یکی از مشکلات اصلی، کاهش فعالیت‌های فیزیکی است که به مشکلات جسمی و روحی دانش‌آموزان منجر می‌شود. بازی‌های فیزیکی و جمعی که در گذشته به توسعه تحرک و دوست‌یابی کمک می‌کردند، به تدریج جای خود را به بازی‌های دیجیتال داده‌اند. این تغییر نه تنها بر سلامت جسمی دانش‌آموزان اثر منفی می‌گذارد، بلکه پیامدهای جدی بر سلامت روانی و اجتماعی آنها نیز دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که کم‌تحرکی می‌تواند به بروز اختلالات روانی، اضطراب و افسردگی در میان دانش‌آموزان منجر شود.
توجه به تجهیزات و امکانات در مدارس نیز امری ضروری است که دانش‌آموزان بخش عمده‌ای از فعالیت‌های روزانه و ارتباطات خود را در مدارس می‌گذرانند، به ویژه دختران که پس از پایان ساعات مدرسه بیشتر در کنار خانواده می‌مانند؛ این موضوع ضرورت توجه بیشتر آموزش‌وپرورش به نیازهای خاص دانش‌آموزان دختر را نشان می‌دهد.
تغییر الگوها؛ از تحرک به دنیای دیجیتال و پیامدهای آن
تغییر الگوهای فعالیت دانش‌آموزان در عصر دیجیتال به موضوعی نگران کننده تبدیل شده است؛ کارشناسان به ویژه به افزایش فقر حرکتی، مشکلات اجتماعی و افت کیفیت زندگی در میان نسل جدید اشاره می‌کنند و بر لزوم بازنگری در شیوه‌های بازی و تفریح کودکان تأکید دارند. آیا وقت آن نرسیده که به این بحران توجه بیشتری شود و راهکارهایی برای بهبود شرایط ارائه گردد؟
احمد اکبری -کارشناس آموزش فلسفه برای کودکان در حوزه تعلیم و تربیت- با اشاره به تغییرات عمیق در سبک زندگی نسل جدید و تأثیرات آن بر سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان گفت: نسل جدید به جای بازی‌های فیزیکی و جمعی که در گذشته به توسعه تحرک و دوست‌یابی کمک می‌کردند، به بازی‌های آنلاین روی آورده است. این تغییر نه تنها بر سلامت جسمی دانش‌آموزان اثر منفی می‌گذارد، بلکه پیامدهای جدی بر سلامت روانی و اجتماعی آنها نیز دارد.
وی همچنین با اشاره به مشکلات متعدد اجتماعی و اقتصادی که نسل امروز با آن مواجه است، افزود: مسائل متعددی نظیر تغذیه نامناسب، افزایش استرس، آلودگی‌های محیطی و مشکلات شغلی والدین، به کاهش ضریب هوشی، مهاجرت و فقر عاطفی در بین کودکان و دانش‌آموزان منجر شده است. این چالش‌ها به نوعی از دید مسئولان نظام آموزشی کشور دور مانده و نیازمند توجه بیشتری هستند.
این روانشناس، با تأکید بر اینکه فشارهای استرس‌زا در سیستم آموزشی نیز باید مورد بررسی قرار گیرد، تصریح کرد: دانش‌آموزان در یک فضای رقابتی بی‌فایده بزرگ می‌شوند که در آن تنها به تقلید و تکرار می‌پردازند. در این شرایط، مهارت‌های زندگی از جمله صبر، احترام به حقوق دیگران و مهارت‌های اجتماعی به خوبی آموزش داده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه نظام آموزشی باید بر روی تقویت این مهارت‌ها تمرکز کند تا دانش‌آموزان بتوانند به طور مؤثری در جامعه حضور یابند، بر لزوم برنامه‌ریزی دقیق برای حل مشکلات موجود تأکید و تصریح کرد: آموزش‌وپرورش باید با نگرشی جامع به مسائل دانش‌آموزان نگاه و برنامه‌های خود را بر اساس نیازهای واقعی آنها تنظیم کند.
اکبری همچنین به اهمیت برقراری ارتباط مؤثر بین معلمان و دانش‌آموزان اشاره و اظهار کرد: معلمان باید به نیازهای عاطفی و اجتماعی دانش‌آموزان توجه کنند و فضای آموزشی را به گونه‌ای طراحی کنند که دانش‌آموزان احساس راحتی و امنیت داشته باشند. این امر به ارتقاء کیفیت یادگیری و سلامت روان دانش‌آموزان کمک خواهد کرد.
فقر حرکتی دانش‌آموز؛ چالشی جدی در نظام آموزشی
فقر حرکتی در بین دانش‌آموزان به یکی از چالش‌های جدی در نظام آموزشی تبدیل شده است که نیازمند توجه فوری و اقدامات مؤثر است. کارشناسان بر این باورند که طراحی فضاهای آموزشی مناسب و تأمین تجهیزات ورزشی کافی در مدارس دخترانه می‌تواند به بهبود وضعیت جسمی و روحی این گروه کمک کند.
دکتر هما خالق‌زاده -متخصص فیزیولوژی ورزشی- فقر حرکتی را یکی از معضلات جدی برای دانش‌آموزان به خصوص دختران دانست و گفت: باید به دانش‌آموزان دختر توجه بیشتری شود. ایجاد فضاهای مناسب در مدارس دخترانه به منظور تأمین نیازهای حرکتی آنها از جمله اقداماتی است که باید در اولویت قرار گیرد.
وی کم‌تحرکی و مشکلات قامت دانش‌آموزان را ناشی از عوامل متعددی دانست و افزود: نبود فضای کافی و تجهیزات مناسب برای ورزش، کمبود معلم ورزش و استفاده از معلمانی که آموزش‌های لازم را ندیده‌اند، همگی به تشدید این مشکل کمک می‌کنند؛ این مشکلات می‌تواند باعث بروز عوارض جسمی و روحی در آینده شود.
میز و نیمکت‌های مدارس هم باید با توجه به قد و وضعیت فیزیکی دانش‌آموزان طراحی شوند؛ کیف و کفش نامناسب نیز می‌تواند یکی از عوامل اصلی ایجاد مشکلات قامت در دانش‌آموزان باشد. اگر دانش‌آموزان بدون توجه به ساختار بدنشان ورزش کنند، در سنین بالاتر با مشکلات جدی مواجه خواهند شد که ریشه‌های آن به دوران مدرسه برمی‌گردد.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی بر اهمیت توجه به تجهیزات و امکانات در مدارس تأکید و اظهار کرد: دانش‌آموزان بخش عمده‌ای از فعالیت‌های روزانه و ارتباطات خود را در مدارس می‌گذرانند، به ویژه دختران که پس از پایان ساعات مدرسه بیشتر در کنار خانواده می‌مانند؛ این موضوع ضرورت توجه بیشتر آموزش‌وپرورش به نیازهای خاص دانش‌آموزان دختر را نشان می‌دهد.
وی همچنین بر ضرورت توجه به سلامت روحی و روانی دانش‌آموزان تأکید و خاطرنشان کرد: آموزش‌وپرورش باید برنامه‌هایی را به‌منظور حمایت از سلامت روان این گروه و مقابله با آسیب‌های اجتماعی که با آن روبه‌رو هستند، طراحی و اجرا کند.
خالق‌زاده با اشاره به اینکه آموزش‌وپرورش باید در نظر داشته باشد که مشکلات روحی و روانی در بین دانش‌آموزان دختر باید مورد توجه قرار گیرد، ادامه داد: برنامه‌های مشخصی برای ارائه خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی باید اجرا شود؛ این خدمات می‌تواند به بهبود وضعیت روحی دانش‌آموزان و پیشگیری از بروز مشکلات جدی‌تر کمک کند.
وی بر اهمیت همکاری میان خانواده‌ها، مدارس و نهادهای اجتماعی برای ایجاد محیطی مناسب به‌منظور رشد و پرورش سالم کودکان تأکید و تصریح کرد: فقط با همکاری و هم‌افزایی می‌توان به بهبود شرایط سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان کمک کرد و نسل آینده را برای چالش‌های پیش رو آماده ساخت.
این متخصص فیزیولوژی ورزشی با تأکید بر اهمیت آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس اظهار کرد: مهارت‌هایی مانند مدیریت استرس، ارتباط مؤثر و تفکر انتقادی باید در برنامه‌های درسی گنجانده شوند. این مهارت‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در مواجهه با چالش‌های زندگی روزمره بهتر عمل کنند و به رشد شخصیتی و اجتماعی آنها کمک می‌کند.
وی بیان کرد: توجه به نیازهای واقعی دانش‌آموزان، به ویژه در شرایط کنونی، می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش و ارتقاء سلامت عمومی جامعه منجر شود؛ این تلاش‌ها نه تنها به نفع دانش‌آموزان است، بلکه به نفع کل جامعه خواهد بود.
افزایش مشکلات ساختار قامتی با گسترش شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی
با گسترش شهرنشینی و کاهش تمایل به فعالیت‌های ورزشی، وضعیت قامت دانش‌آموزان در حال وخامت است و این امر ضرورت ایجاد کانون‌های تندرستی و مراکز اصلاح ساختار قامتی را بیش از پیش نمایان می‌کند.
معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش استان خراسان رضوی با اشاره به مشکلات ساختار قامتی دانش‌آموزان، به ویژه دانش‌آموزان دختر گفت: چون پژوهش‌های متفاوتی در نقاط مختلف انجام شده عملاً عدد مشخصی در خصوص ساختار قامتی دانش‌آموزان نداریم، این امر نیاز به توجه ویژه دارد تا بتوانیم سلامت جسمانی و ساختار قامتی دانش‌آموزان را بهبود بخشیم.
محسن قطبی گفت: هرچه گسترش شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی بیشتر و تمایل به ورزش کمتر شود، طبیعتاً مشکلات ساختار قامتی افزایش خواهد یافت. این وضعیت حتی ممکن است در یک شهر و در محله‌های مختلف متفاوت باشد اما آنچه در حوزه معاونت تربیت‌بدنی و سلامت در حال انجام است، ایجاد کانون‌های تندرستی و مراکز اصلاح ساختار قامتی در سطح استان است.
وی با اشاره به اینکه مراکز قطب‌ها شامل تمام کانون‌های تندرستی و مراکز اصلاح ساختار قامتی هستند و حتی در بسیاری از شهرستان‌های بزرگ، این مراکز وجود دارند، خاطرنشان کرد: در حال حاضر، هشت پایگاه اصلی داریم و در خود مشهد نیز هر ناحیه یک پایگاه دارد.
معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش استان خراسان رضوی بیان کرد: امیدواریم با کمک مدیریت آموزش و پرورش شهرستان‌ها بتوانیم این تعداد را افزایش دهیم؛ اعلام آمادگی می‌کنیم هر شهرستانی که بتواند این ظرفیت و فضا را فراهم کند، در زمینه تأمین تجهیزات و نیروی انسانی، مساعدت خواهیم کرد.
وی در ادامه به مهم‌ترین مشکلاتی که در حوزه تربیتی مدارس با آنها مواجه هستند، اشاره و اظهار کرد: یکی از مشکلات اصلی در مدارس، کمبود زیرساخت‌ها است.
قطبی اظهار کرد: امسال ۴۵۰۰ دسته تجهیزات ورزشی به مدارس استان ارائه کردیم که حدوداً ۵۰ درصد از مدارس تحت پوشش قرار گرفتند. این ۵۰ درصد شامل مدارس با ضریب محرومیت و تعداد دانش‌آموزان و تعداد مدارس در بسیاری از شهرستان‌ها هستند که در برخی موارد این عدد حتی تا ۸۰ درصد نیز افزایش یافته است.
وی افزود: البته در شهرستان و خود شهر مشهد، این ضریب کمتر بود و حدوداً ۴۰ درصد یا کمتر از مدارس را پوشش دادیم، به این دلیل که بسیاری از مدارس به صورت غیرانتفاعی مدیریت می‌شوند و از کمک‌های ما خارج هستند.
معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش استان خراسان رضوی همچنین توسعه زیرساخت‌ها در مدارس را بسیار ضروری دانست و گفت: کاهش علاقه‌مندی دانش‌آموزان به ورزش به ویژه در مقطع متوسطه دوم یک چالش واقعی است، با توجه به اینکه کنکور در پیش است و خانواده‌ها تأکید زیادی بر یادگیری و مباحث شناختی دارند، این امر طبیعتاً بر فعالیت‌های حرکتی و مهارت‌های حرکتی دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد.
وی با تأکید بر اینکه نیاز است با ایجاد طرح‌های انگیزشی و ورزش‌های جذاب، تمایل دانش‌آموزان را به ورزش افزایش دهیم، بیان کرد: در مدارس ابتدایی دوره اول، نیاز داریم که متخصصین حوزه علوم ورزشی حضور داشته باشند.
قطبی خاطرنشان کرد: ورزش ما نیاز به یک پایه دارد و این پایه در مدارس ابتدایی دوره اول شکل می‌گیرد؛ اگر دانش‌آموزان بتوانند حرکات بنیادی یا مهارت‌های پایه‌ای حرکتی را در سه سال ابتدایی یاد بگیرند، در ادامه مسیر خودشان نیز ترغیب خواهند شد.
وی ادامه داد: باید اولویت را به مدارس ابتدایی بدهیم و نگاه وزارت آموزش و پرورش نیز بر توسعه ورزش در این مقطع تحصیلی متمرکز است که امیدواریم بتوانیم این هدف را محقق کنیم.
با توجه به تأکید بر اهمیت فعالیت‌های ورزشی در مدارس ابتدایی و ضرورت وجود متخصصان در این حوزه، می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد طرح‌های انگیزشی، تمایل دانش‌آموزان به ورزش را افزایش داد. قطعاً همکاری میان خانواده‌ها، مدارس و نهادهای اجتماعی به عنوان یک پیش‌نیاز برای ایجاد محیطی مناسب برای رشد و پرورش سالم کودکان، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و سلامت عمومی جامعه منجر شود.
انتهای پیام
نظرات