به گزارش ایسنا، با افزایش سن، بدن انسان به طور طبیعی بخشی از توانایی‌های فیزیولوژیکی خود را از دست می‌دهد و احتمال بروز بیماری‌ها بالا می‌رود. آمار جهانی نشان می‌دهد تعداد افراد بالای ۶۵ سال در حال افزایش است و تا سال ۲۰۵۰ ممکن است به حدود دو میلیارد نفر برسد. این موضوع باعث شده سالمندی نه تنها یک مسئله فردی بلکه یک چالش اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی باشد. در میان تمام تغییراتی که با افزایش سن دیده می‌شوند، تغییرات مغز و سیستم عصبی اهمیت ویژه ای دارند، زیرا بسیاری از بیماری‌های جدی مثل آلزایمر، پارکینسون و سکته مغزی با کاهش عملکرد مغزی ارتباط مستقیم دارند. در سال‌های اخیر توجه پژوهشگران به این موضوع بیشتر شده که آیا می‌توان با روش‌های ساده مثل فعالیت بدنی از کاهش قدرت شناختی جلوگیری کرد یا حداقل سرعت آن را کم کرد.

در ادامه همین نگرانی‌ها، مطالعات گسترده‌ای درباره تأثیر ورزش بر مغز انجام شده است. پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند سبک زندگی فعال و منظم می‌تواند در کاهش اختلالات ناشی از سالمندی مؤثر باشد. با این حال یافته‌ها همیشه یکسان نبوده و این سؤال مطرح شده که کدام نوع ورزش بیشترین تأثیر را دارد. از آنجا که تمرینات ورزشی شدت‌ها و اثرات متفاوتی دارند، بررسی علمی و دقیق این موضوع ضروری است. برخی تمرینات بر بخش‌های شناختی اثر می‌گذارند، برخی باعث افزایش جریان خون مغزی می‌شوند و برخی دیگر مستقیماً در مسیرهای عصبی دخالت می‌کنند. به همین دلیل نیاز به پژوهش‌هایی هست که تصویری روشن و قابل اعتماد از بهترین شیوه‌های ورزشی برای سالمندان ارائه دهند.

مریم نورشاهی از گروه علوم زیستی در ورزش دانشکده علوم ورزشی و تندرستی دانشگاه شهید بهشتی به همراه چهار همکار خود و با همکاری دانشگاه مک گیل کانادا پژوهشی را در همین زمینه انجام داده‌اند. موضوع این تحقیق به بررسی نقش ورزش بر روند پیری مغز و امکان استفاده از آن به عنوان راهکار پیشگیرانه و درمانی مربوط می‌شود.

در این مطالعه، پژوهشگران برای پاسخ دادن به پرسش خود ابتدا مجموعه بزرگی از مقالات علمی را بررسی کردند. پایگاه‌هایی مانند وب آو ساینس، پابمد، گوگل اسکالر و اسکوپوس با کلمات کلیدی مربوط به سالمندی، آلزایمر، پارکینسون، سکته مغزی و انواع تمرین ورزشی جستجو شدند و به دقت بررسی شدند.

نتایج بررسی‌ها نشان دادند انواع تمرینات بدنی اثرات متفاوتی بر بیماری‌های عصبی مرتبط با سالمندی دارند. با این حال تمرین‌های با شدت متوسط و سنگین که همراه با فعالیت‌های شناختی انجام می‌شوند، بهترین نتیجه را داشته‌اند و در بهبود عملکرد مغز موثرتر بوده‌اند.

بر اساس جمع بندی این پژوهش، تمرینات بدنی با شدت متوسط تا زیاد و همچنین فعالیت‌های ترکیبی جسمی و شناختی بیشترین تأثیر مثبت را دارند. تمرین‌های گروهی و تمرین‌های دوگانه که هم بر بدن فشار مناسب وارد می‌کنند و هم ذهن را فعال نگه می‌دارند، می‌توانند نقش پیشگیرانه بیشتری در کاهش خطر اختلالات عصبی داشته باشند.

طبق اطلاعات تکمیلی این تحقیق، فعالیت بدنی به شکل‌های مختلف، از یوگا گرفته تا تمرین در آب، تای چی، تمرین مقاومتی و حرکات هوازی، همگی باعث افزایش جریان خون در مغز و ایجاد رگ‌های جدید می‌شوند و همین تغییرات از سلامت شناختی حمایت می‌کند.

بر این اساس، شدت تمرین نقش زیادی در نتایج دارد، زیرا با بالا رفتن شدت، میزان لاکتات در مایع مغزی افزایش پیدا می‌کند و این مسئله تولید عوامل عصبی مفید مثل BDNF را بیشتر می‌کند که در نهایت باعث شکل گیری اتصالات عصبی تازه و محافظت از بافت مغز می‌شود. البته تمرینات شدید برای بسیاری از سالمندان چالش برانگیز است و نیاز به نظارت متخصصان دارد.

ایجاد شرایط مناسب ورزشی، حمل و نقل امن، حضور فیزیولوژیست های ورزشی و تعیین شدت مناسب برای هر فرد از اولویت‌های برنامه ریزی برای سالمندان است. در مجموع، ترکیب تمرینات مختلف همراه با فعالیت‌های ذهنی می‌تواند بهترین اثر را بر سلامت مغز داشته باشد.

مقاله علمی برگرفته از این تحقیق در «فصلنامه سالمند» منتشر شده که زیر نظر دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی فعالیت می‌کند و یکی از نشریات تخصصی کشور در حوزه مطالعات سالمندی است.

انتهای پیام