دکتر حبیب‌الله محمودیان در این خصوص به خبرنگار ایسنا اظهار کرد: این تمدن که از سواحل شمالی خلیج فارس تا مناطق کوهستانی زاگرس گسترش یافت، در طول دوران باستان، نقش مهمی در توسعه فرهنگ، هنر و حکومت‌داری ایفا کرد.

وجه تسمیه

وی خاطرنشان کرد: تمدن ایلام در منابع مختلف با نام‌های متفاوتی ذکر شده است. در متون فارسی باستان، این سرزمین به نام «هَلتَمتی» به معنای سرزمین خدا شناخته می‌شد، در حالی که اقوام دیگر مانند اکدیان آن را «اِلامتو» و سومریان با واژه «NIM» (به معنای بالا و مرتفع) نامیده‌اند، در منابع عربی و عبری، این تمدن به نام «عیلام» ثبت شده است که برخی محققان آن را نامی غیرعلمی می‌دانند و معتقدند این نام توسط دشمنان ایلامیان انتخاب شده است.

محدوده جغرافیایی

این باستان‌شناس تشریح کرد: سرزمین ایلام شامل بخش‌های وسیعی از جنوب غربی فلات ایران بوده که امروزه بخشی از استان‌های خوزستان، فارس، بوشهر و ایلام را تشکیل می‌دهد، شهرهای مهم این تمدن شامل شوش (پایتخت اصلی)، ماداکتو، لیان، ملیان، چغازنبیل، و دیگر مراکز جمعیتی در مناطق کوهستانی و دشت‌های اطراف رودخانه‌های کرخه و دز قرار داشتند، برخی منابع معتقدند که این تمدن حتی تا مناطق شرقی بین‌النهرین  نیز گسترش یافته بود.

ایالت‌ها و مراکز حکومتی

محمودیان توضیح داد: تمدن ایلام به چندین ایالت تقسیم می‌شد که هر یک مراکز حکومتی و فرهنگی خاص خود را داشتند، مهم‌ترین ایالت‌ها شامل «آوان»، «سیماش»، «اپارت»، و «ایکهالکی» بودند، شوش به‌عنوان پایتخت اصلی ایلام شناخته می‌شد اما شهرهای دیگری مانند ماداکتو و هیدالو نیز در دوره‌های مختلف به عنوان مراکز حکومتی عمل می‌کردند همچنین شهرهایی مانند چغازنبیل و ملیان به عنوان مراکز صنعتی و فرهنگی اهمیت زیادی داشتند.

مستندات تاریخی

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام گفت: تاریخ ایلام به چهار دوره اصلی تقسیم می‌شود که شامل دوره نیا - ایلامی (حدود ۳۲۰۰ تا ۲۷۰۰ قبل از میلاد): ظهور اولین نشانه‌های خط نیا-ایلامی در شوش، دوره ایلام باستان (حدود ۲۷۰۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد): اوج قدرت ایلامیان و تعامل با تمدن‌های سومر و بابل، دوره ایلام میانه (حدود ۱۵۰۰ تا ۱۱۰۰ قبل از میلاد): نفوذ ایلامیان در مناطق کوهستانی و کاهش قدرت آنان به دلیل تهاجم بابلی‌ها، دوره ایلام نو (حدود ۱۱۰۰ تا ۵۳۹ قبل از میلاد): آخرین دوره استقلال ایلامیان قبل از الحاق به امپراتوری هخامنشی است.

شواهد باستان‌شناسی

وی با اشاره به اینکه آثار ایلامیان در مناطق مختلفی از جمله شوش، چغازنبیل، ملیان، چغامیش، دهلران، سیروان، نقش‌رستم، اشکفت سلمان، کول‌فره و... کشف شده است ادامه داد: این آثار شامل کتیبه‌ها، نقوش برجسته، و سازه‌های معماری هستند که نشان‌دهنده پیشرفت‌های هنری و فرهنگی این تمدن هستند، برای مثال، کاوش‌ها وبررسی‌های باستان‌شناسی در تپه موسیان وسایر تپه‌های دهلران،چگا آهوان، چم‌نمشت و حوزه رودخانه سیمره در استان ایلام، شواهدی از وجود مراکز حکومتی و مذهبی در این مناطق را آشکار کرده‌اند.

محمودیان افزود: تمدن ایلام نه تنها به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان شناخته می‌شود بلکه به دلیل نقش مهم آن در توسعه فرهنگ و هنر، همواره مورد توجه محققان و باستان‌شناسان بوده است، تحقیقات علمی در مناطق مختلف ایران، به‌ویژه در استان‌های خوزستان و ایلام، همچنان ادامه دارد و انتظار می‌رود شواهد جدیدی از این تمدن باستانی کشف شود.

انتهای پیام