احسان زهره‌وندی ۳۱ فروردین، در نشست تخصصی «خطرپذیری و توانمندسازی آثار تاریخی در برابر زلزله در مشهد» به مناسبت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی اظهار کرد: ۳۱ فروردین‌ماه روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی است؛ روزی که از سوی شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ICOMOS) انتخاب شده و هر سال این شورا پیامی را بعنوان توضیح راهبردی اعلام می‌کند. این روز یادآوری می‌کند که قدر منابع و ثروت‌های فرهنگی را بدانیم و جامعه را مسئولیت‌پذیر کنیم.

وی اضافه کرد: اگر بخواهیم به سمت توسعه پایدار یعنی توسعه با مدنظر قرار دادن فاکتورهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی حرکت کنیم، یکی از راه‌های رسیدن به این هدف حفاظت و نگهداری از این منابع و ثروت‌های فرهنگی ارزشمند است. آثار تاریخی بخش عظیمی از زیربنای فرهنگی هر کشوری را تشکیل می‌دهند و بناهای تاریخی ایران نیز بازگوکننده‌ هویت ملی و فرهنگی کشور ماست.

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: دلیل استفاده از واژه «ثروت فرهنگی» این است که آنچه ما بعنوان میراث فرهنگی تلقی می‌کنیم، صرفاً مربوط به گذشته نیست، بلکه حال و آینده را نیز در بر می‌گیرد. شعار جهانی امسال «میراث در معرض بلایا و درگیری‌ها» و شعار ملی «تاب‌آوری آثار تاریخی در برابر بحران‌ها» است؛ بحران‌هایی مانند زلزله، سیل، فرونشست، توفان‌های نمکی، ریزگردها، درگیری‌ها و غیره است که در این جلسه به موضوع خطرپذیری و مقاوم‌سازی بناها در برابر زلزله پرداخته می‌شود.

زهره‌وندی ادامه داد: این شعار جهانی به دنبال پاسخ به این پرسش‌ها از جمله راهکارهای حفاظت از میراث فرهنگی در برابر بحران‌ها و درگیری‌ها چیست؟ خوانش و بهره‌گیری از تجارب و دانش نهفته در میراث فرهنگی چگونه می‌تواند راه برون‌رفت از شرایط کنونی باشد؟ است؛ بنابراین دو دیدگاه وجود دارد که شاید متفاوت باشند: یک دیدگاه به آینده و فناوری‌های نوین معطوف است و دیدگاه دیگر به دانش و آنچه در میراث تاریخی ما نهفته است مانند قنات‌ها، آسبادها و آب‌انبارها به این معنی تمام عناصری که در بحران‌ها به کمک مردم این سرزمین آمده و در برابر تمام این بحران‌ها تاب‌آوری داشته‌اند.

این مسئول فرهنگی با اشاره به بحران فرونشست زمین که شدیداً گریبان‌گیر این استان و کشور شده و میراث فرهنگی را نیز تهدید می‌کند، اظهار کرد: کاهش منابع آبی به کمتر از ۵۰ درصد و استفاده شدید از چاه‌ها باعث فرونشست زمین در استان بخصوص در شهرهایی مانند نیشابور شده که آثار تاریخی بسیاری در آنجا وجود دارد و باید حتماً به آن توجه شود. 

وی در ادامه به خلاصه گزارشی از فعالیت‌های  معاونت پرداخت و گفت: تعداد آثار ثبتی در خراسان که توسط دفتر ثبت و تعیین حریم پیگیری می‌شود، دو هزار و ۲۶۶ اثر است. تعداد موزه‌های موجود در استان که توسط دفتر موزه‌ها پیگیری می‌شود ۶۳ موزه است. خراسان در بین سه استان اول کشور در زمینه ثبت میراث ملموس، ناملموس و طبیعی قرار گرفته و وضعیت بسیار خوبی دارد.

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اضافه کرد: همکاران ما در دفتر ابنیه و محوطه‌های تاریخی سال گذشته ۱۰۳ پروژه انجام داده‌اند که با بهره‌گیری از مشارکت‌های مردمی و سایر دستگاه‌ها انجام شده و رقم بسیار خوبی است. هشت کاوش و گمانه‌زنی سال گذشته در استان انجام گرفت که دو مورد آن بسیار مهم بود و می‌تواند جایگاه خراسان را در موضوع باستان‌شناسی تغییر دهد. یک مورد آن مربوط به کاوش بازه هور بود و می‌تواند در مباحث تاریخی دوره اشکانی، جایگاه خراسان را ارتقا بخشد.

زهره وندی ادامه داد: این پژوهش بسیار مهم در دوران‌های بین‌المللی هم چاپ و در دانشگاه‌های معتبر اروپا هم ارائه شد. یک مورد دیگر محوطه کشف‌رود است که قدمت ۸۰۰ هزار ساله برای آن در نظر گرفته شده است. در واقع در هر کتاب باستان‌شناسی که نگاه کنید حتماً از کشف‌رود نام برده شده است. حدود ۳۰ محوطه نوسنگی و پارینه‌سنگی توسط  دکتر ایزدی شناسایی شد.

وی خاطرنشان کرد: در واقع پیرامون تپه سنگ بست، پرونده‌ای وجود دارد که هفت مرتبه به ثبت رسیده است. پایگاه‌های ملی ما به هشت پایگاه ارتقا پیدا کرده‌اند. سنگ بست یکی از معدود شهرهای دوره غزنوی است که به پایگاه ملی اضافه شده است. پایگاه ملی سنگ بست، پروژه‌های دارای اهمیت وزارت میراث فرهنگی است که در حال انجام آن هستیم. پروژه دیگر این است که برای اولین بار تمام آثار ثبتی استان، نقشه‌برداری شده و بانک اطلاعاتی آن تکمیل شده است که این می‌تواند کمک بسیار زیادی در پایش آثار تاریخی باشد.

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اظهار کرد: چند مسجد از استان برای ثبت در فهرست میراث جهانی انتخاب شده‌اند که باید توسط ارزیابان بررسی شوند؛ از جمله مسجد جامع سوزن، مسجد سنگان، مسجد جامع گناباد و مسجد گوهرشاد که ما پیشنهاد آن را داده‌ایم و امیدواریم آستان قدس رضوی همکاری لازم را انجام دهد تا بتوانیم این چهار مسجد را هم در فهرست میراث جهانی به ثبت برسانیم.

انتهای پیام