امام سجاد (ع) امام چهارم شیعیان امامی است که پس از گذشت قرن‌ها از شهادتش هنوز عطر ناب صحیفه سجاده‌اش، زینت‌افزای زندگی مسلمان است، صحیفه سبزی که نجوای انوار تابناکی است تا بی‌نهایت و شربت آرام‌بخش روح عطشناک آدمی است.

امام سجاد (ع) در روز شاهد جنایاتی که بر اهل‌بیت (ع) رقم خورد، بودند و بی‌شک یکی از کسانی که در کنار حضرت زینب (س) نقش موثری در تداوم نهضت حسینی ایفا کردند، این امام بزرگوار بود. در حقیقت عاشورای حسینی، کتاب سرخی بود که «تفسیر ناب» آن از زبان امام سجاد (ع) تراوید، امامی که پاسدار «وحی نبوی» و «خط علوی» و «شور حسینی» بود.

ایشان به چشم دید که سپاه ابن زیاد کشتگان خودشان را با احترام دفن کردند اما بدن پاک فرزند رسول خدا و یارانش را روی شن‌های بیابان رها کردند با دو چشم مبارکش دید که سر شهیدان کربلا را بر سر نیزه کردند. اهل‌بیت رسول الله (ص) را دید که چگونه به اسارت رفتند و چه‌ها کشیدند. در شام دید که چگونه یزید ملعون به سر مبارک امام حسین (ع) جسارت می‌کند و به لب‌های مقدس امام جلوی چشم اسرا خیزران می‌زند و در یک کلام آنچه را که مردمان جهان هر ساله با شنیدنش بی‌تاب می شوند امام زین‌العابدین (ع) به چشم دید.

عاشورا از آغاز تا ادامه

قیام بزرگ عاشورا ماندگارترین نهضت اسلامی است که در محرم سال ۶۱ قمری روی داده است. این نهضت دارای دو مرحله بود. برهه نخست، آفرینش و شکل‌گیری و جهاد و جانبازی و دفاع از کرامت اسلامی و دعوت به اقامه عدل و احیای دین محمدی و سنت و سیره نبوی و علوی بوده که به رهبری امام حسین (ع) از نیمه ماه رجب سال ۶۰ هجری آغاز و در دهم محرم سال ۶۱ هجری به فرجام رسید. مرحله دوم، دوره پیام‌رسانی و تثبیت ارزش‌های نهضت و عرصه جهاد فرهنگی و تبیین آرمان‌های آن قیام مقدس بود که به رهبری امام علی ‌بن‌ الحسین(ع) تداوم یافت که امام سجاد (ع) نقش بی‌بدیلی در این زمینه داشت.

امام سجاد (ع) در روز عاشورا

در روز عاشورا امام سجاد (ع) مبتلا به بیماری بود، با این وجود وقتی ندای «هل من ناصر» امام خود را شنید با آنکه از شدت ضعف و ناتوانی قدرت برداشتن شمشیر را نداشت، راه میدان را در پیش گرفت، ام کلثوم خواست مانع شود حضرت فرمود: «ای عمه دست از من بردار و بگذار تا پیش روی پسر پیغمبر (ص) جهاد کنم» حضرت سیدالشهدا (ع) به خواهرش فرمود: «بازدار او را تا کشته نگردد و زمین از نسل آل محمد خالی نماند» بدین ترتیب امام زین‌العابدین (ع) به عنوان یک مجاهد - با وجود بیماری شدید - در جهاد شرکت جست و به‌عنوان مطیع مطلق ولایت به سوی خیمه بازگشت تا به گونه‌ای دیگر برای ادامه جهاد وارد عرصه پیکار شود.

نقش امام سجاد (ع) در زنده نگه داشتن قیام عاشورا

از آنجا که شهادت سالار شهیدان و یاران باوفایش از منظر عمومی، آثار ویرانگری برای حکومت بنی‌امیه داشت و مشروعیت آن را زیر سئوال برده بود و نیز برای اینکه این تراژدی غم‌بار به دست فراموشی سپرده نشود، امام چهارم با گریه بر شهیدان نینوا و زنده نگه داشتن یاد و خاطره جانبازی آنان، اهداف شهیدان کربلا را دنبال می‌کرد. ظلمت حادثه کربلا و قیام جاودانه عاشورا به قدری دلخراش بود که شاهدان آن مصیبت عظیم تا زنده بودند آن را فراموش نکردند.

هر وقت امام می‌خواست آب بیاشامد، تا چشمش به آب می‌افتاد، اشک از چشمانش سرازیر می‌شد. هنگامی که سبب گریه آن حضرت را می‌پرسیدند، می‌فرمود: «چگونه گریه نکنم، در حالی که یزیدیان آب را برای وحوش و درندگان بیابان آزاد گذاشتند ولی به روی پدرم بستند و او را تشنه به شهادت رساندند».

بزرگ مبلغ قیام عاشورا، حضرت امام سجاد (ع) با سخنرانی و خطبه‌های آتشین خود توانست نهضت حق‌طلبانه سالار شهیدان را از هجوم تحریف نجات بخشد. اینک بعد از گذشت پانزده قرن همچنان این قیام، پرشکوه و جاودانه است.

دوران امامت امام سجاد (ع) و کینه ابدی دشمنان

امامت شیعه و رهبری نهضت کربلا در عصری به امام سجاد (ع) منتهی گشت که او به همراه نزدیک‌ترین افراد خاندان آل علی (ع) به اسارت می‌رفتند. آل علی (ع) آماج تیرهای ستم و تهمت و افترائات سیاست‌مداران بنی‌امیه قرار داشتند، ارزش‌های دینی دستخوش تحریف و تغییر امویان قرار گرفته، روحیه شجاعت و حمیت اسلامی و باورهای دینی مردم سست، احکام دینی بازیچه نالایقان اموی شده، خرافه‌گری رواج یافته، روحیه شهامت و شهادت‌طلبی در زیر شلاق و شکنجه و ارعاب امویان محو گشته بود.

سخت‌گیری‌های بی‌حد و حصر، مصادره اموال و تخریب خانه‌های آل هاشم، محروم ساختن آن‌ها از امتیازات جامعه اسلامی، جلوگیری مردم از هرگونه ارتباط با خاندان وحی و به انزوا کشاندن امام معصوم (ع) از مهم‌ترین سیاست‌های حاکمان اموی در مبارزه با اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) بوده است.

امام زین‌العابدین (ع) در چنین عصر و جوی رسالت و امامت خود را آغاز کرد. در صورتی که تنها سه تن پیرو واقعی داشت، حرکت جهاد فرهنگی و پرورش شخصیت‌ها را در دستور کار خود قرار داد و با یک حرکت عمیق و دامنه‌دار به ایفای نقش پیشوایی خود پرداخت. این رویکرد امام سجاد (ع) زمینه‌ساز انقلاب فرهنگی امام باقر (ع) و امام صادق (ع) گشت. از این رو برخی از نویسندگان، آن حضرت را «باعث الاسلام من جدید» نامیدند.

امام سجاد (ع) و برخورداری از ویژگی‌های منحصر به فرد

امام سجاد (ع) چنان جاذبه‌ای در بین مردم داشت که همگان را مجذوب شخصیت عرفانی و ربانی خود می‌نمود؛ ‌ازین باب سعید بن مسیب چنین روایت می‌کند: «وقتی امام (ع) به شهادت رسید، همه مردم، از نیکوکاران گرفته تا بدکاران، برای تشییع جنازه‌اش حاضر شدند. همه زبان به ستایش او گشوده بودند و سیل اشک از دیده  همگان جاری بود. در تشییع پیکر امام همه مردم شرکت کرده بودند و حتی یک نفر در مسجد پیامبر (ص) باقی نمانده بود.

صحیفه سجادیه یادگار زیبای امام زین‌العابدین (ع)

وجود اندوه سنگینی که همیشه در دل داشت به عهد امامت خویش آنگونه که مصلحت بود وفا نمود. امام سجاد (ع) در اختناق شدید بعد از عاشورا و در میان هجوم شدید امواج ظلمانی، محراب نماز و دعا را برگزید و معارف عمیق و ناب اسلام حقیقی را در قالب دعا ترویج فرمود. ایشان با زبانی که با فطرت انسان آشنا است به خدای خویش راز و نیاز کرد و خدا باوران را تا همیشه تاریخ بر سر این سفره میهمان کرد. تا بشر نزدیک‌ترین ارتباط با پروردگار خویش را با دعاهایی که از آن جناب به یادگار مانده است، تجربه کند. دعای ابوحمزه و ادعیه صحیفه سجادیه که یادگار آن امام بزرگوار است، دریایی است از معرفت و لطافت که هر دلی را آسمانی و هر تشنه‌ای را سیراب می‌کند.

فزونی عبادت و نیایش امام چهارم (ع) در پیشگاه خدا به حدی بود که آن حضرت به سرور و زینت بخش عبادت‌کنندگان (سید العابدین، زین‌العابدین) و بسیار سجده کننده (سجاد) ملقب گشت.

نحوه شهادت امام سجاد (ع)

شهادت امام سجاد (ع) به دستور ولید بن عبدالملک و بوسیله سم در منابع تاریخی ذکر شده است. پس از شهادت ایشان تشییع بی‌نظیری توسط مردم مدینه صورت گرفت؛ زیرا توده‌های مردم از مناطق مختلف بر جنازه حضرت حاضر شدند و همگی پریشان و گریان و دل شکسته جنازه مطهر حضرت (ع) را بر دوش می‌بردند. مردم در هاله‌ای از اشک با امام وداع می‌کردند. مزار آن امام همام در قبرستان بقیع در جوار عموی ایشان امام حسن علیه السلام و امام محمد باقر و امام جعفر صادق قرار دارد.

انتهای پیام