به گزارش ایسنا، با روی کار آمدن دولت سیزدهم، تداوم احیای دریای دریاچه ارومیه در دستور کار قرار گرفت و جلسه کارگروه نجات دریاچه ارومیه شنبه (۲۵ مهرماه ۱۴۰۰) به ریاست محمد مخبر - معاون اول رئیس جمهوری - برگزار شد. مخبر در این جلسه ضمن تاکید بر اینکه احیای دریاچه ارومیه علاوه بر موضوع محیط زیست به سلامت و معیشت مردم و اعتبار و حیثیت نظام جمهوری اسلامی ایران مرتبط دانست و گفت: اثرات مخرب زیست محیطی خشک شدن این دریاچه می تواند کشور را با آسیب‌ها و مشکلات زیادی مواجه کند.
وی همچنین بر اتمام و تکمیل اقدامات و طرح‌های نیمه تمام و سخت افزاری احیای دریاچه ارومیه از جمله طرح‌های انتقال آب از حوضه های آبریز و اقدامات محقق کننده تثبیت دریاچه ارومیه تا پایان سال گذشته تاکید و دستگاه‌های اجرایی را نسبت به انجام کامل تعهدات خود در خصوص احیای دریاچه ارومیه مکلف کرد.
رئیس جمهوری ۲۹ مهر ۱۴۰۰ نیز با نمایندگان استان‌های آذربایجان شرقی و غربی در مجلس دیدار کرد و در پاسخ به دغدغه نمایندگان آذربایجان غربی درباره وضعیت دریاچه ارومیه و آثار و تبعات زیست محیطی ناشی از خشکسالی و کمبود آب در منطقه گفت: ستاد احیای دریاچه ارومیه به‌زودی با شکل جدید فعال خواهد شد تا با کمک نمایندگان، مدیران استان و دغدغه مندان کار را دنبال و اقدامات لازم را انجام دهد.
در سال جاری نیز موضوع احیای دریاچه ارومیه مطرح بوده است به‌گونه‌ای که جلسه هماهنگی و بررسی اجرای طرح های اولویت‌دار استان آذربایجان غربی ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ به ریاست محمد مخبر - معاون اول رییس جمهوری - برگزار و در این جلسه با اشاره به مطالبات و تاکیدات رئیس جمهور درخصوص احیای دریاچه ارومیه مقرر شد تا طرح‌های مرتبط با احیای این دریاچه هرچه سریع‌تر عملیاتی شود.
رئیس جمهوری ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ در دیدار با نخبگان، اقشار مردم و خانواده شهدای آذربایجان غربی، با اشاره به اینکه مسئله خاص استان مسئله دریاچه ارومیه است ، تصریح کرد: موضوع دریاچه ارومیه فقط مختص ارومیه نیست بلکه این دریاچه یک اکوسیستم تاثیر گذار ، مهم و حیاتی برای منطقه و کشور است. برای دریاچه ارومیه گام‌های برداشته شده اما به سرانجام نرسیده که تلاش می‌کنیم این گام‌ها به سرانجام برسد.
وی همچنین در مسیر سفر از ارومیه به مهاباد در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به‌صورت هوایی از روند احیای دریاچه ارومیه و اقدامات انجام شده بازدید و دستورات لازم را برای تسریع در روند احیای این دریاچه صادر کرد.
در شرایطی که به گفته وحید جلال‌زاده - نماینده ارومیه و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی - سطح عرصه آبی دریاچه ارومیه نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ۱۲۹۴ کیلومتر مربع کاهش پیدا کرده است همچنین تراز اکولوژیکی دریاچه ارومیه از ۱۵.۵ میلیارد متر مکعب به ۲.۴ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است، سه‌شنبه (۲۱ تیرماه) محمدباقر قالیباف - رئیس مجلس شورای اسلامی - در جلسه علنی در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مبنی بر تصویب تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه، پس از تصویب این تقاضا توسط نمایندگان مجلس به اهمیت دریاچه ارومیه به عنوان موضوع مهم و ملی اشاره کرد که اگر به احیای این دریاچه توجه نشود و درباره آن چاره اندیشی صورت نگیرد اثرات زیست محیطی ناشی از آن چندین میلیون نفر را تحت تاثیر مسائل اقتصادی، سلامت و بهداشت قرار می‌دهد. دریاچه ارومیه نقطه‌ای کاملاً استراتژیک است و از بین رفتن آن ظرفیت‌های اقتصادی و محیط زیستی و کشاورزی کشور را به پتانسیلی منفی تبدیل می کند که قابل جبران نیست و ممکن است زیست را در بخش هایی از سرزمین ما تحت تاثیر قرار دهد.
وی برای همکاری با دولت در فرایند تصویب برنامه هفتم توسعه در زمینه احیای دریاچه ارومیه اعلام آمادگی کرد تا دچار یک فاجعه زیست محیطی در آن منطقه مهم کشور نشویم.
همچنین سه‌شنبه (۲۱ تیرماه) جلسه شورای منطقه‌ای احیای دریاچه ارومیه برگزار و به گفته محمدباقر هنربر - مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی- در این جلسه عملکرد دستگاه‌های مسئول درخصوص اجرای طرح‌های احیای دریاچه ارومیه از ابتدای سال ۱۴۰۰ بررسی شده است.
هنربر تاکید کرد: دولت سیزدهم، احیای دریاچه ارومیه را یک ضرورت راهبردی برای منطقه شمال غرب کشور می‌داند و قصد دارد تا گام‌هایی که برای تحقق این هدف برداشته شده را به سرانجام برساند.
در شرایطی که نمایندگان مجلس نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه ابراز نگرانی کرده‌اند، علی سلاجقه - رئیس سازمان حفاظت محیط زیست - به تدوین بسته نرم‌افزاری برای احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: اگر بسته‌نرم افزاری زودتر عملیاتی می‌شد و کارهای سخت افزاری و هزینه‌کردها در زمینه ساخت سد، تونل و ... انجام نمی‌شد، شرایط بهتری رقم می‌خورد و نتایج ملموس و هزینه‌ها بسیار کمتر می‌شد.
وی درباره موضوعات بسته دوم گفت: کاملا یک بسته‌نرم افزاری است و بیشتر جنبه مدیریتی مطرح است و مسائلی چون کاهش مصارف آب در بخش‌های مختلف به‌ویژه کشاورزی و استفاده مجدد از آب را در بر می گیرد.
محمد موسوی‌خوانساری - کارشناس حوزه آب - در گفت‌وگو با ایسنا به ضرورت احیای حتمی و بدون شک دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: هیچ راه برگشتی نداریم. بنابر گفته بعضی افراد درباره قابل احیا نبودن دریاچه اصلا مورد تایید نیست و دریاچه باید احیا شود چراکه فرهنگ و سنت دو استان آذریایجان شرقی و غربی در آن درگیر است. لطافت و رطوبت هوای این منطقه در امیدواری مردم و ایجاد حس امید تاثیر دارد.
این کارشناس حوزه آب افزود: امیدواریم دولت سیزدهم عزم را جزم کند تا همه مسوولان ذیربط دور یک میز در استان‌های ذی‌نفع جمع شوند و بتوانند مدیریت جامع حوضه آبریز را عملیاتی کنند.
وی مهم‌ترین اقدامات سخت‌افزاری انجام‌شده در دریاچه ارومیه را برشمرد و گفت: اولین اقدام توقف سدهای در دست مطالعه و ساخت مانند سد نازلو و باراندوز چای در ارومیه، سد لیلان‌چای در ملکان و سد سیمینه‌رود در بوکان بوده است. در صورت اجرای این طرح‌ها و به بهره‌برداری رسیدن سدها تقریبا دریاچه ارومیه تمام می‌شد.
وی در ادامه به اقدام برای رهاسازی آب از سدهای موجود به سمت دریاچه ارومیه اشاره کرد و افزود: تمام نهادهای متولی مانند جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه‌ای ، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صنعت،معدن و تجارت(صمت) و هر سه استان آذریایجان شرقی،آذربایجان غربی و کردستان باید زیر نظر استانداری‌ها بر سر میزان آب تجدیدپذیر و قابل برنامه‌ریزی به توافق برسند و در نهایت سهم آب محیط زیست و دریاچه ارومیه مشخص شود که باید رها شود.
موسوی اقدام رهاسازی آب را " اقدامی بی‌نظیر" در سطح کشور خواند که از سال ۹۴ تا سال ۹۸ انجام شد و اظهار کرد: حق‌آبه دریاچه ارومیه با حجم آب قابل توجهی از رودخانه‌های سدهای مشرف به حوضه دریاچه ارومیه حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب بود که رهاسازی شد و این اقدام توانست دریاچه ارومیه را به وضعیت پایداری برساند.
این کارشناس حوزه آب لازمه انجام این اقدام را تعویض دریچه‌های خروجی آب سدها مانند سد بوکان دانست تا بتواند حجم آب بسیار زیادی را در زمستان رها کند.
وی افزود:این رهاسازی آب به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شد که در زمستان آب رها شود و بتواند خود را به دریاچه برساند و از دسترس کشاورزان خارج شود.
این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان به اقدام آزادسازی یا لایروبی مسیر رودخانه‌ها به‌ویژه در مسیر زرینه‌رود و سیمینه‌رود به سمت دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: این لایروبی باعث شد آب رهاسازی شده از سدها بتواند خود را به دریاچه برساند. این لایروبی در دو منطقه زرینه‌رود و سیمینه‌رود بسیار مفید بود و این دو رودخانه توانستند به حجم آب قابل توجهی برسد.
موسوی به بازسازی و دریچه‌گذاری بیش از ۲۰۰ سردهنه اشاره کرد و گفت: این کار از دیگر اقدام سخت‌افزاری به‌ویژه در رودخانه «گدارچای» بود. این سردهنه‌ها باعث شد که جریان آب در فصل سیل کشور بسته شود و آب به سمت دریاچه حرکت کند.
این کارشناس حوزه آب اختصاص پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به دریاچه را از دیگر اقدامات سخت‌افزاری دانست و توضیح داد: تصفیه‌خانه تبریز، فاضلاب دوم و سوم ارومیه و مهاباد بسیار پیشرفت داشتند که باعث شد پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب داخل دریاچه رود.
وی افزود: پساب تصفیه‌خانه‌ها نیز حجم آب قابل توجهی که در مجموع حدود ۲۲۰ میلیون متر مکعب در سال است را می‌تواند وارد دریاچه کند.
این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان به ساخت «سد سیلوه» اشاره کرد و گفت: با ساخت این سد می‌توان مقداری آب را از سیلوه وارد سد چپراباد کرد که در نهایت حجم آبی حدود ۱۱۰ میلیون متر مکعب در سال وارد دریاچه می‌شود. این اقدام نیز اجرا شد و در مراحل اولیه بهره‌برداری است.
موسوی اقدامات نرم‌افزاری را مکمل اقدامات سخت‌افزاری دانست و تاکید کرد: این اقدامات هیچ‌کدام به تنهایی نمی‌توانند دریاچه را احیا کنند.
وی مشکل کنونی دریاچه ارومیه را تداوم پیدا نکردن اقدامات سخت‌افزاری دانست و عنوان کرد: رهاسازی آب دریاچه سدها در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به خوبی انجام نشد چراکه قرار بود ابتدا آب شرب و در مرحله دوم آب محیط زیست تامین شود. مقدم دانستن آب کشاورزی بر آب محیط زیست و خودداری از رهاسازی آب در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ اشتباهی بود که باعث شد دریاچه به چنین مشکلاتی مبتلا شود.
این کارشناس آب به طرح "به‌کاشت" و "نکاشت" دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: براساس این طرح باید در دریاچه ارومیه تا ۴۰ درصد کاهش مصرف آب صورت می‌گرفت. اقداماتی مانند ایجاد شغل‌های جایگزین در دستور کار قرار می‌گرفت اما تنها توانستند هشت‌درصد کاهش مصرف آب را محقق کنند. این طرح باید در جوامع محلی ادامه پیدا می‌کرد، مردم مشارکت می‌کردند و درنهایت نمایندگان مجلس در شهرها و مردم نیز همکاری می‌کردند.
موسوی به مثالی از کارخانه چغندر قند در خراسان رضوی اشاره کرد و توضیح داد: این کارخانه را با ظرفیت بالایی به مهاباد منتقل کردند و این موضوع باعث افزایش سطح زیرکشت شد. سطح زیرکشت چغندر به بیش از حدود ۴۰ هزار هکتار رسیده است. این اقدام بسیار نامناسبی بود چراکه باید کشت محصولات آب‌بر مانند چغندر یا محصولات درختی مانند سیب را کاهش می‌دادیم و این کشت‌ها را به فصل پاییز منتقل می‌کردیم تا از آب بهاره استفاده نشود.
این کارشناس حوزه آب در ادامه تبدیل اراضی دیم به آبی در منطقه را بسیار اقدام بدی تلقی کرد و گفت: همچنان در بعضی شهرستان‌ها، زمین‌های دیم به آبی و در بعضی مقاطع به باغات شیب‌دار تبدیل می‌شوند که این کار اصلا مورد تایید نیست.
موسوی تاکید کرد: همه اقدامات باید در یک قالب مدیریت واحد و براساس ۱۹ دستور العملی که ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۴ توسط هیئت دولت تصویب شد، عملیاتی شوند. تمام اقدامات به ترتیب باید توسط استانداری‌ها اجرا شوند. رها کردمناقدامات به صورت نیمه‌کاره اصلا درست نیست و نمی‌تواند موجب احیای دریاچه ارومیه شود.
این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان به ارائه پیشنهادات خود برای احیای ستاد احیای دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: مدیریت جامع حوضه آبریز دریاچه ارومیه را باید براساس مصوبات سال ۹۵ عملیاتی کنند و تمام سازمان های ذی‌نفع دور یک میز همکاری کنند. مقدار آب تجدید پذیر محاسبه و مقدار آب سهمیه دریاچه ارومیه از آن کسر شود. هر آنچه ماند آب قابل برنامه‌ریزی است که باید با توجه به یک عدالت آبی تقسیم شود. تقسیم‌بندی آب تحت نظارت تمام مدیران و سازمان‌های ذی‌نفع صورت بگیرد و مردم هم در آن مشارکت داشته باشند.
موسوی در پایان این دریاچه را مانند قایقی دانست که سه استان در آن دخیل هستند و منافع مشترک دارند و توضیح داد: اگر این دریاچه به سمت خشکی رود - که در حال‌حاضر به سرعت به این سمت حرکت می‌کند - ضرر آن متوجه ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر از مناطق شمال غربی کشور خواهد شد.
انتهای پیام
نظرات