غلامرضا تاجبخش در گفتوگو با ایسنا، اظهار کرد: سالمندی جمعیت یکی از بزرگترین موفقیتهای بشری است که مرهون پیشرفت و رشد تکنولوژی، گسترش مراقبتهای بهداشتی اولیه، پیدایش تکنولوژیهای جدید در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها، اجرای موفقیت آمیز برنامه تنظیم خانواده، بهبود شرایط اقتصادی ـ اجتماعی و به دنبال آن کاهش مرگ و میر، زاد و ولد و افزایش امید به زندگی است.
وی خاطرنشان کرد: در حالی که این موفقیت بزرگ، بدون برنامهریزی، آمادگی و سیاستگذاری صحیح میتواند به یکی از چالشهای بزرگ کشورها مبدل شود. در تعریف دقیق سالمندی، باید به تمایز بین دو مفهوم سالمندی فردی و سالمندی جمعیت اشاره شود.
عضو هیات علمی دانشگاه آیتالله العظمی بروجردی(ره) اضافه کرد: سالمندی فردی فارغ از تغییرات باروری بر اثر افزایش امید به زندگی و احتمال بقا در سنین سالمندی اتفاق میافتد و در این وضعیت تعداد سالمندان افزایش پیدا کرده در حالیکه تعادل بین گروههای سنی در ساختار هرم سنی جمعیت بر هم نمیخورد.
تاجبخش بیان کرد: در مقابل، سالمندی جمعیت بر اثر کاهش مرگ و میر و افزایش امید به زندگی در بدو تولد و دیگر گروههای سنی از یک سو و کاهش باروری که باعث کاهش سهم جمعیت زیر ۱۵ سال خواهد شد از سوی دیگر، پدیدار شده و سبب برهم خوردن تعادل گروههای سنی در کل جمعیت میشود، بهطوریکه نسبت جمعیت سنین ۶۰ سال و بالاتر نسبت به دیگر گروههای سنی افزایش چشمگیر مییابد.
وی ادامه داد: جمعیت سالمندان ایران به سرعت در حال افزایش است که میتواند تأثیر قابل توجهی بر جنبههای اقتصادی و اجتماعی کشور داشته باشد. سالمندی جمعیت در صورت عدم برنامهریزی و مدیریت مناسب میتواند مشکلات بسیاری را ایجاد کند، اما در صورت برنامهریزی فعال و مدیریت مناسب، میتواند فرصتی برای جامعه و سالمندان در راستای ارتقاء کیفیت زندگی و سلامت سالمندان، هماهنگی و ارتباط بین نسلی و پیامدهای مثبت متعدد باشد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در گذشته دوران سالمندی به عنوان آخرین مرحله زندگی و دوران بیماریها، ناتوانی و گوشه نشینی در نظر گرفته میشد و در برنامهریزیها و سیاستگذاریها معمولا به نیازها و خواستههای آنان کمتر توجه میشد.
تاجبخش تاکید کرد: اما در نگاه نوین به جای توجه به سالهای گذشته عمر، به سالهای باقیمانده عمر توجه میشود و بنابراین در دوران سالمندی فرد باید مانند بقیه عمر از زندگی خود بهره ببرد. در سال ۲۰۱۹ از هر ۱۱ نفر در جهان یک نفر ۶۵ سال و بالاتر است (۹درصد) ؛ در حالی که پیشبینی میشود این رقم در سال ۲۰۵۰ یه یک نفر از هر ۶ نفر (۱۶درصد) برسد. در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار در تاریخ، تعداد افراد ۶۵ سال و بالاتر در جهان از تعداد افراد زیر ۵ سال بیشتر شد.
وی اظهار کرد: جمعیت سالمندی در ایران طی حدود ۴۲ سال از ۵ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۱۲ درصد در سال ۱۴۰۴ رسیده است. طی حدود ۲۰ سال، در سال ۱۴۲۰ به ۲۰درصد خواهد رسید( ۲ برابر شدن جمعیت سالمندی) و بعد از آن افزایش جمعیت سالمندی تا بیش از یک سوم جمعیت (۳۳ درصد) در سال ۱۴۳۵، ادامه خواهد یافت.
عضو هیات علمی دانشگاه آیتالله العظمی بروجردی(ره) خاطرنشان کرد: این در حالی بوده که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان، دو برابر شدن مجدد جمعیت سالمندی در طول بیش از صد سال اتفاق افتاده و کشور ما از جمله کشورهای واجد بالاترین شیب و شتاب افزایش جمعیت سالمندی در جهان است.
تاجبخش اضافه کرد: افزایش سریع جمعیت سالمندان کشور، واقعیتی غیرقابل انکار است و تأثیر قابل توجهی بر افراد سالمند، خانواده آنها و جامعه دارد. در صورت برنامهریزی و سیاستگذاریهای صحیح این افزایش جمعیت میتواند فرصت مناسبی برای همه باشد؛ در غیر این صورت، مشکلات جدی برای سالمندان، خانواده ها و جامعه به همراه دارد.
وی با اشاره به اینکه چهار دیدگاه مطرح در تعریف سالمندی وجود دارد، افزود: یکی از این دیدگاهها سالمندی از دیدگاه تقویمی است، سن تقویمی براساس سن شناسنامهای فرد مشخص میشود. در کشورهای توسعه یافته سن ۶۵ سال و بیشتر را سن سالمندی در نظر گرفتهاند، ولی بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت در کشورهای در حال توسعه افراد دارای سن۶۰ سال و بیشتر به عنوان سالمند شناخته میشوند.
عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به سالمندی از دیدگاه زیست شناختی، گفت: سالمندی از این دیدگاه عبارت است از تغییرات بیولوژیک که در نحوه زیست ارگانیسم در طول حیات اتفاق میافتد. این تغییر با کاهش نیروی حیاتی و تطبیقی یعنی کاهش نیروی انطباق فرد با شرایط ناگهانی و ناتوانی در ایجاد تعادل مجدد همراه بوده و به تدریج دگرگونیهایی را در ساختار و اعضای مختلف بدن به وجود میآورد.
تاجبخش سالمندی از دیدگاه جامعه شناختی را از دیگر دیدگاهها برشمرد و ادامه داد: سالمندی از این دیدگاه، براساس تغییر نقش پذیری فرد در ارتباط با سایر اعضای جامعه تعیین میشود و در دو سطح خرد و کالن مورد بررسی قرار میگیرد. تغییرات جسمی و روانی ناشی از پدیده پیری موجب بروز تغییراتی در تعاملات و کاهش فعالیتهای اجتماعی در فرد میشود. در رویکردهای نوین جامعهشناسی سالمندی به عنوان انباشت تجارب افراد در طول دوران زندگی در بستر خانواده، جامعه و زمان تاریخی در نظر گرفته میشود.
وی بیان کرد: سالمندی از دیدگاه روان شناختی یکی دیگر از دیدگاهها است، سالمندی از دیدگاه روان شناختی بر اساس رشد احساسات، عواطف و هیجانات شخص تعیین خواهند شد فرایند سالمندی روان شناختی شامل تغییر در شخصیت و عملکرد ذهنی است. بخشی از این تغییرات به عنوان روند طبیعی و نمو فرد در نظر گرفته میشود و برخی از تغییرات هم نتیجه تغییر در عملکرد مغز است.
عضو هیات علمی دانشگاه آیتالله العظمی بروجردی(ره) با بیان اینکه سازمان بهداشت جهانی فرایند پیری را به سه گروه طبقه بندی میکند، تصریح کرد: افراد دارای سنین بین ۶۰ تا ۷۵ سال؛ سالمند، افراد دارای سنین بین ۷۶ تا ۹۰ سال؛ پیر و افراد دارای سنین بالای ۹۰ سال، خیلی پیر هستند.
تاجبخش اظهار کرد: سالمندان آسیبپذیر به دلیل شرایط خاص در شرایط اضطراری نیاز به حمایت و توجه بیشتری دارند که از جمله آنها میتوان به سالمندان کهنسال، سالمندان فقیر(دارای درآمد ناکافی)، سالمندان تنها/ طردشده، سالمندان غیرمتاهل(مجرد، بیوه و مطلقه)، زنان سالمند سرپرست خانوار، سالمندان ساکن در خانه سالمندان، سالمندان دارای ناتوانی، سالمندان حاشیه نشین و سالمندان روستایی برجای مانده اشاره کرد.
انتهای پیام
نظرات