حجت‌الاسلام حمید سعادتی پژوهش‌گر بنیاد بین‌المللی امامت به مناسبت شهادت حضرت رقیه(س) در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده است، نوشت: در تاریخ شیعه، روزهای سوگ و ماتم، تنها یادآور مصائب گذشته نیستند؛ بلکه هر یک دریچه‌ای به سوی مفاهیم عمیق انسانی، الهی و اجتماعی می‌گشایند. شهادت حضرت رقیه (س)، دختر سه‌ساله اباعبدالله الحسین (ع)، در خرابه شام، یکی از این نقاط عطف است که هر سال، قلب‌های شیعیان و آزادگان جهان را به درد می‌آورد.

این واقعه، نه تنها نمادی از اوج مظلومیت خاندان پیامبر (ص) است، بلکه فرصتی مغتنم برای بازخوانی جایگاه رفیع "دختر" در مکتب اسلام و اهل بیت (ع) فراهم می‌آورد؛ جایگاهی که در آموزه‌های دینی ما، با محبت، برکت و رحمت الهی گره خورده است. چگونه می‌توان از «برکات دختر» سخن گفت، در حالی که ریحانه حسین (ع)، در اوج مظلومیت، به شهادت رسید؟ پاسخ اینجاست که عمق فاجعه کربلا و شهادت رقیه (س)، دقیقاً در تضاد فاحش میان این آموزه‌های متعالی و عمل ستمکاران نهفته است.

دختر در آینه روایات: حسنه، ریحانه و مظهر رأفت الهی

اسلام، برخلاف بسیاری از فرهنگ‌های جاهلی پیش و پس از خود، جایگاه ویژه‌ای برای دختر قائل شده است. این نگاه، نه یک رویکرد صرفاً اجتماعی، بلکه ریشه در بینش الهی و نبوی دارد. روایات متعددی از معصومین (ع) بر این حقیقت تأکید می‌کنند.

حضرت صادق (ع) در روایتی عمیق، تفاوت میان دختر و پسر را در نگاه الهی تبیین می‌فرمایند: «الْبَنَاتُ حَسَنَاتٌ وَ الْبَنُونَ نِعْمَةٌ وَ إِنَّمَا یُثَابُ عَلَی الْحَسَنَاتِ، وَ یُسْأَلُ عَنِ النِّعْمَةِ» (دختران حسنه هستند و پسران نعمت؛ و همانا (روز قیامت) برای حسنه پاداش خواهد بود و از نعمت سؤال خواهد شد) (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ۶، ص ۷). این حدیث، به وضوح نشان می‌دهد که دختران، نه تنها بار مسئولیت کمتری برای والدین در پی دارند، بلکه خود، منشأ خیر و پاداش الهی محسوب می‌شوند. در حالی که نعمت‌ها، نیازمند شکر و پاسخگویی هستند، حسنات، خود موجب اجر و قرب الهی‌اند. این نگاه، دختر را از بار مسئولیت‌پذیری صرف، به سوی منشأ برکت و پاداش سوق می‌دهد.

ریحانه و کفایت رزق

در نگاه اهل بیت (ع)، دختران همچون گل‌های خوشبو و لطیف‌اند که نیازمند مراقبت و محبت ویژه هستند. امام صادق (ع) خطاب به مردی که از تولد دخترش ناخشنود بود، فرمودند: «بَلَغَنِی أَنَّهُ وُلِدَ لَکَ ابْنَةٌ فَتَسَخَّطْتَهَا وَ مَا عَلَیْکَ مِنْهَا رَیْحَانَةٌ تَشَمُّهَا وَ قَدْ کُفِیتَ رِزْقَهَا وَ قَدْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَبَا بَنَاتٍ» (به من خبر رسیده که دختری برایت متولد شده و تو از آن ناخشنودی. حال آنکه او برای تو ریحانه‌ای است که می‌بویی و رزقش نیز کفایت شده است. و همانا رسول خدا (ص) پدر دختران بود) (الوافی، ج ۲۳، ص ۱۲۹۹). این روایت، ضمن تأکید بر لطافت و زیبایی دختر (ریحانه)، به این نکته مهم اشاره دارد که رزق و روزی او از جانب خداوند تضمین شده است، تا والدین دغدغه‌ای نداشته باشند.

مهربانی و برکت دختران

پیامبر اکرم (ص) دختران را با صفاتی چون مهربان، آماده‌کننده (جهاز)، اهل انس و الفت، بابرکت و با نظافت توصیف فرموده‌اند: «نِعْمَ الْوَلَدُ الْبَنَاتُ مُلْطِفَاتٌ مُجَهِّزَاتٌ مُؤْنِسَاتٌ، مُبَارَکَاتٌ، مُفَلِّیَاتٌ» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ۶، ص ۶). این صفات، نقش عاطفی و اجتماعی دختران را در خانواده و جامعه برجسته می‌کند. آنان نه تنها مایه آرامش و انس هستند، بلکه خود، منشأ برکت و پاکیزگی در محیط خانواده به شمار می‌روند.

رأفت الهی بر اناث

نکته‌ای شگفت‌انگیز که در روایات به آن اشاره شده، رأفت و مهربانی بیشتر خداوند نسبت به دختران است. رسول خدا (ص) فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی عَلَی الْإِنَاثِ أَرْأَفُ مِنْهُ عَلَی الذُّکُورِ وَ مَا مِنْ رَجُلٍ یُدْخِلُ فَرْحَةً عَلَی امْرَأَةٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا حُرْمَةٌ إِلَّا فَرَّحَهُ اللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیَامَةِ» (همانا خداوند تبارک و تعالی بر اناث (دختران) مهربان‌تر است تا بر ذکور (پسران). و هیچ مردی نیست که بر زنی که بین او و آن زن حرمتی (نسبت خویشاوندی) هست، شادمانی وارد کند، مگر اینکه خداوند متعال او را در روز قیامت شاد گرداند) (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ۶، ص ۷). این حدیث، عمق نگاه رحمانی اسلام به جنس مؤنث را نشان می‌دهد و هرگونه تبعیض یا ناخشنودی از تولد دختر را مردود می‌شمارد.

پاداش‌های عظیم برای سرپرستی دختران

اسلام برای کسانی که دختران را با محبت و مسئولیت‌پذیری سرپرستی می‌کنند، پاداش‌های عظیمی در نظر گرفته است که نشان از اهمیت این امر دارد.

بهشت برای سرپرست دختران و خواهران

پیامبر اکرم (ص) در حدیثی فرمودند: «مَنْ عَالَ ثَلَاثَ بَنَاتٍ أَوْ ثَلَاثَ أَحَوَاتٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ اثْنَتَیْنِ قَالَ وَ اثْنَتَیْنِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ وَاحِدَةً قَالَ وَ وَاحِدَةً» (هر کس سه دختر یا سه خواهر را سرپرستی کند، بهشت بر او واجب می‌شود. گفته شد: ای رسول خدا، و اگر دو نفر باشند؟ فرمود: و دو نفر. گفته شد: ای رسول خدا، و اگر یک نفر باشد؟ فرمود: و یک نفر) (وسائل الشیعة، ج ۲۱، ص ۳۶۲). این حدیث، انگیزه‌ای قوی برای والدین و سرپرستان فراهم می‌آورد تا به تربیت و حمایت از دختران اهتمام ورزند.

هم‌نشینی با پیامبر (ص) در بهشت

پاداش بالاتر، هم‌نشینی با شخص پیامبر (ص) در بهشت است. ایشان فرمودند: «مَنْ عَالَ ثَلَاثَ بَنَاتٍ أَوْ مِثْلَهُنَّ مِنَ الْأَخَوَاتِ وَ صَبَرَ عَلَی إِیوَائِهِنَّ حَتَّی بَنَّ إِلَی أَزْوَاجِهِنَّ أَوْ یَمُتْنَ فَیَصِرْنَ إِلَی الْقُبُورِ، کُنْتُ أَنَا وَ هُوَ فِی الْجَنَّةِ کَهَاتَیْنِ» (هر کس سه دختر یا به همان اندازه خواهر را سرپرستی کند و بر نگهداری آن‌ها صبر نماید تا زمانی که به ازدواج درآیند یا بمیرند و به قبرها سپرده شوند، من و او در بهشت مانند این دو [انگشت] خواهیم بود) (عدة الداعی و نجاح الساعی، ص ۹۱). این وعده، اوج جایگاه و منزلت دختران را در نگاه اسلام نشان می‌دهد.

آرزوی مرگ دختران، گناه بزرگ

در مقابل این فضائل، آرزوی مرگ برای دختران به شدت نهی شده است. حضرت صادق (ع) فرمودند: «مَنْ تَمَنَّی مَوْتَهُنَّ حُرِمَ أَجْرَهُنَّ وَ لَقِیَ اللَّهَ عَاصِیاً» (هر کس آرزوی مرگ دختران را داشته باشد، از ثواب دخترداری محروم می‌ماند و با بار گناه خداوند را ملاقات خواهد نمود) (عدة الداعی و نجاح الساعی، ص ۹۰). این بیان، حرمت نفس دختر و اهمیت حیات او را گوشزد می‌کند.

اختیار الهی در خلقت دختر

حتی در مواردی که انسان از تولد دختر ناخشنود است، ائمه (ع) به حکمت الهی اشاره می‌کنند. امام صادق (ع) در روایتی، داستان حضرت خضر و موسی (ع) را یادآور می‌شوند که پسر بچه‌ای کشته شد و خداوند به جای او دختری به والدینش عطا کرد که از نسل او هفتاد پیامبر به دنیا آمدند (سوره کهف، آیه ۸۱). این روایت، تأکید بر خیر و برکت نهفته در خلقت دختر و انتخاب الهی دارد.

حضرت رقیه (س): نماد مظلومیت ریحانه‌های الهی

با این اوصاف، چگونه می‌توان به شهادت حضرت رقیه (س) نگریست؟ او که خود مصداق بارز «ریحانه» و «حسنه» بود و از نسل پاک پیامبر (ص) به شمار می‌رفت، در اوج کودکی، شاهد فجیع‌ترین مصائب بود. او که باید غرق در رأفت الهی و محبت پدرانه می‌بود، با عطش، گرسنگی، آوارگی و اسارت مواجه شد.

تضاد میان آموزه و عمل

شهادت حضرت رقیه (س) در شام، نمادی از تضاد هولناک میان آموزه‌های ناب اسلامی درباره جایگاه دختر و عملکرد ظالمانه بنی‌امیه است. در حالی که پیامبر (ص) دختران را «مونسات» و «مبارکات» می‌دانستند و وعده بهشت برای سرپرستان آن‌ها می‌دادند، دختر سه‌ساله ایشان، در غربت و تنهایی، در خرابه شام، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد. این واقعه، نه تنها نقض آشکار حقوق انسانی و اسلامی، بلکه دهن‌کجی به تمامی ارزش‌های الهی و نبوی بود.

شهادت حضرت رقیه (س)، نقطه اوج قساوت دشمنان اهل بیت (ع) را نشان می‌دهد. آنان نه تنها به بزرگسالان رحم نکردند، بلکه حتی کودکان بی‌گناه را نیز از مصائب خود بی‌نصیب نگذاشتند. گریه‌های شبانه رقیه (س) برای پدرش، و دیدن سر بریده امام حسین (ع) در طشت، صحنه‌هایی است که عمق فاجعه را به تصویر می‌کشد و وجدان هر انسانی را به درد می‌آورد.

پیام جهانی رقیه (س)

شهادت حضرت رقیه (س) تنها یک واقعه تاریخی نیست؛ او نمادی جهانی از مظلومیت کودکان در برابر ظلم و ستم است. او صدای کودکانی است که در جنگ‌ها، آوارگی‌ها و فقر، از حقوق اولیه خود محروم می‌شوند. یاد او، وجدان‌های بیدار را به سوی حمایت از کودکان و مبارزه با هرگونه ستمگری فرا می‌خواند.

انتهای پیام