« روزانه 28 جسد و سالانه حدود 10 هزار متوفی به مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) ارجاع می‌شوند، مرگ‌هایی که به هر دلیل پزشک مجاز به صدور جواز دفن نباشد و جزو مرگ‌های غیرطبیعی محسوب شود به این مرکز انتقال داده می‌شود. ارتباط تنگاتنگی بین پزشکان سالن تشریح مرکز کهریزک و قضات به‌ویژه قضات دادسرای جنایی برقرار شده است و ... » این موارد بخشی از سخنان رییس مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) است که در تشریح عملکرد این مرکز بیان شد.

علیرضا کدخدایی در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: این مرکز در آذرماه سال 1383 راه‌اندازی شد. در ابتدا فقط بخش سالن تشریح مرکز کهریزک فعال بود، ولی به مرور زمان سایر بخش‌های مرکز که شامل 3 آزمایشگاه از جمله آزمایشگاه سم‌شناسی، آسیب‌شناسی (پاتولوژی)، سرولوژی و ژنتیک (DNA) است، تجهیز و راه‌اندازی شد.

وی خاطرنشان کرد: روزانه 28 جسد و سالانه حدود 10 هزار متوفی به این مرکز ارجاع می‌شوند.

کدخدایی با بیان این که بخش سم‌شناسی مرکز پزشکی قانونی کهریزک سالانه 6800 پرونده را مورد بررسی قرار می‌دهد، خاطرنشان کرد: پرونده‌های مربوط به 10 استان مستقیما وارد مرکز می‌شود و مطالعات سم‌شناسی بر روی آن‌ها صورت می‌گیرد و در نهایت گزارش نهایی به مرکز استان‌ها ارسال می‌شود.

رییس مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) با بیان این که سالانه 4800 پرونده در بخش سرولوژی (DNA) بررسی می‌شود، ادامه داد: تقریبا از کلیه استان‌های کشور، نمونه دریافت می‌کنیم. البته طی ماه‌های اخیر بعضی از مراکز استان‌ها به آزمایشگاه سرولوژی و DNA مجهز شدند و عملا کار را خودشان انجام می‌دهند، اما به صورت موردی باز هم امکان دارد پرونده‌ای از استان‌ها برای بررسی و بازبینی دقیق‌تر به این مرکز ارسال شود.

وی با بیان این که بخش آسیب‌شناسی مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) سالانه حدود 3700 پرونده را مورد بررسی قرار می‌دهد، گفت: در حال حاضر از 4 استان تهران، البرز، قم و مرکزی برای این بخش نمونه دریافت می‌کنیم، البته امکان دارد به صورت موردی در این بخش نیز نمونه‌ای از سایر استان‌ها به دست ما برسد.

کدخدایی درباره متوفیانی که به مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی کهریزک انتقال داده می‌شوند، گفت: مرگ‌هایی که به هر دلیل پزشک مجاز به صدور جواز دفن نباشد مانند تصادفات، قتل، انواع مسمومیت‌ها، حوادث ناشی از کار، مرگ‌های مشکوک، سوانح، نزاع، خودکشی، قصور و شکایت پزشکی و ... که جزو مرگ‌های غیرطبیعی محسوب می‌شوند به این مرکز انتقال داده می‌شود.

رییس مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) درباره‌ مراحل انتقال جسد به پزشکی قانونی کهریزک، اظهار کرد: در اولین مرحله با دستور قضایی از مرجع یا ضابط قضایی (نیروی انتظامی) متوفی به مرکز کهریزک انتقال داده می‌شود. پس از این مرحله جسد به تالار تشریح منتقل شده و بلافاصله پرونده‌ای برای جسد تشکیل می‌شود که این پرونده شماره مخصوصی دارد و این شماره، شماره جواز دفن متوفی است.

کدخدایی تصریح کرد: جسد تحت معاینات کامل قرار می‌گیرد از جمله معاینه ظاهری - آثار ظاهری که بر روی بدن متوفی است - و در صورت نیاز عکس، تصویر و فیلم از متوفی گرفته می‌شود و در آرشیو نگهداری و در مواقع ضروری از آن استفاده می‌شود. البته از سال 1387 به بعد عکس چهره از تمامی متوفیان در مرکز کهریزک اخذ می‌شود.

وی افزود: پس از اخذ تصویر چهره متوفی، جسد به داخل تالار تشریح منتقل شده و مورد کالبد شکافی قرار می‌گیرد. اگر علت فوت تعیین شد پوشش جسد تمیز و بسته می‌شود ولی در صورت بررسی بیشتر از جسد نمونه برداری که شامل سم شناسی، سرولوژی و آسیب شناسی است، به عمل می‌آید.

رییس مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) تصریح کرد: در نهایت اگر در دستور قضایی اولیه، دستور تحویل جسد باشد، متوفی تحویل داده می‌شود. البته معمولا در دستور قضایی قید می‌شود که جسد تحویل چه کسی داده شود و در اکثر موارد تحویل بستگان درجه اول یا فردی مخصوصی می‌شود. اگر هم منع تحویل و دفن برای جسد در دستور قضایی قید شده باشد، متوفی در مرکز کهریزک باقی می‌ماند و به هیچ عنوان تحویل داده نمی‌شود؛ البته این زمان امکان دارد از دو روز شروع شده تا دو هفته و دو ماه ادامه داشته باشد.

وی درباره‌ وضعیت متوفیان مجهول‌الهویه در مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی کهریزک نیز گفت: طبق هماهنگی که با سرپرست دادسرای جنایی تهران برای تصمیم‌گیری وضعیت متوفیان مجهول‌الهویه و ناشناس به عمل آمده است، 10 روز زمان تعیین شده تا این متوفیان در مرکز کهریزک بمانند، اگر فردی برای تحویل این متوفیان مراجعه نکند و عملا جسد تحت شناسایی قرار نگیرد، پس از انقضای آن مدت متوفی برای دفن به آرامستان منتقل می‌شود.

کدخدایی با بیان این که « ارتباط تنگاتنگی بین پزشکان تالار تشریح و قضات به ویژه قضات دادسرای جنایی برقرار است»، گفت: همکاری مراجع قضایی با مرکز کهریزک به صورت تلفنی، فاکس یا حضوری است. هم قضات می‌توانند در مرکز کهریزک حضور پیدا کنند و هم پزشکان کهریزک می‌توانند در دادسرا حاضر شوند. همچنین نحوه دیگر ارتباط مرکز کهریزک با مراجع قضایی، حضور پزشکان تالار تشریح در صحنه‌های جرم است.

وی با یادآوری این که تقریبا یک چهارم جمعیت کشور را پزشکان مرکز کهریزک پوشش می‌دهند، ادامه داد: در هر نوبت از ساعات شبانه‌روز حتی در روزهای تعطیل اگر بازپرس پرونده‌ای احساس کرد که نیاز به حضور پزشک در صحنه کشف جسد لازم و ضروری است، پزشکان پس از هماهنگی‌های لازم در محل حضور می‌یابند و اگر لازم باشد اطلاعاتی نیز به بازپرس پرونده می‌دهند.

کدخدایی درباره پدیده‌های پس از مرگ نیز اظهار کرد: این پدیده‌ها، شامل جمود و کبودی نعشی است. بلافاصله پس از مرگ، جمود نعشی - سفتی عضلات و مفاصل - آغاز می‌شود و عضلات متوفی دچار انقباض شده و سفت باقی می‌ماند. پس از طی ساعت مشخصی که معمولا حدود 6 تا 12 ساعت است، بعضی از قسمت‌های بدن متوفی دچار کبودی نعشی می‌شود، البته هر چه دما بالاتر باشد جمود نعشی زودتر آغاز می‌شود و زودتر هم از بین می‌رود. البته عوامل دیگری در این پدیده دخیل هستند مانند رطوبت محل، سن و جنس فرد، میزان توده عضلاتی و ....

وی درباره پدیده فساد نعشی، ادامه داد: نشانه‌های فساد نعشی، سیاه شدگی، تورم، بادکردن صورت و بافت‌های نرم بدن و تاول‌های پس از مرگ است. به عنوان مثال اگر جسدی دو روز در دمای 40 درجه بماند، صورتش سیاه شده و تمام اعضای بدنش دچار فساد نعشی می‌شود.

کدخدایی با بیان این که نتیجه‌ آزمایشاتی که در مرکز کهریزک بر روی متوفیان انجام می‌شود، بستگی به جسد دارد، گفت: اگر متوفی نیاز به نمونه‌برداری نداشته باشد، پس از پایان انجام امور مربوط به متوفی، جواب آزمایش متوفی سریعا آماده شده و ظرف دو روز به مراجع قضایی ارسال می‌شود.

کدخدایی افزود: اگر جسدی نیاز به نمونه‌برداری داشته باشد، باز هم اعلام نتیجه آزمایش متوفی بستگی به نوع نمونه‌برداری دارد. به عنوان مثال اگر آزمایش سم‌شناسی بر روی جسد انجام شود، کمتر از یک ماه یعنی 3 تا 4 هفته و اگر نمونه آسیب‌شناسی از جسد گرفته شود، ظرف دو ماه تقریبا 45 تا 60 روز جواب آن آماده می‌شود و اگر نمونه سرولوژی بر روی جسد انجام شود، کمتر از دو هفته جوابش آماده می‌شود.

رییس مرکز تشخیص و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران (کهریزک) تاکید کرد: تمامی پرونده‌ها در مرکز کهریزک باقی می‌ماند و نگهداری می‌شود.

وی با یادآوری این که حدود 170 نیرو در مرکز پزشکی قانونی کهریزک مشغول به فعالیت هستند، خاطرنشان کرد: در بخش سالن تشریح پزشکی قانونی کهریزک به شدت با کمبود نیروی پزشک مواجه هستیم؛ زیرا سختی کار در این بخش زیاد است و کمتر پزشکی حاضر به همکاری با ماست.

گفت‌وگو از خبرنگار ایسنا: زهرا میرزایی

انتهای پیام