به گزارش ایسنا، با تشدید بحران ناترازی انرژی در ماه‌های گرم سال و افزایش فشار بر شبکه برق، ضرورت مدیریت مصرف انرژی در بخش‌های مختلف بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از حوزه‌هایی که می‌تواند سهم بسزایی در کاهش این بار داشته باشد، گلخانه‌ها هستند؛ سازه‌هایی که با ایجاد محیطی کنترل‌شده، نه‌تنها بهره‌وری کشاورزی را تا چند برابر افزایش می‌دهند، بلکه به دلیل مصرف بهینه آب، به راهکاری مؤثر در مقابله با تنش آبی تبدیل شده‌اند.  

با این حال، بهره‌برداری از گلخانه‌ها به‌ویژه در مناطق گرم و خشک کشور، نیازمند مصرف بالای انرژی برای تهویه و خنک‌سازی است؛ موضوعی که انتخاب پوشش مناسب و فناوری‌های نوین می‌تواند آن را به‌طور قابل توجهی بهینه کند. در این راستا، بررسی ویژگی‌های انواع پوشش‌های گلخانه‌ای و تأثیر آن‌ها بر مصرف انرژی، گامی کلیدی در تحقق کشاورزی پایدار و اقتصادی به‌شمار می‌رود.

فرزاد آزادشهرکی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی- در گفت و گو با ایسنا،  درباره صرفه‌جویی انرژی در گلخانه‌ها اظهار کرد: انتخاب پوشش مناسب می‌تواند تا ۴۰ درصد در مصرف انرژی در گلخانه‌ها صرفه‌جویی کند.  این پوشش نه تنها بر بهره‌وری انرژی و تولید تأثیر مستقیم دارد، بلکه نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها و حفظ محیط زیست ایفا می‌کند.

وی، با اشاره به اینکه بیش از ۹۵ درصد گلخانه‌های کشور از پوشش پلی‌اتیلن استفاده می‌کنند، گفت: ناهماهنگی بین طراحی سازه، نوع پوشش و شرایط اقلیمی هر منطقه، باعث کاهش کارایی و افزایش تلفات انرژی شده است.  پوشش‌های گلخانه‌ای به دو دسته اصلی شیشه‌ای و غیرشیشه‌ای تقسیم می‌شوند. شیشه با عبورپذیری بالای نور مرئی (۸۸-۹۲٪) و طول عمر نامحدود، گزینه‌ای مناسب برای گلخانه های با فناوری بالا محسوب می‌شود با این حال، هزینه اولیه بالا، آسیب‌پذیری در برابر تگرگ و برف و نیاز به سازه‌های مقاومتر از محدودیت‌های آن است.

آزاد شهرکی، اضافه کرد: از سوی دیگر، پوشش‌های پلاستیکی مانند پلی‌اتیلن با هزینه کم و نصب آسان، محبوبترین گزینه هستند، اما معایبی همچون کاهش عبور نور طی زمان، مقاومت پایین در برابر پرتو فرابنفش، و طول عمر کوتاه (حداکثر ۴ سال) دارند.  استفاده از پلی‌اتیلن‌های اصلاح شده با جاذب UV می‌تواند عمر مفید این پوشش‌ها را تا ۴ سال افزایش دهد.

به گفته این محقق، در میان پوشش‌های غیرشیشه‌ای، پلی‌کربنات به دلیل سبکی، مقاومت بالا در برابر ضربه و تلفات حرارتی کمتر (تا ۵۰ درصد کاهش نسبت به شیشه)، جایگزینی مناسب برای شیشه معرفی شده است. این ماده با ضخامت‌های مختلف (۸-۱۶ میلی‌متر) و قابلیت عبور ۷۹-۸۰ درصد نور مرئی، علاوه بر کاهش هزینه‌های گرمایش، نیاز به تعویض کمتری دارد.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، معتقد است: فایبرگالس نیز با ترکیب شیشه و پلیمر، نور را به صورت یکنواخت توزیع می‌کند و در برابر ساییدگی و تگرگ مقاوم است، اما اشتعال پذیری و کاهش تدریجی عبور نور از چالش‌های آن به شمار می‌رود و استفاده از آن تنها برای محصولات خاص کاربرد دارد.

وی، با اشاره به مسئله محیط زیست، گفت: سالانه میلیون‌ها تن پسماند پلاستیکی غیرقابل تجزیه از گلخانه‌ها تولید می‌شود که بازیافت آن‌ها به ویژه برای پلی‌اتیلن، با انتشار کمتر کربن (نسبت به پلی‌کربنات و فایبرگالس)، ضروری است.

آزادشهرکی تأکید کرد: استفاده از پوشش‌های زیست تخریب پذیر یا قابل بازیافت، همراه با فناوری‌های نوین مانند پلاستیک‌های جاذب امواج فروسرخ یا شیشه‌های خود تمیز شونده، می‌تواند تحولی در کشاورزی پایدار ایجاد کند.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، گفت: آینده پوشش‌های گلخانه‌ای به سمت مواد با ماندگاری بالا، قابلیت کنترل طیف نوری و کاهش مصرف انرژی پیش می‌رود. نمونه‌های موفقی مانند پوشش‌های دو لایه با هوای فشرده که تلفات حرارتی را تا ۴۰درصد کاهش می‌دهند، یا ورقه‌های PVF با طول عمر ۱۰ سال و مقاومت در برابر UV نیز بر همین موضوع اشاره دارد.

به گفته معاون بخش تحقیقات مهندسی گلخانه موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، ادغام دانش فنی با شرایط اقلیمی هر منطقه و حمایت از تولید پوشش های سازگار با محیط زیست، کلید دستیابی به گلخانه‌های اقتصادی و پایدار است.

آزادشهرکی، در پایان، اظهار کرد: این فناوری ها علاوه بر ارائه راهکارهایی برای بهینه‌سازی گلخانه‌های موجود، چشم‌اندازی روشن از فناوریهای آینده ترسیم می‌کند که در آنها، هماهنگی بین علم، صنعت و طبیعت، آینده کشاورزی را متحول خواهد ساخت.

انتهای پیام