به گزارش ایسنا، در ماه آوریل گذشته، عصب‌شناس سو گریگسون ایمیلی از مردی دریافت کرد که جزئیات مبارزه طولانی چندین ساله خود برای ترک اعتیاد را که ابتدا به مواد افیونی و سپس به همان دارویی که برای کمک به ترک او تجویز شده بود، شرح داده بود.

به نقل از نیچر، این مرد به تحقیقات گریگسون برخورد کرده بود که نشان می‌داد برخی داروهای ضد چاقی می‌توانند اعتیاد موش‌ها به داروهایی مانند هروئین و فنتانیل را کاهش دهند. او تصمیم گرفت دوباره تلاش کند برای ترک اعتیاد، این بار در حالی که در حال مصرف سِماگلوتاید بود، داروی مبتنی بر هورمون GLP-1 پرفروش را که با نام اوزمپیک (Ozempic) هم شناخته می‌شود، مصرف کرد.

گریگسون که در دانشکده پزشکی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا کار می‌کند، می‌گوید: آن زمان بود که به من نوشت که برای اولین بار در زندگی بزرگسالی خود، از دارو و الکل رها شده است.

چرا داروهای ضد چاقی بیماری‌های دیگر را هم درمان می‌کنند؟

داستان‌هایی مانند این در چند سال اخیر سریع پخش شده‌اند، از طریق فروم‌های اینترنتی، کلینیک‌های کاهش وزن و عناوین خبری. این داستان‌ها افرادی را توصیف می‌کنند که داروهای دیابت و کاهش وزن مانند سِماگلوتاید و مونجارو (Mounjaro) مصرف می‌کنند و ناگهان قادر می‌شوند اعتیادهای طولانی‌مدت به سیگار، الکل و دیگر داروها را ترک کنند و اکنون داده‌های بالینی شروع به تایید این موضوع کرده‌اند.

اوایل سال جاری، گروهی به رهبری کریستین هندرشات، روان‌شناس دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، در یک آزمایش تصادفی، نشان داد که تزریق هفتگی سِماگلوتاید مصرف الکل را کاهش می‌دهد که یک شاهد کلیدی است که نشان می‌دهد داروهای GLP-1 می‌توانند رفتار اعتیادآور در افراد با اختلال مصرف مواد را تغییر دهند. بیش از ده‌ها مطالعه‌ بالینی تصادفی در حال حاضر در سراسر جهان در حال بررسی اثر داروهای GLP-1 بر اعتیاد هستند و برخی نتایج در ماه‌های آینده منتشر می‌شود.

در همین حال، عصب‌شناسان در حال بررسی این هستند که چگونه داروهای کاهش وزن اعتیاد را با تاثیر بر گیرنده‌های هورمونی در مناطق مغز که کنترل هوس، پاداش و انگیزه را بر عهده دارند، مهار می‌کنند. آن‌ها بررسی می‌کنند که درمان‌های GLP-1 به کاهش تمایل به الکل، مواد افیونی، نیکوتین و کوکائین از طریق همان مسیرهای مغزی که سیگنال‌های گرسنگی و پرخوری را کاهش می‌دهند، کمک می‌کنند.

داروهای ضد چاقی همیشه دائمی نیستند. وقتی آنها را ترک کنید چه اتفاقی می‌افتد؟

محققان هشدار می‌دهند که تحقیقات هنوز در مراحل اولیه است. ابتدا باید بفهمیم آیا این روش مؤثر و ایمن است یا خیر. اما برخی محققان و پزشکان هیجان‌زده هستند. الیزابت جرلاگ هلم، زیست‌شناس اعتیاد در دانشگاه گوتنبرگ، می‌گوید: در چند دهه‌ اخیر هیچ دسته‌ دارویی جدیدی برای درمان اعتیاد توسط مراجع تصویب نشده است. اگر داروهای GLP-1 در آزمایش‌های بزرگتر مؤثر باشند، این یک تحول خواهد بود.

از آزمایشگاه تا صحنه‌ عمومی

چندین سال طول کشید تا هیاهوی فعلی پیرامون داروهای GLP-1 در درمان اعتیاد شکل بگیرد. محققان ابتدا آن‌ها را برای کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ توسعه دادند. چندی نگذشت که مشخص شد داروها می‌توانند اشتها را مهار کرده و کاهش وزن را تسهیل کنند. آن‌ها بر روی گیرنده‌های هورمونی در لوزالمعده و روده اثر می‌گذارند؛ جایی که به تنظیم قند خون و سیگنال سیری کمک می‌کنند و همچنین در مناطق کلیدی مغز که پاداش و انگیزه را کنترل می‌کنند، عمل می‌کنند و تمایل به غذاهای پرکالری را کاهش می‌دهند.

اوایل دهه‌ ۲۰۱۰، جرلاگ هلم بررسی کرد که آیا این داروها می‌توانند سایر هوس‌ها را هم کاهش دهند. او مقاله‌هایی را منتشر کرد که نشان می‌داد این داروها می‌توانند هوس را در موش‌هایی که به الکل، نیکوتین و محرک‌هایی مانند آمفتامین و کوکائین معتاد بودند، کاهش دهند. گروه او همچنین نشان داد که درمان با GLP-1 می‌تواند رفتارهایی مشابه برگشت به اعتیاد (relapse) را کاهش دهد.

با این حال، یافته‌های او تقریبا مورد توجه محققان اعتیاد قرار نگرفت و شرکت‌های دارویی نیز علاقه‌ای نشان ندادند.

لورنزو لگیو، پزشک-دانشمند در مؤسسه ملی بهداشت آمریکا، توجهش به این موضوع جلب شد و در سال ۲۰۱۵ با جرلاگ هلم همکاری کرد تا نخستین شواهد ارتباط هورمون GLP-1 و وابستگی به الکل در انسان‌ها را کشف کنند. گروه آن‌ها دریافت که یک نوع رایج ژن گیرنده GLP-1 با نوشیدن بیشتر الکل مرتبط است.

با استفاده از بافت مغزی انسان پس از مرگ، آزمایشگاه لگیو نشان داد که افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل سطوح بالاتری از گیرنده‌های GLP-1 را در مناطق مرتبط با پاداش مغز دارند. لگیو مشکوک است که این یک پاسخ تطبیقی باشد. او می‌گوید: الکل تولید GLP-1 بدن را کاهش می‌دهد، بنابراین مغز بیان گیرنده‌ها را افزایش می‌دهد تا حساسیت به هورمون در مدارهای پاداش و انگیزه حفظ شود.

چگونه داروهای ضد چاقی نویز غذایی مغز را کاهش می‌دهند

در آزمایشاتی که شامل ۲۰ نفر با اختلال مصرف مواد افیونی بود، درمان با لیراگلوتاید که یک داروی GLP-1 نسل اول است، هوس مواد افیونی را حدود ۴۰ درصد کاهش داد و وقتی تیم فینک-ینسن از fMRI استفاده کرد، فعالیت مناطق مرتبط با پاداش در هنگام مشاهده تصاویر نوشیدنی‌های الکلی کاهش یافته بود.

داروهای نسل اول مورد آزمایش، بسیار ضعیف‌تر از سِماگلوتاید و تیرزپاتاید هستند. این ترکیبات نسل دوم گیرنده GLP-1 را محکم‌تر فعال می‌کنند، طول عمر بیشتری در بدن دارند و فواید بیشتری در طیف وسیعی از شرایط سلامتی نشان داده‌اند. بنابراین، ممکن است این داروهای جدید رفتار افراد با اختلال مصرف مواد را تغییر دهند.

چگونه داروهای معجزه‌آسا جهان را تغییر می‌دهند

داروهای GLP-1 به واسطه تاثیر بر مدارهای مشترک پاداش و انگیزه می‌توانند به طور نظری هر نوع اعتیادی را هدف قرار دهند و حتی به افرادی که چند ماده مخدر مصرف می‌کنند، کمک کنند. همچنین ارتباط بین GLP-1 و پاداش، الهام‌بخش علاقه به درمان اختلالات شناختی و روان‌پزشکی شده است؛ زیرا همان مدارهای مغزی که پردازش پاداش را پشتیبانی می‌کنند، یادگیری، حافظه، انگیزه و تصمیم‌گیری را نیز حمایت می‌کنند.

داروهای ضد چاقی همچنین التهاب را کاهش می‌دهند و می‌توانند به درمان افسردگی و اختلالات حافظه کمک کنند.

شواهد گسترده‌تر و محدودیت‌ها

محققان می‌گویند هنوز فاصله زیادی تا تایید قانونی این داروها برای درمان اعتیاد وجود دارد. آن‌ها ابتدا نیاز به شواهد روشن و تکرارپذیر از آزمایش‌های تصادفی بزرگ دارند. تغییرات فعالیت مغز یا کاهش هوس به تنهایی کافی نیست.

همچنین باید اطمینان حاصل شود که تاثیر داروها بر وزن و اشتها درمان اعتیاد را پیچیده نکند، زیرا افراد مصرف‌کننده مواد اغلب رژیم‌های غذایی نامنظم دارند. بنابراین، آزمایش‌های بالینی GLP-1 برای اعتیاد معمولا شرکت‌کنندگان دارای اضافه وزن یا چاقی را شامل می‌شوند.

شرکت‌های بزرگ دارویی نیز وارد این حوزه شده‌اند و در حال آزمایش سِماگلوتاید برای کاهش آسیب کبدی و مصرف الکل هستند.

داستان‌های موفقیت افراد در شبکه‌های اجتماعی ادامه دارد، اما محققان هشدار می‌دهند که ممکن است تغییر عادت‌ها به دلیل کاهش وزن باشد نه دارو.

انتهای پیام