مهدی زندیه‌وکیلی شنبه ۱۷ آبان‌ در مراسم بزرگداشت روز جهانی شهرسازی، با اشاره به تحولات پنج دهه اخیر شهرسازی ایران و اراک، اظهار کرد: طرح‌های جامع و تفصیلی تاکنون تبلور اصلی فعالیت‌های شهرسازی بوده‌اند، اما تحقق آنها حداکثر ۱۵ تا ۲۰ درصد است. 

وی با بیان اینکه شهر اراک به سه بافت عمده تقسیم می‌شود، افزود: بافت تاریخی مرکزی اراک نمونه‌ای موفق از شهرسازی طراحی‌شده در دوره قاجار است. این بافت با طراحی قبلی ساخته شده و احتمالاً مستشاران فرانسوی در قالب قرارداد فینکنشتاین (عصر فتحعلی‌شاه) در آن تأثیر داشته‌اند. بازار محوری، خیابان‌های موازی، عناصری مانند سرانه‌ها شامل مسجد، آب‌انبار، حمام و مدرسه به عنوان سرانه‌های شهرسازی آن زمان، و تناسب کامل ارتفاع، حجم، اندازه و زیبایی‌های معماری در آن رعایت شده است.

وی برای این بافت راهکار کمترین دستکاری و بیشترین احیا را پیشنهاد داد و افزود: کف‌سازی معابر، شناسایی عناصر معماری، مرمت خانه‌های تاریخی و استفاده دقیق از منابع محدود، کافی است. این اقدامات بازخورد عمومی سریع ایجاد می‌کند و مطالبه ادامه کار را برمی‌انگیزد.

زندیه‌وکیلی بافت ارگانیک میانی را بخش پرچالش اراک معرفی کرد و گفت: این بافت پس از تخریب دیوارهای شهر و حذف دروازه‌ها شکل گرفته و بر اساس کوچه‌باغ‌ها، کوچه‌هایی مانند جنت، ملک، محسنی، یهودی‌ها (کوچه حصار قدیم) و حدود مالکیت، رشد خودجوش داشته است. این بافت هویت شهرسازی خاصی ندارد و بیشتر تلاش‌ها برای پوشاندن لباس شهرسازی به آن بوده است.

او چالش‌های این بافت را برشمرد و افزود: تعریض خیابان شهید بهشتی و عباس‌آباد حداقل چهار دهه ناموفق مانده و سرقفلی تجاری، مسائل مالکیت و کوچه‌های باریک دوطرفه با ظرفیت کم برای پارکینگ، مانع اصلی هستند و تلاش برای تعریض خیابان حصار (نوازنی) در دهه ۲۰ شمسی شکست خورد و کسی که ۴۰ سال پیش اراک را دیده و امروز بازگشته، می‌گوید مرکز شهر نسبت به آن زمان تغییر نکرده است.

استاندار مرکزی با بیان راهکارهای پیشنهادی برای بافت ارگانیک شامل اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی برای تأمین سرانه‌ها (هرچند طولانی و قطعی) و پروژه‌های محرک توسعه اظهار کرد: معبر جهان‌پناه ناگهان در این بافت باز شد، ارزش زمین افزایش یافت، ساخت بلندمرتبه و تجاری رونق گرفت و منظر توسعه ایجاد شد، در این شرایط، سرمایه خصوصی تمرکز کرد و دیگران همراه شدند.

زندیه‌وکیلی نقش کمیسیون ماده ۵ را در بافت ارگانیک، کلیدی دانست و گفت: تصمیمات اقتضایی بگیرید تا مسیرهای طولانی کوتاه شود.

وی وضعیت بافت جدید و شهرک‌های اراک را امیدوارکننده توصیف کرد و گفت: این بخش شامل واگذاری‌های سازمان زمین شهری پس از انقلاب و شهرک‌هایی مانند فاز یک شهید بهشتی، خیابان هپکو، پشت سیلو و طرح‌های تفکیکی است. سرانه‌ها تا حدود زیادی رعایت شده، شبکه معابر، دسترسی‌ها و مظاهر توسعه مانند بزرگراه‌ها در این بافت وجود دارد و مزیت اصلی این بافت امکان وفاداری کامل به طرح‌های جامع و تفصیلی است.

زندیه‌وکیلی طراحی شهری و سیما منظر را کلید تحول سریع شهر خواند و گفت: شهرسازی محدود به طرح‌های جامع نیست. چند عنصر زیبایی‌شناختی می‌تواند سطح شهر را بالا ببرد. ایران شهرهایی با عمر بالای ۲۰۰۰ سال دارد، اما شهرهای جدیدتر مظاهر توسعه بیشتری نشان می‌دهند.

وی شهرسازان را به همسویی با گرایش‌های اقتصادی و مالی دعوت کرد و گفت: شهرسازی گرایش مالی می‌سازد. ایده‌آل‌ترین طرح، بدون جذابیت اقتصادی، اجرا نمی‌شود. باید بخش خصوصی را با نگاه خودمان در یک جهت هم‌سو کنیم تا گرایش های مالی و اقتصادی را به سمت دیگری نبرند.

هم‌افزایی شهرسازان و معماران برای آینده کالبد شهر ضروری است

علیرضا محمودی، شهردار اراک نیز، در این مراسم اظهار کرد: خدمات مطلوب شهری به شهروندان تنها با هم‌افزایی دولت، شوراها و نظام مهندسی ممکن است.

وی خدمات‌دهی مطلوب به شهروندان را وابسته به همکاری مجموعه‌های دولتی، نیمه‌دولتی، شوراها و سازمان‌های تخصصی مانند نظام مهندسی دانست و گفت: هم‌افزایی شهرسازان و معماران برای آینده کالبد شهر ضروری است و باید در برنامه‌های توسعه شهری، بازار اراک به‌عنوان الگوی هویت‌بخش لحاظ شود.

شهردار اراک با بیان اینکه حفظ بافت سنتی و ایجاد شهر تاب‌آور در دستور کار مدیریت شهری است، گفت: شهرهای کشور امروز بیش از ساخت، نیازمند نگهداری هستند. این امر دشوارتر از ایجاد کالبد اولیه شهرهاست.

وی به شکاف کالبدی میان بخش سنتی و مدرن شهرها اشاره کرد و افزود: در بسیاری نقاط، ارتباط کالبدی رعایت نشده و این امر انتظارات شهروندان را افزایش داده است. انتظارات مردم پایان‌ناپذیر است و همواره از مدیریت شهری مطالبه می‌کنند.

محمودی بازار اراک را نگین بافت سنتی خواند و توضیح داد: این بازار نمونه‌ای از رعایت اصول اجتماعی و دینی در کالبد شهری است. مساجد، حمام‌ها و مدارس مذهبی در جایگاه‌های مشخص تعریف شده و نیازهای معنوی و اجتماعی مردم در کنار نیازهای کالبدی مورد توجه قرار ‌گرفته است.

وی از شهرسازان و معماران خواست تا با بهره‌گیری از ایده‌های خلاقانه، طرح‌های اجرایی و شدنی منطبق با زیست‌بوم منطقه و با پلن عملی به شهرداری‌ها ارائه دهند تا ضمن حفظ بافت‌های سنتی، شهرها به سمت تاب‌آوری و ایمن‌سازی حرکت کنند.

او با بیان اینکه براساس زیست‌بوم، اخلاق و ویژگی‌های هر منطقه و محله برنامه‌ریزی کنیم، افزود: مدیریت شهری و کمیسیون‌های مرتبط، نقش مهمی در این حوزه دارند و باید شهر دلپذیر و پایدار برای شهروندان ایجاد شود.

محمودی هدف مدیریت شهری را ایجاد شهری دلپذیر و حتی شفابخش اعلام کرد و افزود: این شهر با فضاهای روانی مناسب، رضایتمندی شهروندان را افزایش می دهد و می تواند نمونه‌ای قابل ارائه در حوزه شهرسازی پایدار باشد.

شهردار اراک عبور از شهرسازی سنتی به مدرن را ضروری اما نگران‌کننده توصیف کرد و افزود: برای ایمن‌سازی شهرها و ساخت مدرنیته تاب‌آور باید این مسیر را طی کنیم. باید شهر را به زیستگاه دلپذیری برای مردم بدل کنیم، به سنت‌ها و بافت قدیمی آسیب نزنیم و با حفظ نمادهای هویتی، الگویی سنتی، پایدار و نظام‌مند ایجاد کنیم.

انتهای پیام