عادل عبدالهی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی به عنوان چالش روزافزون خانواده‌های تهرانی اظهار کرد: نتایج مطالعات صورت گرفته در این زمینه نشان می‌دهد که تمایل زنان ایرانی به مشارکت در بازار کار رو به افزایش است. این روند صعودی، اگرچه از منظر اقتصادی می‌تواند برای خانواده‌ها سودمند باشد و به بهبود وضعیت معیشتی آنها کمک کند، اما در عین حال چالش‌های جدیدی را در ساختار خانواده به وجود آورده است.

وی افزود: افزایش حضور زنان در فضای شغلی، الگوهای سنتی خانواده ایرانی را به طور قابل توجهی دگرگون ساخته و باعث شده توزیع نقش‌ها، مسئولیت‌های خانوادگی و حتی فرایندهای تصمیم‌گیری در خانواده دستخوش تغییرات اساسی شود. این دگرگونی در ساختار خانواده مستلزم اصلاحات نهادی و آمادگی خانواده‌ها برای سازگاری‌های جدید اجتماعی، فرهنگی و روان‌شناختی است که البته نهادهای سیاست‌گذار و خانواده‌ها هنوز آمادگی لازم برای مواجهه با آن را ندارند. از این‌رو، پدیده‌هایی مانند تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی، فشار مضاعف بر زنان شاغل و عدم توازن در تقسیم مسئولیت‌های خانوادگی به مسائل اساسی در زندگی خانواده‌های مدرن ایرانی تبدیل شده است.

مدیر پژوهشی مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور تصریح کرد: تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی زمانی رخ می‌دهد که افراد نمی‌توانند بین مسئولیت‌های خود به عنوان مادر یا پدر و وظایف شغلی تعادل ایجاد کنند. این وضعیت می‌تواند به کاهش رضایت از زندگی خانوادگی و شغلی منجر شود.

عبدالهی در همین راستا به نتایج پژوهش صورت گرفته در مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور که در رابطه با «تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی در بین خانواده‌های تهرانی» صورت گرفته، اشاره کرد و افزود: انتخاب کلان‌شهر تهران به عنوان محل اصلی این مطالعه، به دلیل سرعت بالای تغییرات اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی و تنوع زمینه‌های فرهنگی ساکنانش، بوده است.

به اعتقاد این پژوهشگر مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران می‌تواند تصویری واقعی از چالش‌های مدرن خانواده‌های ایرانی در خصوص تعادل بین کار و زندگی ارائه دهد. نتایج پژوهش صورت گرفته در مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور نیز نشان می‌دهد خانواده‌های تهرانی با چالش‌های فزاینده‌ای در ایجاد تعادل بین مسئولیت‌های خانوادگی و شغلی روبرو هستند. این پدیده که با عنوان «تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی» شناخته می‌شود، به‌ویژه میان زوج‌هایی که هر دو شاغل هستند، در حال افزایش است.

زنان بیشتر در معرض تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی

وی با اشاره به یافته‌های این پژوهش که نشان می‌دهد زنان تهرانی بیش از دو برابر مردان با تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی مواجه هستند، در تفسیر این یافته ادامه داد: ایدئولوژی نقش‌های جنسیتی میان مردان تهرانی همچنان ادامه دارد. به طور سنتی، مردان توجه بیشتری به نقش‌های کاری و توجه کمتری به نقش‌های خانوادگی نشان می‌دهند. از سوی دیگر، افزایش مشارکت زنان در بازار کار باعث شده تا آنها همزمان درگیر نقش‌های کاری و خانوادگی شوند.

عبدالهی در توضیح بیشتر یافته‌های پژوهش خود اظهار کرد: زنان امروزی تلاش می‌کنند تا مردان را در پذیرش مسئولیت‌های والدینی و کارهای خانه سهیم سازند، اما متأسفانه در این مسیر با مقاومت بیشتر و موفقیت کمتری مواجه می‌شوند، تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی‌شان شدت می‌یابد.

به باور این محقق، این پدیده بخشی از فرایند گذار جامعه ایرانی از هویت سنتی به هویت مدرن است؛ فرایندی که در آن زنان در تلاشند نقش‌های جدیدی را در اجتماع بپذیرند، در حالی که همچنان با انتظارات سنتی از آنها در محیط خانواده مواجه هستند. این دوگانگی انتظارات، منبع اصلی تنش و تعارضی است که بسیاری از زنان شاغل امروز با آن دست به گریبان‌اند. نتایج این پژوهش همچنین نشان می‌دهد افراد با سطح تحصیلات متوسطه و دیپلم نسبت به افراد با تحصیلات کارشناسی ارشد و دکترا، تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی بیشتری را تجربه می‌کنند.

عبدالهی یافته دیگر این پژوهش، وجود رابطه معنادار بین نوع اشتغال و تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی عنوان کرد و در همین رابطه گفت: نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می‌دهد کارمندان دولتی در مقایسه با افراد دارای شغل آزاد، بیش از دو برابر احتمال دارد تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی بیشتری را تجربه کنند. البته، این یافته بر اساس عواملی مانند فقدان کنترل شغلی و ساعات کاری انعطاف‌پذیر در میان کارمندان دولتی است.

مدیر پژوهشی مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور در همین راستا به ارائه راهکارهای پیشنهادی مرتبط با این موضوع می‌پردازد و توضیح می‌دهد: مردان تهرانی تمایل دارند نقش‌های جنسیتی سنتی خود را بازی کنند و تمایلی به مشارکت بیشتر در کارهای خانه ندارند. آنچه اکنون مورد نیاز است، برنامه‌ریزی اساسی و بلندمدت برای حمایت از شاغلین از طریق انعطاف‌پذیر کردن ساعات کاری است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، دستگاه‌ها و سازمان‌ها باید سیاست‌های دوستدار خانواده مانند ساعات کاری منعطف، مهدکودک‌های درون‌سازمانی و مدت زمان مرخصی‌ها را گسترش دهند تا به کاهش این تعارض کمک کنند.

وی همچنین توصیه کرد که از طریق ترویج ارزش‌های برابری جنسیتی، مردان تشویق شوند تا مشارکت بیشتری در کارهای خانه داشته باشند. به طور کلی، تا زمانی که هنجارهای اجتماعی و دیدگاه‌های سیاست‌گذاران واقعیت‌های اجتماعی را نپذیرند، تعارض بین وظایف شغلی و خانوادگی کاهش نخواهد یافت.

عبدالهی در پایان تأکید کرد: سیاست‌گذاران باید توجه بیشتری به نهادینه کردن حمایت‌های اجتماعی و اجرای سیاست‌های حمایتی خانواده داشته باشند. همچنین پیشنهاد می‌شود امکان ساعات کار منعطف و شناور برای کارمندان (اعم از بخش دولتی و خصوصی) فراهم و حجم کاری و تقاضاهای شغلی به طور منصفانه و برابر در میان شاغلان توزیع شود.

انتهای پیام