یکی از گلایه‌های دانش‌آموزان به خصوص در پایه دوازدهم سخت بودن سطح سوالات امتحانات نهایی بخصوص در دروس عمومی است، سوالاتی که برای تمامی دانش‌آموزان چه در مدارس برخوردار از امکانات آموزشی و چه در مدارس کم‌برخوردار، یکسان بوده و همین امر نیز خود یکی از دلایل گلایه دانش‌آموزان و والدین است.

 امتحانات نهایی و هماهنگ کشوری در پایه نهم نیز با توجه به اینکه نمرات آنها در تعیین انتخاب رشته و هدایت تحصیلی دانش‌آموز نقش مستقیم دارد، قابل توجه است و به گفته دانش‌ آموزان سطح سوالات دروس پایه و مهم از جمله فارسی و علوم در این مقطع نیز فراتر از سطح متوسط دانش‌آموزان بوده به طوری که تعدادی از سوالات درس علوم بیشتر بر مبنای سوالات آزمایشگاه بوده و این در حالی است که بسیاری از مدارس دولتی از امکانات آزمایشگاهی محروم بوده و پاسخگویی به این سوالات دانش‌آموز را دچار چالش و اضطراب کرده است.

سوالات درس زبان مفهومی و زمان بسیار کم بود

دینا دانش‌آموز پایه دوازدهم رشته علوم انسانی در رابطه با سوالات امتحان نهایی گفت: سوالات دروس تخصصی به نسبت آسان بود اما سوالات دروس عمومی و به خصوص زبان بسیار سخت بود به طوری که در بخش Reading حجم مطالب بالا، سوالات مفهومی و زمان بسیار کم بود و در کل برای دانش‌آموزی که منبع خواندنش فقط کتاب درسی باشد سطح سوالات سخت بود.

علی‌رغم مطالعه کافی نتوانستم به راحتی به سوالات پاسخ دهم

الیاس دانش‌آموز پایه دوازدهم رشته علوم تجربی نیز با انتقاد از سخت بودن سوالات دروس عمومی مخصوصا زبان گفت: علی‌رغم مطالعه کافی، شرکت در اعتکاف علمی و جبران عقب‌ماندگی‌ها و آمادگی کامل برای امتحان، اصلا نتوانستم به سوالات به راحتی پاسخ دهم.  

وی افزود: چیزی که آموزش و پرورش اعلام کرد مبنی بر اینکه برای امتحان فقط خواندن کتاب درسی کفایت می‌کند اصلا اینگونه نبود و سطح سوالات دروس عمومی بسیار بالاتر از کتاب درسی بود.

مگر  در مدارس دولتی چه چیزی درس می‌دهند که این بازده بالا را انتظار دارند؟

مادر این دانش‌آموز پایه دوازدهم نیز در تایید صحبت‌های فرزندش گفت: این چه سطح سوالاتی است، واقعا در مدارس دولتی مگر چه سطح آموزشی دارند که با طرح اینگونه سوالات توقعشان اینقدر از دانش‌آموز بالا است، مگر چه چیزی درس می‌دهند که این بازده بالا را انتظار دارند؟

وی افزود: اصلا آیا طراح سوالات این موارد را درک می‌کند؟مگر سوالات برای دانش‌آموزان مدارس خاص طرح شده است؟ میانگین نمرات دانش‌آموزان خود گواه همه چیز هست؛ چرا باید اینگونه باشد و چرا با این امتحانات این حجم از استرس به دانش‌آموز وارد می‌شود؛ چرا سطح علمی دانش‌آموزان پایین و سطح اضطراب دانش‌آموز به این میزان زیاد است.

از استرس نمی‌توانستم به برگه نگاه کنم

مهسا یکی از دانش‌آموزان پایه نهم در رابطه با امتحان علوم گفت: سوالات درس علوم به شدت مفهومی بود و بسیاری از همکلاسی‌هایم علی‌رغم مطالعه کافی دچار استرس و اضطراب شده بودند و حتی سر جلسه به آنها آب قند می‌دادند.

وی ادامه داد: در مدارس دولتی که بعضا تا مدتی پس از شروع سال تحصیلی معلم نداشتند یا اصلا امکانات آزمایشگاهی ندارند، این سطح از سوالات اصلا عادلانه نیست؛ من خودم به شخصه از استرس نمی‌توانستم به برگه نگاه کنم حتی خواندن صورت سوالات برایم سخت بود، چهار صفحه سوال آنهم فقط در مدت زمان ۸۰ دقیقه و با سوالات به شدت مفهومی نتیجه‌ای جز اضطراب و استرس به همراه ندارد.

مگر فرزند من تیزهوش است که باید به سوالاتی در این سطح پاسخ دهد؟

مادر یکی از دانش‌آموزان نیز گفت: با این آزمون‌های مفهومی و سخت، دانش‌آموزی که درس را خوانده و تلاش کرده با دانش‌آموزی که تلاشی نکرده زیاد فرقی ندارد واقعا دلم برای پسرم که ساعت‌ها مطالعه کرد اما نتیجه دلخواهش را نگرفت می‌سوزد.

یکی دیگر از والدین خاطرنشان کرد: مگر فرزند من تیزهوش است که باید به سوالاتی در این سطح پاسخ دهد، اگر تیزهوش بود که او را به مدرسه تیزهوشان می‌فرستادم نه اینکه با سطح تدریس متوسط در مدارس دولتی و در مدارسی که اصلا امکانات آزمایشگاهی ندارند باید به سوالاتی در حد مدارس تیزهوشان پاسخ دهد، این سوالات فقط و فقط اعتماد به نفس دانش‌آموز را پایین می‌آورد.

مادر یکی دیگر از دانش‌آموزان نهمی با انتقاد از طراحان سوال گفت: امسال امتحان نهایی فارسی برای دانش‌آموزان نهمی بسیار سخت بود؛  وقتی قرار است یک امتحان به صورت کشوری برگزار شود طراح سوال باید دانش‌آموز مناطق محروم و ... را هم در نظر بگیرد.

سطح سوالات  امتحانات نهایی به شدت سخت شده است

جمیله عجم -کارشناس ارشد مشاوره خانواده و مشاور تحصیلی آموزش و پرورش- نیز در همین زمینه در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به اینکه سوابق تحصیلی دانش‌آموزان در حال حاضر ۶۰ درصد کنکور است  و خود کنکور سهم ۴۰ درصدی دارد، بنابراین امتحانات نهایی یازدهم و دوازدهم سهم بسزایی در تراز علمی دانش‌آموزان در کنکور دارد.

وی با اشاره به مزایای سهم سوابق تحصیلی در تراز علمی دانش‌آموزان افزود: با توجه به اینکه در امتحانات نهایی فرصت برای مطالعه بیشتر است و دانش‌آموز باید در بازه زمانی مشخص، به سوالات فقط یک درس پاسخ دهد و سوالات تشریحی است اما در کنکور تعداد سوالات زیاد و از دروس مختلف است و سوالات نیز همه تستی است، بنابراین امکان دارد عملکرد دانش‌آموزان در امتحانات نهایی بهتر از آزمون کنکور باشد، همچنین سرنوشت دانش‌آموز فقط در یک روز رقم نمی‌خورد و این سوابق تحصیلی می‌تواند به بسیاری از دانش‌آموزان کمک کند.

عجم خاطرنشان کرد: از طرفی با توجه به اینکه سهم سوابق تحصیلی از سهم خود کنکور بیشتر است، مسئله  و موضوع مهم این است که سطح امتحانات نهایی به شدت سخت شده و سوالات به حدی سخت و مفهومی شده که حتی در تصحیح  و پاسخ‌نامه درس مربوطه هم گاهی اوقات اصلاحیه زده می‌شود.

وی تاکید کرد: وقتی سوالات از سطح علمی دانش‌آموز بالاتر باشد، دانش‌آموز کلی استرس و اضطراب گرفته و برای آمادگی امتحان بعدی انرژی  ندارد و نمی‌تواند به خوبی تمرکز کند.

علاوه بر کنکور، استرس امتحانات نهایی هم اضافه شده است

این مشاور تحصیلی گفت: قبلا فقط  استرس کنکور بود اما الان علاوه بر کنکور، استرس امتحانات نهایی هم اضافه شده و بنا بر آمارها دانش‌اموزان، سطح بالایی از استرس را در ایام امتحانات تجربه می‌کنند؛ با این سطح از اضطراب و نگرانی،  شاید دانش‌آموز در بهترین رشته دانشگاهی هم قبول شد آیا سطح روانی دانش‌آموز به سطح متعادل برخواهد گشت؟

عجم گفت: ما هم در زمان تحصیل خودمان امتحان نهایی داشتیم اما سطح امتحان نهایی دانش‌آموزان الان زمین تا آسمان با دوران ما متفاوت است و اینکه دانش‌اموزان بعضا از اسم امتحان نهایی دچار استرس می‌شوند درست است چون هر ۲۵ صدم در این امتحانات تراز دانش‌آموز را به شدت جابجا می‌کند و دانش‌آموز برای هر نیم نمره می‌جنگد.

این مشاور تحصیلی در ادامه  با اشاره به دیگر ریشه‌های اضطراب دانش‌آموزان در ایام امتحانات نهایی گفت: علاوه بر تاثیر جو مدرسه و جو حاکم بر خانواده در ایجاد استرس در دانش‌آموز، یکی از نکات مهم و  قابل توجه نیز این است که امتحانات نهایی در حوزه‌های امتحانی خاص خود برگزار می‌شود که ناآشنا بودن با حوزه امتحانی و ناآشنا بودن مراقبان و ... نیز در سطح اضطراب دانش‌آموز تاثیرگذار است.

عجم گفت: تمرکز نداشتن، به یاد نیاوردن مطالب خوانده شده، تپش قلب، رنگ‌پریدگی، خشک شدن دهان، عرق کردن کف دست، لرزش دست و لرزش صدا، از علائم اولیه اضطراب است که دانش‌آموز در سطح کم، متوسط و زیاد آن را تجربه می‌کند و عوامل مختلف می‌تواند در شدت و ضعف این علائم دخیل باشد.

وی افزود: وجود استرس تا حدی طبیعی و لازم است، اما استرسی که آسیب‌زننده بوده و عملکرد دانش‌آموز را تحت تاثیر قرار دهد  و منجر  به احساس هیجان بیش از حد، دستپاچگی، عدم تمرکز، پرخوری یا کم‌خوری عصبی و ... شود نگران‌کننده است.

این مشاور تحصیلی انتظارات بیش از حد خود دانش‌آموز از خودش را از دلایل دیگر اضطراب دانست و بیان کرد: زمانی که سطح انتظارات دانش‌آموز از خودش، از توانایی‌هایش بیشتر باشد، می‌تواند منجر به اضطراب و استرس شود، مثلا دانش‌آموز با توانایی متوسط نباید از خود انتظار رقابت با دانش‌آموزان برتر را داشته باشد، چراکه دستیابی به آن برایش سخت است و باعث عدم اعتماد به نفس و در نهایت منجر به اضطراب می‌شود؛  بعضی از دانش‌آموزان علی‌رغم تلاشی که در درس خواندن دارند و زیاد زمان می‌گذارند با مقایسه و رقابت خود با دیگران ممکن است دچار آسیب شده و عملکرد خوبی نداشته باشند.

وجود تنش در خانواده، از عوامل تاثیرگذار بر عملکرد دانش‌آموز است

وی عدم برنامه‌ریزی مناسب و مطالعه ناکافی، مرور نکردن درس‌ها در طول سال و در روزهای تعطیل و والدین کمال‌گرا را از دلایل دیگر اضطراب امتحان در دانش‌آموزان ذکر کرد و افزود: انگیزه دانش‌آموز برای درس خواندن باید درونی باشد و در نظر گرفتن جایزه‌های آنچنانی در این سن واقعا کمکی نمی‌کند.

وی تاکید کرد: وجود تنش در خانواده، تهدیدهای والدین و الگوهای  نامناسب فرزندپروری و حتی وضعیت اقتصادی نامناسب خانواده‌ها نیز در عملکرد دانش‌آموز بسیار موثر است.

عجم تصرح کرد: با توجه به جو حاکم و مافیای کنکور که هزینه‌های سنگینی برای کتاب، کلاس، مشاوره و ... به خانواده‌ها تحمیل می‌کند، والدین نیز انتظار دارند در برابر خرجهایی که می‌کنند، دانش‌آموز هم  نتیجه مطلوبی بگیرد که خود این انتظار هم می‌تواند برای دانش‌آموز استرس‌زا باشد.

والدین، دانش‌آموز را نسبت به نمره، حساس نکنند

این کارشناس ارشد مشاوره خانواده خاطرنشان کرد: والدین و محیط خانواده می‌توانند در فراهم کردن محیط آرام و امن برای دانش‌آموز نقش مهمی ایفا کنند، والدین می‌توانند زمان استفاده از گوشی و تلویزیون را مدیریت کنند، دانش‌آموز را نسبت به نمره زیاد حساس نکنند، چراکه خود دانش‌آموز به نوعی دچار اضطراب از نمره است و فشار و توقع  بیش از حد می‌تواند فقط منجر به اضطراب بیشتر شود و عملکرد  دانش‌آموز را کاهش دهد.

وی ادامه داد: والدین می‌توانند از طریق توجه به خواب، تغذیه، استراحت کافی در فواصل زمانی مطالعه، کمک به رفع اشکالات و ...  به دانش‌آموز کمک کنند و این احساس را به دانش‌آموز منتقل کنند که هدف از امتحان نهایی تنها ارزشیابی است.

این مشاور تحصیلی یادآور شد: یکی از راه‌های کمک به کاهش اضطراب دانش‌آموزان در امتحانات نهایی، شرکت در آزمون‌های شبه‌نهایی است که  دانش‌آموزان از این طریق در جو امتحان نهایی قراگیرند و فضا را تجربه کنند.

 وی همچنین تاکید کرد: چنانچه به هر دلیلی نمره دانش‌آموز در درسی کم شد و نتوانست نمره خوبی کسب کند، نشانه ناتوانی دانش‌آموز نیست و والدین نباید برای امتحان بعدی تلاشش را نادیده بگیرند، چراکه تمرکز بر درسی که نتیجه خوبی نگرفته، اعتماد به نفس دانش‌آموز را کاهش داده عملکرد  او را در امتحانات بعدی تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اینها زنجیر وار به هم وصلند و حس شکست و ناتوانی تا آخر امتحانات با دانش‌آموز همراه خواهد بود، بنابراین ملاک باید تلاش دانش‌آموز برای هر درس باشد و به دانش‌آموز کمک کنیم که شکست و نتیجه نگرفتن در یک درس را به خوبی مدیریت کند.

گلایه اکثر دانش‌آموزان از سوالات امتحان نهایی موضوعی است که باید مورد توجه سیستم آموزشی قرار گیرد و حال که با هدف برقراری عدالت آموزشی، سهم امتحان نهایی در تراز علمی و نتیجه کنکور دانش‌آموزان افزایش یافته لازم است ابعاد مختلف این عدالت آموزشی را درنظر گرفته و  سطح سوالات به گونه‌ای طرح شود که در آن، محروم‌ترین مدارس و مناطق نیز دیده شود نه اینکه با طرح سوالات سخت و ... خود همین سوالات مصداقی برای بی‌عدالتی آموزشی تلقی شده و نه تنها باری از روی دوش دآنش‌آموز بر ندارد بلکه امتحان نهایی با القای نهایت استرس و اضطراب، چالش‌های جدیدی پیش پای دانش‌آموز بگذارد.

انتهای پیام