محمدمهدی مطیعی دوشنبه ۲۹ اردیبهشت، در مراسم بزرگداشت حکیم عمر خیام نیشابوری در دانشگاه فردوسی اظهار کرد: ایرانیان از دیرباز به مسائل نجومی آگاه بودند که نتیجه آن را در طرح تقویم از زمان هخامنشیان می‌بینیم که هنوز در بین زرتشتیان با نام «تقویم زرتشتی» مورد استفاده قرار می‌گیرد. با ورود اسلام و به علت دقیق نبودن تقویم قمری که اعراب جاهلی از آن استفاده می‌کردند و مسئله گرفتن خراج از مردم، باری دیگر تقویم خورشیدی مطرح شد.

مسئول رصدخانه دانشگاه فردوسی با بررسی تاریخچه تدوین انواع تقویم گفت: هرکجا که نام خیام مطرح می‌شود، نخستین چیزی که به آن فکر می‌کنیم شعر قوی و رسای اوست اما چیز مهم دیگری که برای ما ایرانیان به میراث رسیده است، تقویم منسوب به خیام است.

وی اضافه کرد: در زمان پادشاهی جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی گروه متشکل از هشت ستاره‌شناس به رهبری خیام نیشابوری «تقویم جلالی» را طراحی کردند که با استفاده از داده‌های دقیق رصدخانه‌های اصفهان و ری تنظیم شد. نکته حائز اهمیت این است که این تقویم ایرانی تقریبا در هر هشت میلیون سال، یک روز خطا دارد. در بررسی تقویم برخی از کشورها در سال‌های مشخص، با نقاط ضعفی در زمینه قرارگیری روزها در ماه و طراحی تقویم مربوط به همان جغرافیا برخورد داریم که تقویم ایرانی با داشتن کمترین خطا سرآمد است.

مطیعی ادامه داد: بطور کلی شاید بتوان گفت که پیشرفت ریاضیات توسط مسلمانان وابسته به امور شرعی است که وجود یک تقویم دقیق انجام مناسبات مذهبی را آسان‌تر می‌سازد. در خصوص تقویم قمری و چگونگی کارکرد آن، اگر به منابعی که به شرایط و تاریخ تحلیلی نیم قرن اول اسلام می‌پردازد نگاهی بیندازیم، این نوع از تقویم در شبه جزیره عربستان و توسط افرادی استفاده می‌شد که اکثرا به امور کشاورزی مشغول بودند و دغدغه انجام امور شرعی را نداشتند به همین دلیل امروزه در ایران برای انجام مناسبات دینی و شرعی از تقویم قمری استفاده می‌شود و تقویم رسمی ما بخاطر تنظیم قراردادی بین‌المللی، تقویم خورشیدی  است.

در ادامه مجید میرزاوزیری، عضو هیات علمی گروه ریاضی محض دانشگاه فردوسی اظهار کرد: گاهی بهتر است با نگاهی زمینی به زندگی افراد بزرگ و برجسته در فرهنگ ملی ایران مثل خیام نگاه کنیم. با شروع و گسترش بیماری کرونا انسان‌ها بیش از پیش به لحاظ روحیه‌ای درونگرا شدند که یکی از تبعات منفی این اتفاق، ایجاد بی انگیزگی و ناامیدی در میان مردم است.

وی ادامه داد: در نگاه فلسفی خیام، پرسش یک سوال درست مهم‌تر از طرح مسئله است؛ چراکه پرسش غلط ممکن است راهی نادرست را در علم بپیماید و تبعات جبران ناپذیری را در این راه رقم بزند. بین این نگاه خیام و ریاضیات تشابه وجود دارد، چراکه اگر به سبک شعرگویی این شاعر بزرگ دقت کنیم، از قالب رباعی استفاده کرده است که اساسا کوتاه و منظور خود را به شکلی صریح به خواننده می‌رساند. در دنیای ریاضیات نیز تا جای ممکن از پرداختن به مسائلی که راه‌حل ندارند پرهیز می‌شود و از طریق راه‌حل‌های معقول و سریع به حل مسئله می‌پردازند.

میرزاوزیری گفت: افراد برجسته در تاریخ کشور ما مثل خیام که چنین گنجینه باارزشی را چه در زمینه ادبیات و چه سایر زمینه‌ها به یادگار گذاشته‌اند، علاوه بر انگیزه بیرونی دارای انگیزه‌های درونی بودند که این پشتوانه‌ای برای ادامه مسیر آنها بوده است؛ چراکه انگیزه‌های بیرونی با تغییر ارزش‌های یک جامعه دچار تزلزل می‌شوند. فرهنگ ایرانی به گونه‌ای شکل گرفته که نگهبانی از آن چیزی که نه توسط ژن بلکه معنای گنجانده شده در واژگان و ادبیات به نسل امروزی به میراث رسیده است، باعث می‌شود تا نسبت به گذشتگان خود آگاهی بیشتری داشته باشیم.

انتهای پیام