۰۰ سال بر ایران و مناطق گسترده ای از دیگر سرزمین ها حکمرانی داشتند. نکته جالب توجه این است که قدیمی ترین شهرهای ایران، همچون شوش، شهر سوخته، هگمتانه و پاسارگاد، که هنوز آثار و نشانه هایی از آن ها باقی مانده است، مربوط به همین دوره تاریخی هستند.
آشنایی با قدیمی ترین شهرهای ایران
آشنا شدن با این شهرها و آثار تاریخی به جا مانده در آن ها نقش مهمی در افزایش آگاهی ما از تاریخ و تمدن کشورمان دارد. شناخت تاریخ کشور برای هر ایرانی امری ضروری است و می تواند در مسیر زندگی تأثیرات مثبتی به همراه داشته باشد.
شهر شوش
شوش، نگین تاریخ ایران و به باور برخی محققان، کهن ترین شهر جهان، هنوز در دل خوزستان به حیات خود ادامه می دهد. این شهر باستانی در ۱۱۵ کیلومتری شمال غرب اهواز و در شرق رود دجله قرار دارد و برای سالیان طولانی به عنوان مرکز حکومت عیلامی ها، پایتخت نخستین تمدن ایران زمین و اقامتگاه زمستانی هخامنشیان شناخته شده است. از بناهای تاریخی برجسته شوش می توان به زیگورات چغازنبیل، کاخ اردشیر دوم، ایوان کرخه، تپه های تاریخی شوش، آرامگاه دانیال نبی، هفت تپه، آرامگاه دعبل خزایی و کاخ آپادانای داریوش اشاره کرد. تاریخ دقیق پیدایش این شهر مشخص نیست، اما بر اساس گمانه زنی مورخان قدمت آن به ۷ تا ۴ هزار سال پیش از میلاد با زمی گردد.
این دیار که به نام های شوش، شوش سوسا، سوزیانا یا شوشن نیز شناخته می شود، از باشکوه ترین و کهن ترین مناطق ایران و جهان بوده و گفته می شود که حدود دو هزار سال پایتخت تمدن های باستانی محسوب می شده است. شکوفایی شوش تا پیش از یورش مغول ها ادامه داشت؛ اما پس از آن رونق آن کاهش یافت. این شهر نه تنها یکی از قدیمی ترین سکونت گاه های بشری است، بلکه همچنان محل کاوش های باستان شناسی فعال به شمار می رود. محوطه تاریخی شوش ابتدا در فهرست آثار ملی ایران و سپس در سال ۱۳۹۴ در فهرست میراث جهانی ثبت شد.
شهر شوش با مساحت پنج کیلومتر مربع و ارتفاع ۷۸ متر از سطح دریا، میزبان سه رودخانه کرخه، دز و شاوور است که زیبایی و اهمیت اقتصادی آن را دوچندان کرده اند. موقعیت جغرافیایی خاص این منطقه باعث شده تا مشاغلی چون تجارت، صید ماهی و کشاورزی بخش عمده ای از فعالیت های مردم این شهر را تشکیل دهند. در سفر به این مقصد تاریخی، علاوه بر بازدید از آثار باستانی شگفت انگیز آن، خرید سوغات و صنایع دستی محلی نظیر کپو، نقاشی روی سفال و چوب، معرق و تهذیب را نیز از دست ندهید.
شهر سوخته
شهر سوخته، واقع در استان سیستان و بلوچستان و ۱۲۰ کیلومتری جنوب زابل، یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان به شمار می آید و قدمت آن به بیش از پنج هزار سال باز می گردد. یافته های باستان شناسی نشان داده اند که این منطقه تاریخی، گنجینه ای ارزشمند برای پژوهشگران و علاقه مندان به تاریخ محسوب می شود. این شهر در گذشته نقش مهمی به عنوان شاه راه ارتباطی میان شبه قاره هند، آسیای مرکزی و تمدن های حاشیه خلیج فارس ایفا کرده است و بخش بزرگی از تاریخ ایران کهن و ریشه های فرهنگی شرق فلات ایران را در بر می گیرد.
این شهر در ارتفاعات تپه ای با ارتفاعی بین ۱۲ تا ۱۸ متر و بر روی آبرفت های رودخانه هیرمند بنا شده بود. شهر سوخته، به عنوان یکی از پیشرفته ترین تمدن های عصر کهن، با دوره برنز تمدن جیرفت قابل مقایسه است. در منطقه وسیع آن، آثار تاریخی متعددی وجود دارد؛ با این حال، با وجود ارزش بسیار بالای شهر سوخته، این منطقه کمتر در میان جاذبه های گردشگری ایران شناخته شده است. شرایط آب و هوایی گرم و خشک، امکانات رفاهی محدود و موقعیت اقلیمی سیستان و بلوچستان از عوامل مؤثر در کاهش توجه گردشگران به این مکان تاریخی هستند. با این حال، شهر سوخته در سال ۱۳۹۳ در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان هفدهمین اثر تاریخی ایران ثبت شد.
وسعت این شهر نزدیک به ۲۸۰ هکتار بوده و به سیستم آبرسانی و فاضلاب پیشرفته ای مجهز بوده است. از نظر ساختاری، شهر سوخته به پنج بخش اصلی تقسیم شده بود که شامل مناطق مسکونی در شمال شرقی و شرق، نواحی گسترده مرکزی، بخش صنعتی در شمال غربی، بناهای یادبود و گورستان در جنوب غربی می شد. بخش صنعتی نیز در خارج از محدوده مناطق مسکونی قرار داشته است تا از تداخل فعالیت های شهری جلوگیری شود.
شهر سوخته به عنوان یکی از مراکز مهم تمدن باستان، میزبان صنایعی مانند معرق کاری، زرگری، حصیر بافی، نساجی و کوزه گری بوده است. آثار زینتی کشف شده در حفاری های این منطقه، به وضوح تأیید کننده مهارت های هنری و صنایع دستی این شهر هستند. از طرفی، کشف نخستین تخته نرد جهان و قدیمی ترین چشم مصنوعی در این شهر، به همراه اولین جراحی مغز، نشانگر پیشرفت های چشمگیر این تمدن در زمینه های مختلف علمی و فرهنگی است.
یکی از اساسی ترین پرسش های مطرح شده برای باستان شناسان درباره شهر سوخته این بوده که چرا این شهر به حالت نابودی درآمد و آیا واقعاً در آتش سوخته است؟ بررسی های اولیه از وجود لایه های گسترده خاکستر و آثار سوختگی در ساختمان ها حکایت داشت که این نظریه را تقویت کرد که شهر در دو مرحله طعمه آتش شده است: یک بار در دوران رشد و شکوفایی و بار دیگر در زمان نابودی کامل. با این حال، دیدگاه های جدید نشان می دهند که خاکستر موجود در منطقه احتمالاً ناشی از فعالیت های صنعتی اطراف شهر بوده است. تغییرات اقلیمی، کاهش رونق صنعتی و تجاری، از مهم ترین عوامل افول این تمدن محسوب می شوند که نهایتاً شهر سوخته را به ورطه نابودی کشاندند.
تپه حصار
تپه حصار یکی از کهن ترین نقاط تاریخی ایران در شمال استان سمنان به شمار می رود. این تپه که در فاصله سه کیلومتری جنوب شرقی شهر دامغان و در روستای حیدر آباد واقع شده، قدمتی از هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد دارد. ساکنان آن زمان تپه حصار، خانه های خود را با خشت خام بنا می کردند. بقایای این سازه ها هنوز به صورت ویرانه هایی قابل مشاهده است. شواهد تاریخی حاکی از آن است که این منطقه در گذشته تحت یک حمله شدید قرار گرفته و به طور کامل ویران شده است.
تپه حصار در شهریور ۱۳۱۰ خورشیدی به عنوان یکی از ارزشمندترین محوطه های پیشا تاریخی فلات ایران در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. این تپه، ارتفاع کمی نسبت به زمین های اطراف دارد و شامل چند برجستگی محدود است. مساحت کنونی تپه حصار ۳۰۰ در ۲۰۰ متر بوده، هرچند در گذشته گستره بیشتری داشته است. نخستین بار نام این تپه در سفرنامه شیندلر، مأمور بریتانیایی احداث خط تلگراف بمبئی به اروپا، ذکر شده است. این سفرنامه در دوره قاجار و زمان ناصر الدین شاه نوشته شده است.
پیشینه کاوش های باستان شناسی در تپه حصار به دوران پیش از انقلاب باز می گردد. بر اساس این تحقیقات، تپه حصار شامل سه دوره فرهنگی پیش از تاریخ است و در هزاره های چهارم و سوم پیش از میلاد، یکی از مراکز صنعتی مهم فلات ایران محسوب می شده است. مطالعات نشان داده اند که سکونت در این منطقه از سال ۴۲۰۰ تا ۱۷۰۰ پیش از میلاد ادامه داشته و از دوران مس سنگی تا عصر برنز را شامل می شود. این محوطه در حدود سال ۱۷۰۰ پیش از میلاد متروک شده است.
در دوره های تاریخی و عصر ساسانیان، کاخ هایی در تپه حصار ساخته شده اند. آثار فرهنگی به دست آمده و بناهای قلعه مانند مربوط به دوران اسلامی در این منطقه نیز حاکی از استمرار سکونت در این محوطه هستند. اهمیت تپه حصار در این است که گذار از دوران مس سنگی به عصر مفرغ ایران را می توان در آن مشاهده کرد.
تپه حصار در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است؛ اما عبور خط ریل راه‌آهن تهران-مشهد از بخشی از این محوطه تاریخی باعث شده تا امکان ثبت جهانی آن وجود نداشته باشد. علاوه بر این، پراکندگی سفال های تاریخی ارزشمند در سطح تپه، همراه با فرسایش ناشی از عوامل طبیعی نظیر آب، باد و تغییرات دما، وضعیت نگهداری این اثر را بحرانی کرده است. امید می رود که پروژه‌ای برای جمع آوری و حفاظت فوری این سفال ها اجرا شود تا این میراث ارزشمند باستانی مورد مراقبت بیشتری قرار گیرد.
شهر دقیانوس
تمدن جیرفت با قدمتی پنج هزار ساله در ایران یکی از ناشناخته ترین و راز آلود ترین تمدن های بشری به شمار می آید. بخشی از این تمدن، تحت نام دقیانوس، سال ها در دل خاک پنهان بوده و تنها به واسطه سیل در رودخانه نمایان شده است. کشفیات سال ۱۳۸۸ بخش های بیشتری از این شهر، از جمله مسجد، کوره سفال پزی، گورستان، حمام و بازار را آشکار کرد. مطالعات انجام شده بر روی سفال ها، کتیبه ها و آثار سنگی گویای وجود تمدنی باستانی و چندین هزار ساله در این منطقه هستند.
مکانی که امروزه آن را با نام شهر دقیانوس می شناسیم، در شمال شرقی جیرفت و در کنار هلیل رود قرار دارد و قدمتی حدود هفت هزار سال را در خود جای داده است. این سرزمین افسانه ای و پیشرفته در دوران باستان به‌عنوان «ارت» شناخته می شد؛ شهری که نماد فرهنگ، هنر، تمدن و قدرت بود. ارت نه تنها به دلیل زمین های حاصلخیز کشاورزی و معادن غنی شهرت داشت، بلکه نقش مهمی به‌عنوان چهار راه اصلی عبور کاروان های تجاری ایفا می کرد و از ثروت فراوان برخوردار بود. مردمان این شهر همچنین از نخستین کسانی بودند که هنر نوشتن را پایه گذاری کردند.
برای بازدید از شهر تاریخی دقیانوس، لازم است به روستای کنار صندل در فاصله پنج کیلومتری غرب شهر عنبرآباد و ۳۰ کیلومتری جنوب شهر جیرفت سفر کنید. این شهر باستانی که جزو آثار ملی ایران ثبت شده است، یکی از مهم ترین مراکز تمدن تاریخی محسوب می شود. تاکنون حدود ۱۳۰۰ متر مربع از بقایای شهر دقیانوس از دل خاک بیرون آورده شده و کاوش ها اطلاعات ارزشمندی درباره ساختار و ویژگی های این شهر ارائه داده اند. بر اساس پژوهش ها، شهر دقیانوس در گذشته شامل بیش از ۱۰۰ محله و ۱۰۰ میدان بوده که نشان دهنده وسعت زیاد و شکوفایی اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن در دوره سلجوقیان است.
متأسفانه برخی از آثار باستانی کشف شده از این شهر طی سال های مختلف در حراجی های بین المللی فروخته شده و به موزه های خارج از کشور منتقل شده اند. با این حال، بخشی از اشیای به دست آمده از تپه باستانی کنار صندل اکنون در موزه باستان شناسی جیرفت نگهداری می شود و علاقه مندان می توانند از این آثار بی نظیر دیدن کنند.
تپه سیلک
حدود پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح، تغییرات آب و هوایی مردم غارنشین فلات ایران را به دشت ها کشاند و زمینه ای برای آغاز زندگی تازه فراهم کرد. از قدیمی ترین ساکنان دشت می توان به مردم منطقه سیلک در نزدیکی کاشان اشاره کرد. آثار حضور این مردم طی کاوش های باستان شناسی کشف شده است. تپه سیلک یا میدان گاه باستانی در منطقه فین کاشان قدمتی بیش از هفت هزار سال دارد و از گل رس و سفال ساخته شده است. این سازه در اصل یک زیگورات یا نیایشگاه مذهبی ایرانیان باستان بوده و سبک معماری آن متاثر از شهرهای عمده بین النهرین همان عراق کنونی و ایران طراحی شده است. ساختار این زیگورات به شکل برج هایی مطبق و هرمی است.
در گذشته، تپه سیلک به عنوان شهر نفرین شده شناخته می شد و امروز یکی از قدیمی ترین آثار تمدنی ایران محسوب می شود. این تمدن چند هزار ساله همراه با ابزارها و سفالینه های متنوع حدود ۸۰ سال پیش هنگام جاری شدن سیلاب در زمین های کشاورزی کاشان کشف شد. متاسفانه بخش زیادی از گنجینه های ارزشمند منطقه توسط قاچاقچیان عتیقه مورد غارت قرار گرفت و بسیاری از آثار تاریخی آن به کشور های غربی انتقال یافت. در این شرایط، رومن گیرشمن، باستان شناس مشهور موزه لوور فرانسه، برای بررسی و نجات این میراث جهانی به ایران سفر کرد.
گیرشمن و تیم باستان شناسی او در سال های ۱۹۳۳، ۱۹۳۴ و ۱۹۳۷ میلادی، طی سه فصل کاوش روی هر دو تپه سیلک و گورستان های مجاور آن فعالیت کردند. نتیجه تلاش های او در سال ۱۹۳۸ (۱۳۱۷ خورشیدی) به صورت دو جلد کتاب با عنوان سیلک کاشان به زبان فرانسوی چاپ شد که بعدها توسط انتشارات میراث فرهنگی ایران به فارسی ترجمه شدند. این باستان شناس قدمت تمدن سیلک را نزدیک به ۱۰ هزار سال تخمین زده است.
با وجود فعالیت های گیرشمن و چاپ گزارش های او تا سال ۱۳۸۰ توجهی به تپه سیلک جلب نشد و بسیاری از اراضی این محوطه به زمین کشاورزی تبدیل شدند. پس از مدتی دکتر صادق ملک شهمیرزادی، باستان شناس بزرگ ایرانی برای بررسی و ادامه کاوش ها به سیلک رفت و با انجام پنج فصل کاوش تا سال ۱۳۸۵ موفق به چاپ چند جلد کتاب درباره این منطقه شد.
تپه سیلک کاشان در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران قرار دارد و در سال ۱۹۹۷ میلادی نیز در فهرست ثبت آثار موقت جهانی قرار گرفته است. تپه های سیلک در ضلع جنوبی غربی کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین در خیابان امیر کبیر واقع شده است و شامل دو تپه شمالی و جنوبی یا همان گورستان «الف» و «ب» به فاصله ۶۰۰ متری از هم می شود. آثار باقی مانده مکشوفه از این تپه در موزه ای کوچک در محوطه تپه سیلک نگهداری می شوند. امید می رود که مسئولان با توجه بیشتر به این شهر تاریخی و باستانی از آن محافظت بیشتری به عمل بیاورند.
شهر تخت جمشید
تخت جمشید، که به نام پارسه نیز شناخته می شود، یکی از شهرهای تاریخی ایران بوده و در دوران امپراتوری هخامنشیان، سال ها به عنوان پایتخت باشکوه این پادشاهی خدمت کرده است. در این شهر باستانی، بنای باشکوهی به نام تخت جمشید جای گرفته که ساخت آن در دوران حکومت داریوش بزرگ، خشایارشاه و اردشیر اول آغاز شد و از آن زمان تاکنون به عنوان یکی از برجسته ترین جاذبه های گردشگری ایران و استان فارس شناخته شده است.
منطقه تخت جمشید با ستون ها، سرستون ها، کتیبه ها، نقش برجسته ها، کاخ ها و دروازه های تاریخی باقی مانده در این محوطه، به عنوان یکی از ارزشمند ترین اسناد تمدن بشری در جهان شهرت دارد. همین ویژگی ها موجب شده که دانشمندان و پژوهشگران برجسته ای از سراسر دنیا برای مطالعه و بازدید از این بنای تاریخی مهم به ایران سفر کنند. تخت جمشید در شمال شهرستان مرودشت و در ناحیه شمالی استان فارس واقع شده است.
در سال ۵۱۸ پیش از میلاد، ساخت تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید امپراتوری هخامنشی در پارسه آغاز شد. براساس برآورد های سامنر، دشت تخت جمشید شامل ۳۹ سکونتگاه بوده و در دوران هخامنشیان حدود ۴۳٬۶۰۰ نفر در آن زندگی می کرده اند. تاریخ نگاران معتقدند که اسکندر مقدونی در سال ۳۳۰ پیش از میلاد به ایران یورش برد، تخت جمشید را به آتش کشید و بخش گسترده ای از آثار ادبی، هنری و فرهنگی هخامنشیان را نابود ساخت.
باشکوهی و زیبایی بنا های تخت جمشید همچنان الهام بخش طراحان و مهندسان عصر حاضر است، به گونه ای که ساخت مجموعه ای با این عظمت حتی با امکانات پیشرفته کنونی چالشی بزرگ به نظر می رسد. در دوران ساسانیان نیز کتیبه هایی در کاخ تچر تخت جمشید به جای مانده که بیانگر اهمیت این مکان در تاریخ است. پس از ورود اسلام، حرمت این محل همچنان حفظ شد و در این دوره با نام هایی چون هزار ستون یا چهل منار شناخته می شد. علاوه بر این، تخت جمشید به شخصیت هایی مانند سلیمان نبی و جمشید نسبت داده می شد، که نشان دهنده جایگاه ویژه آن در فرهنگ و باورهای آن زمان است.
شهر پاسارگاد
مجموعه میراث جهانی پاسارگاد، یکی از برجسته ترین آثار تاریخی ایران، در استان فارس و ۱۳۰ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد. این مجموعه یادگاری از دوران هخامنشیان است و شامل سازه هایی همچون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب نما های باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختار های دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطه مقدس و تنگه بلاغی می شود. پاسارگاد به عنوان پنجمین اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو شناخته شده است.
بر اساس مستندات تاریخی، ساخت این مجموعه باشکوه به احتمال فراوان به دستور کوروش بزرگ آغاز شده است. شواهدی همچون کتیبه ای سه زبانه به زبان های عیلامی، پارسی باستان و اکدی و همچنین شباهت معماری آن با تخت جمشید، این فرضیه را تقویت می کنند. طبق روایت هرودت، کوروش پس از پیروزی های گسترده در سال ۵۲۶ پیش از میلاد به جنگ با قبایل ماساگت، یکی از اقوام سکایی ایرانی تبار در آسیای میانه، پرداخت. او در نبرد کشته شد و پیکرش در پاسارگاد آرام گرفت. این مجموعه در دشتی به ارتفاع ۱۹۰۰ متر از سطح دریا واقع شده و توسط رشته کوه های اطراف احاطه شده است.
برای ساخت بناهای پاسارگاد از مصالحی همچون سنگ آهکی سفید، سنگ کبود سخت، سنگ مرمر سیاه شکننده، آجر، خشت خام و چوب بهره گرفته شده است. آجرهای استفاده شده دارای رنگ قرمز بوده و ابعادی معادل طول ۴۵ سانتی متر، عرض ۲۲ سانتی متر و ضخامت ۵.۵ سانتی متر دارند. این ترکیب مصالح نشان دهنده دقت و مهارت خاص معماران آن دوره است.
هگمتانه
هگمتانه یکی از ارزشمند ترین و برجسته ترین میراث های ایران باستان است؛ شهری تاریخی با سابقه ای بیش از سه هزار سال که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. براساس شواهد باقی مانده، این شهر در قرن هفتم پیش از میلاد توسط اقوام آریایی ماد بنیان گذاری شده و به عنوان مرکز فرمانروایی نخستین امپراطوران و پادشاهان ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است. هگمتانه همچنین در دوران هخامنشیان و ساسانیان به عنوان پایتخت تابستانی اهمیت داشته است. در متون یونانی، این شهر با نام اکباتان شناخته می شد.
هگمتانه، به گفته برخی از مورخان، نخستین پایتخت ایران محسوب می شود و در کنار شهرهایی مانند آتن در یونان، رم در ایتالیا و شوش در خوزستان از معدود شهر های باستانی جهان است که هنوز زنده و پابرجا هستند. هرودوت، تاریخ نگار مشهور یونانی، اعتقاد دارد که این شهر توسط دیاکو، بنیان گذار حکومت مادها در قرن نهم پیش از میلاد، ساخته شده است. او همچنین اشاره می کند که هگمتانه دارای هفت دیوار بوده و هر دیوار به رنگ یکی از سیاره ها طراحی شده است. در سال ۵۵۰ پیش از میلاد، ایشتوویگو، آخرین پادشاه ماد، از کوروش بزرگ شکست خورد و هگمتانه به تصرف هخامنشیان درآمد.
این شهر باستانی به دلیل معماری منظم و طراحی استثنایی خود شهرت دارد؛ ویژگی هایی که در میان سایر آثار باستانی یافت شده بی همتا به نظر می رسند. طی حفاری های انجام شده در منطقه هگمتانه، آثار ارزشمند بسیاری کشف شده است که برخی از آن ها اکنون در موزه هگمتانه و موزه ملی ایران نگهداری می شوند و برای بازدید عموم قابل دسترسی هستند.
نوش آباد
نوش‌آباد، نگین پنهان در قلب شهرستان آران و بیدگل، تنها پنج کیلومتر با کاشان فاصله دارد. این شهر که ریشه های تاریخی اش به ۱۵۰۰ سال پیش و دوران پرشکوه ساسانی باز می گردد، در زمان انوشیروان ساسانی حتی گمان می رود که یکی از پایتخت های آن حکومت بوده است.
در میان جاذبه های بی شمار این منطقه، شهر زیرزمینی اویی همچون گوهری بی بدیل می درخشد و به حق، یکی از شگفت انگیز ترین شهرهای زیرزمینی در سراسر جهان به شمار می آید. کشف این شهر در سال ۱۳۸۵، حکایت جالبی دارد؛ زمانی که یک شهروند، در حین حفر چاهی در منزل خود، به صورت کاملاً اتفاقی پرده از راز هزاران ساله آن برداشت. بر اساس روایت ها، این شهر در دوران حملات مغول، پناهگاهی امن برای مردمانش بوده است.
گرچه گذر زمان و سیلاب های ویرانگر، بسیاری از جزئیات این شهر باستانی را از بین برده اند، اما کشف سفالینه هایی با قدمت ۱۸۰۰ ساله، مهر تأییدی بر پیشینه ساسانی آن می زند. جالب است بدانید که شهر زیرزمینی اویی، نه تنها در عصر ساسانیان بلکه تا دوران صفویه و حتی قاجار نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
عمق زمین و دنیایی از راهروهای فشرده و متراکم رهنمون می شود. این شاهکار معماری پنهان، با زیبایی و ویژگی های منحصر به فرد خود، در سال ۱۳۸۵ به فهرست میراث فرهنگی کشور پیوست. اما افسوس که هنوز هم بسیاری از علاقه مندان به سفر و تاریخ، از وجود چنین جاذبه ای بی خبرند؛ گنجینه ای که بی شک، هر بازدید کننده ای را شگفت زده خواهد کرد.
نوش‌آباد، علاوه بر اویی، گنجینه های دیگری نیز در دل خود دارد. از جمله این جاذبه ها می توان به مساجد جامع و امام علی (علیه السلام) اشاره کرد که یادگار دوران مغول هستند. قلعه خشتی سی زان و پل تاریخی اسحاق آباد نیز که متعلق به دوره سلجوقی اند، از دیگر دیدنی های این منطقه محسوب می شوند.
پژوهش های باستان شناسی حکایت از آن دارد که انسان های دوران عهد حجر، پس از ترک سکونتگاه های کوهستانی، دشت ها را برای زندگی برگزیدند. این نقاط استقرار اولیه در مناطقی چون کاشان (تپه سیلک)، قم، ری و دامغان قرار داشتند. اما پس از ویرانی تپه سیلک که واقع در ۱۴ کیلومتری جنوب غرب کاشان است در اوایل هزاره اول پیش از میلاد، فاتحان، منطقه کنونی فین را برای سکونت انتخاب کردند. همین مهاجرت ها و انتخاب های سکونتی بود که به تدریج منجر به شکل گیری آبادی های کوچک و بزرگی نظیر آران دشت، بیدگل، نوش آباد، نیاسر و ورز آباد شد.
انتهای پیام
نظرات