به گزارش ایسنا، بی‌تردید موزه‌ها، نشان از سبک زندگی، آداب و رسوم و مشاغل مردم آن منطقه در گذشته را در بردارند.

در خراسان‌جنوبی نیز چندین موزه وجود دارد که دربرگیرنده تاریخ این سرزمین کویری است. در این موزه‌ها پیوندی بین نسل گذشته و جدید ایجاد می‌شود. پیوندی که انسان را با آداب و رسوم گذشته آشنا می‌سازد.

فعالیت دومین موزه عروسک ایران در خراسان‌جنوبی

دومین موزه عروسک ایران در خراسان‌جنوبی با هدف آشنایی مردم به‌ویژه نسل جوان با عروسک‌ها و فرهنگ ایران، تأسیس شده است.

در این موزه مجموعه عروسک‌های مردم‌شناسی ساخته بانوان تاجمیر که نمایانگر زندگی مردم بلوچ ساکن در این منطقه هستند، مجموعه عروسک‌های قومی مردم ساخت خراسان‌ جنوبی شامل عروسک‌هایی که مادران در گذشته در این منطقه برای فرزندان خود درست می‌کردند و همچنین مجموعه عروسک‌های مردم ساخت نواحی مختلف ایران شامل عروسک‌های بومی از اقوام ایرانی در معرض دید عموم گذاشته می‌شود .

مجموعه‌ای از عروسک‌های گیاهان دارویی و معطر ایران که امکان آشنایی با دانش بومی مرتبط با طب سنتی و موارد استفاده این گیاهان را به وجود می‌آورند در بخش دیگری از این موزه قرار دارند.

این موزه حاصل تلاش زنان مناطق مختلف خراسان‌ جنوبی به‌ویژه زنان تاجمیر و نیز حمایت مؤسسه آوای طبیعت پایدار از این زنان در خلق عروسک‌هایی است که بازتاب فرهنگ، هنر، ادبیات، طبیعت و زندگی مردمان خراسان‌ جنوبی است.

موزه عروسک در جریان اجرای پروژه ترسیب کربن و به منظور ایجاد اشتغال و کاهش دام در مراتع آغاز شد.

طی سال ۹۳، پرونده عروسک های بومی خراسان جنوبی به عنوان اولین عروسک ایران در فهرست میراث فرهنگی به ثبت رسید، در ساخت این عروسک ها از پارچه های دور ریختنی استفاده می شود و هر عروسک بیانگر قصه ای از زندگی مردم عشایر است.

موزه مردم‌شناسی طبس

موزه مردم شناسی طبس همزمان با هفته صنایع دستی در محل موقوفه عمادالملکی معروف به «باغ خان» با مساحتی حدود 4400 متر مربع و در فضایی با زیر بنای حدود 600 متر بربع راه اندازی شده است.

مجموعه «باغ خان» یک باغ تاریخی به یادگار مانده از دوران صفویان است. عمارت اصلی باغ که قدمتی از دوران صفویه تا قاجاریه داشته است در زمین لرزه سال 1357 شهرستان طبس بطور کلی نابود شده است.

 پس از زلزله، کارکنان شرکت نفت کشور اقدام به ساخت بنای حاضر با طرحی سنتی و با هدف جلوگیری از خروج اشیاء تاریخی و اموال فرهنگی طبس نموده که بنا به ضرورت مردم زلزله زده، کاربری بنا به حمام عمومی تغییر پیدا کرد، این حمام عمومی تا سال 1384 مورد استفاده و بهره‌برداری مردم قرار می‌گرفت ولی به دلیل پیشرفت ساخت و سازهای شهری و توسعه منازل مسکونی، خود به خود به صورت بلا استفاده قرار گرفت و حدود هشت سال بلا تکلیف رها شد.

با توجه به اینکه یکی از مصوبات سفر هیأت دولت به استان، احداث موزه مردم شناسی در طبس بود، بنای «حمام خان» طبس با رضایت مرحوم علی نقی خان نجد شیبانی متولی محترم موقوفه عمادالملکی و با همکاری اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان، به عنوان ساختمان موزه مردم شناسی طبس انتخاب شد.

با توجه به اینکه فضای داخلی و وضعیت محوطه این ساختمان بسیار نابسامان بود و شرایط لازم را برای راه اندازی موزه نداشت، اداره کل میراث فرهنگی استان طی سه سال متوالی مبلغ 430 میلیون تومان صرف تعمیرات و مناسب سازی فضاهای داخلی ساختمان، ساخت مخزن امن، محوطه سازی، تأسیسات، ویترین و ... نمود و سرانجام موزه مردم شناسی طبس در تاریخ 94/3/24 همزمان با هفته صنایع دستی راهاندازی گردید.

این موزه با موضوع و محتوای مردم شناسی با حدود 500 قلم شیء فرهنگی اهدایی از مردم فرهنگ دوست و علاقهمند طبس و در دوبخش نمایش پیکره ها (9 عدد مانکن مشاغل سنتی) و سالنهای ویترینی (20 ویترین) به معرفی برخی مشاغل، حرف سنتی و ابزار و لوازم کاربردی- معیشتی مردم در روزگار گذشته می پردازد.

موزه مردم‌شناسی نهبندان

این موزه در خانه سالاری، از خانه های تاریخی زیبای شهر نهبندان و در داخل بافت تاریخی این شهر واقع شده که دارای وسعتی حدود 1800 متر مربع می باشد.

خانه سالاری از نوع خانه های دو ایوانی است و با توجه به سبک معماری موجود، این خانه در اواخر دورة قاجار ساخته شده و در دوره های بعد الحاقاتی به آن اضافه گردیده است.

قسمت های مختلف موزه عبارت از نمایشگاه عکس بناهای تاریخی، لباسهای محلی، مراحل کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی، قالی بافی و نخ ریسی  است.

آسبادهای نهبندان به عنوان یکی از نمادهای این شهر شناخته شده و در بخشی از موزه ماکت یکی از آسبادها به نمایش در آمده است.

موزه مردم‌شناسی بیرجند

این موزه که در سال 1372 و پس از موزه باستان شناسی از سوی میراث فرهنگی، در طبقه همکف عمارت مرکزی مجموعه جهانی باغ و عمارت اکبریه به بهره برداری رسید، گوشه‌ای از معیشت، مشاغل و حرف منطقه جنوب خراسان، که در گذشته ای نه چندان دور مرسوم بوده و اکنون منسوخ شده، به نمایش گذاشته شده است. قدمت اشیای موجود در آن حدود یک صد سال است.

از بخش های مختلف این موزه می توان به غرفه مراسم عروسی، کشاورزی، سبد بافی، سفالگری، عطاری، کفاشی، دستاسی، آهنگری، حکیم باشی، سلمانی، نخ ریسی و پارچه بافی اشاره کرد که در قالب مانکن هایی به نمایش گذارده شده اند.

هدف اصلی از تشکیل این موزه، علاوه بر پیوند نسل جوان با سنت های گذشته، شناساندن فرهنگ ها و سنت های بومی- منطقه ای و شناخت ارزش های اقتصادی، اجتماعی، فنی و فرهنگی ابزار، اشیا و آداب و رسوم است.

موزه مردم‌شناسی فردوس

موزه مردم شناسی فردوس شامل دو بخش «آداب و رسوم حمام» و «مشاغل سنتی» شهر قدیم فردوس است که از جمله بخش‌های موزه می‌توان به مشاغل آهنگری، نمد مالی، خراطی و دلاکی اشاره کرد که در هر بخش با توضیحاتی به معرفی آن پرداخته شده است. از دیگر بخش‌های موزه می‌توان اتاق نشیمن خانه، مطبخ خانه و نگارخانه را نام برد.

حمام خیروز یکی از بناهای زیبا و تاریخی شهر تون است که در ضلع جنوبی امام زادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم واقع شده است. قدمت این بنای تاریخی به دوره صفویه برمی‌گردد.

این حمام در زلزله سال ۱۳۴۷ به‌طور جدی آسیب می‌بیند و پس از آن غیر قابل استفاده بوده و می‌توان گفت از حیث انتفاع خارج شده است.

معماری این حمام مانند حمام های سردشت و کوشک در سطح منطقه منحصر به فرد بوده و نکته جالب توجه در ساخت آن اینکه حمام طوری طراحی شده که آب قنات وارد سربینه مردانه شده پس از عبور از طول سربینه زنانه از آن خارج می‌شود.

این حمام دارای دو قسمت(زنانه و مردانه) کاملاً مجزا بوده است. تاریخ ساخت بنای اولیه آن به دوره صفویه بر می‌گردد که در سال ۱۳۳۵ بخش‌هایی به آن اضافه شده است.

موزه مردم‌شناسی قاین

موزه مردم شناسی قاین در طبقه همکف خانه تاریخی سلطانی که از بناهای تاریخی شهر قاین است، طراحی شده و در اردیبهشت ماه سال 1384 افتتاح گردید.

بنای منزل قدیمی سلطانی در خیابان جانبازان و در محدودة بافت تاریخی شهر قاین واقع شده و اطراف آن را بافتی منسجم و سالم در بر گرفته است. این منزل قدیمی، متعلق به خانوادة سلطانی از ملاکین و بزرگان قاین بوده است.

 اصل بنا متعلق به دورة زندیه بوده و در دورة قاجار دورة پهلوی نیز تغییراتی در آن به وجود آمده و فضاهایی به آن اضافه شده است.

این موزه در بخش های مختلفی چون: مراسم شب یلدا(کف زنی)، دستاسی، جاجیم بافی، کاشت، داشت و برداشت زعفران، ریسندگی، حلّاجی و جِلَک ریسی، مراسم سنتی کشاورزی، تُلُم زنی(تهیه مواد لبنی) و مراسم سنتی عروسی همراه ساز و دهل و رقص محلی(اجرای موسیقی مقامی قاینات و خراسان جنوبی) با استفاده از مانکن با پوشش محلی که بیانگر آداب و رسوم کهن منطقه می باشد، طراحی شده است.

موزه‌ها به اندازه یک تاریخ حرفی برای گفتن دارند و خراسان‌جنوبی با داشتن موزه‌های مردم شناسی و فرهنگ و هنر توانسته هر ساله پذیرای گردشگران کنجکاو باشد.

انتهای پیام